TarġXĠ 1941-2002-ci illər yeddġ CĠlddə
Yüklə 15,93 Mb. Pdf görüntüsü
|
49
1944-cü il fevralın 9-dan 10-na keçən gecə Dnepr çayını keçdiyinə və martın 23-də Nikolayev şəhərini azad etdiyinə görə diviziya Ali Baş Komandanın təşəkkürnaməsini aldı. Aprelin 10-da diviziya qızıl ordunun digər birləşmələri ilə birgə Odessa şəhərini azad etdi. Odessa uğrunda döyüşlərdə 416-cı diviziya tərəfindən düşmənin 2000-dən çox əsgər və zabiti əsir alınmış, 150 vaqon, 18 lokomotiv, 8 döyüş sursatı anbarı qənimət götürülmüşdü. Diviziyanın minaaxtaranları Odessa şəhərinin nadir memarlıq incisi olan Opera Teatrı binasını partlayışdan xilas etmişdilər. SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Fərmanı ilə Odessanın düşməndən azad edilməsində göstərdiyi döyüş nailiyyətlərinə görə 416-cı Taqanroq diviziyası II dərəcəli Suvorov ordeni, diviziyanın 500-dən artıq döyüşçüsü isə SSRİ orden və medalları ilə təltif olunmuşdu. 84
Sağ sahil Ukraynasının alman-faşist işğalçılarından azad olunmasında 223- cü diviziya da fəal iştirak etmişdi. 1944-cü ilin yanvar-fevral aylarında diviziya döyüşçüləri Verblojok ətrafında şiddətli əks-hücumun qarşısını alaraq düşmənin 900 əsgər və zabitini, 101 top, 23 minomyot və 45 pulemyot atəş nöqtəsini dağıtmışlar. 85 1944-cü ilin mart-aprel aylarında 223-cü diviziya Qızıl Ordunun digər birləşmələri ilə Kirovoqrad və Kaxovka şəhərlərini azad edərkən 4000 hitlerçi, çoxlu tank və top, digər hərbi texnika məhv etmiş, 1944-cü ilin yazı ərzində 950 kv.km ərazini düşməndən təmizləmiş, 90-a yaxın kənd və qəsəbəni azad etmişdi. 86
bilavasitə iştirak etmişdi. Diviziyanın B.Mehdiyevin komandanlıq etdiyi 1041-ci alayı Saratov-Qalbena ətrafındakı döyüşdə sıralarında dörd general olan 2500 hitlerçini məhv etmiş və əsir götürmüşdü. Ümumiyyətlə, Ukraynanın azad
olunması uğrunda
döyüşlərdə Azərbaycanın 20 igid oğlu Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adına layiq görülmüş, yüzlərlə döyüşçü orden və medallarla təltif olunmuşdu. Azərbaycanın fəxri olan 416-cı diviziya avqustun 24-də qızıl ordunun digər birləşmələri tərkibində Moldaviya SSR-in paytaxtı Kişinyovu azad etmişdi. 416-cı diviziyanın döyüşçüləri Ali Baş Komandanın təşəkkürünə layiq görülmüşdülər. Kişinyov uğrunda döyüşlərdə 223-cü diviziyanın döyüşçüləri də fərqlənmişdilər. Onlar 4000 düşmən əsgər və zabitini məhv etmiş, 3835-ni əsir almışdılar. Topçu serjant X.Hüseynov üç döyüşçü ilə 7 faşist tankının hücumunu dəf edərkən onlardan beşini sıradan çıxarmış, 30 hitlerçini öldürmüşdü. Cəsur topçu I dərəcəli Vətən müharibəsi və II dərəcəli Şöhrət ordenləri ilə təltif olunmuşdu. 88
Faşistlərin Sağ sahil Ukraynasında məğlubiyyəti Krımın azad edilməsini yaxınlaşdırırdı. 1944-cü il aprelin 8-də sovet qoşunları Perekopun şimalından hücuma keçdilər. Krımın azad olunmasında 77-ci və 227-ci diviziyalar əsil
50
qəhrəmanlıq nümayiş etdirdilər. 77-ci diviziya və 19-cu tank korpusu Tyumaşevsk ətrafında güclü həmlə ilə düşməni Cankoy dəmir yol qovşağından çıxararaq Simferopola yol açdı. Suran-Barık, Maryanovka və Yekaterinovka yaşayış məntəqələri uğrundakı şiddətli döyüşlərdə 77-ci diviziyanın əsgərləri 5 min hitlerçini öldürmüş, 410-nu əsir almış, 29 top, 25 avtomobil və 50 vaqonu sursatla ələ keçirmişlər. 1944-cü il aprelin 13-də 77-ci diviziya 19-cu tank korpusu ilə birlikdə düşməni Simferopoldan çıxarmış, minlərlə faşisti əsir almışdı. SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 1944-cü il 24 aprel tarixli Fərmanı ilə 77-ci diviziyaya fəxri "Simferopol" adı verilmişdi. 89
əhatə olunmuş, dəmir-beton örtüklü bir neçə pulemyot və minomyot atəş mövqeyini susduran Əmir Piriyevin dəstəsi düşmənə yaxınlaşaraq qumbaralarla 20 hitlerçini öldürmüşdü. Komandirin yaralandığını görən Ə.Piriyev qvardiya rotasını hücuma aparmış, Sapun-dağın zirvəsində düşmənin mühüm atəş nöqtəsini ələ keçirərək şəxsən özü 16 hitlerçini məhv etmişdi. Döyüş şücaətinə görə Ə.Piriyevə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adı verilmişdi. 90
birinci olaraq çatdı və 17 faşisti öldürdü. Komandanlıq onu "Qırmızı Ulduz" ordeni ilə təltif etdi. 91 Əbdüləziz Qurbanov bir qrup avtomatçı ilə düşmən səngərlərinə yaxınlaşıb qumbara ilə onlarla hitlerçini məhv edərək, Sapun-dağın zirvəsinə qələbə bayrağı sancmışdı. Ə.Qurbanov "Qırmızı Bayraq" ordeninə layiq görülmüşdü. 92 Qvardiya baş leytenantı Əhməd Ağamirov bir qrup topçu ilə Sevastopol ətrafında mühasirədən çıxmağa cəhd göstərən faşistlərin yolunu kəsərək, bir generalı, altı zabiti, 230 əsgəri əsir almış, xeyli qənimət ələ keçirmişdi. Ə.Ağamirov I dərəcəli Vətən müharibəsi ordeni ilə təltif olunmuşdu. 93
77-ci diviziya Sevastopola birinci daxil oldu. 1944-cü il mayın 7-8-də diviziyanın 105 və 276-cı alayları faşistlərin şiddətli müqavimətini qıraraq Malaxov Kurqanı ələ keçirdi. Mayın 9-da diviziyanın 324-cü alayı şəhərin mərkəzində, dəmir yol vağzalında möhkəmləndi və əsas qüvvələrin gəlişinə qədər tutduğu mövqeləri saxladı. Krımın azad olunması uğrunda döyüşlərdə diviziya düşmənin 3 min əsgər və zabitini məhv etdi, 1652 faşisti əsir aldı. Sevastopolu düşməndən azad edərkən Sapun-dağ ətrafında döyüşdə nailiyyətlərinə görə diviziya I dərəcəli Suvorov ordeninə layiq görüldü. Krımın azad edilməsi uğrunda döyüşlərdə 3141 əsgər və zabit SSRİ orden və medalları ilə təltif olundu. Ay-Petri uğrunda döyüşdə topçu Süleymanov və dostu Tereşşenko düşmənin çoxlu hərbi texnikasını, 90 əsgər və zabitini məhv edib, topları ilə Ay-Petriyə qalxaraq dənizdə faşistlərlə dolu bərəni batırdılar. 94
vuruşlarda 5 mindən artıq düşmən əsgər və zabitini məhv etdi, 8 min nəfəri əsir Yüklə 15,93 Mb. Dostları ilə paylaş:
|