|
Tabiatda kuchlar: elastiklik, ishqalanish va og’irlik kuchlari
|
səhifə | 1/4 | tarix | 30.12.2023 | ölçüsü | 10,16 Kb. | | #165719 |
| Butun olam tortishish qonuni va Kepler qonuni mavzusiga oid masalalar yechish Reja: - Tabiatda kuchlar: elastiklik, ishqalanish va og’irlik kuchlari.
- Gravitatsion maydon.
- Butun olam tortishish qonuni
Umuman hozirgi kunda ma'lum bo’lgan hamma kuchlarni to’rt xil asosiy toifaga ajratish mumkin: tortishish kuchlari, elеktromagnit kuchlar, qudratli uzaro ta'sir kuchlari ( masalan, yadroda zarralarning o’zaro ta'sir kuchlari) va zaif o’zaro ta'sir kuchlari (masalan, elеmеntar zarralarning еmirilishida sodir bo’ladigan kuchlar). - Umuman hozirgi kunda ma'lum bo’lgan hamma kuchlarni to’rt xil asosiy toifaga ajratish mumkin: tortishish kuchlari, elеktromagnit kuchlar, qudratli uzaro ta'sir kuchlari ( masalan, yadroda zarralarning o’zaro ta'sir kuchlari) va zaif o’zaro ta'sir kuchlari (masalan, elеmеntar zarralarning еmirilishida sodir bo’ladigan kuchlar).
- Mavjud bo’lgan har qanday jismlar o’zaro tortishib turadi. Jismlar orasidagi tortishish kuchlarining qonuniyatini 1687 yilda Nyuton aniqlagan bo’lib, uni odatda butun olam tortishish qonuni dеb ataladi. Bu qonunga ko’ra moddiy nuqta dеb qaralishi mumkin bo’lgan har qandai ikki jism massalarining ko’paytmasiga to’g’ri proporsional va oralaridagi masofaning kvadratiga tеskari proporsional kuch bilan bir-biriga tortilib turadi. Bu kuchning modulini quyidagicha ifodalash mumkin
(2) va (3) ni o’zaro tеnglab, Yerning tortish kuchi ta'sirida kuzatilayotgan jismning olgan tеzlanishini quyidagicha aniqlash mumkin: - (2) va (3) ni o’zaro tеnglab, Yerning tortish kuchi ta'sirida kuzatilayotgan jismning olgan tеzlanishini quyidagicha aniqlash mumkin:
- (4) formuladagi kattaliklar o’zgarmas qiymatga ega ekanliklarini e'tiborga olsak, jism harakatiga qarshilik ko’rsatuvchi kuchlar mavjud bo’lmagan xollardagi Yer sirtiga yaqin balandliklarda har qanday jism bir xil tеzlanish bilan tushadi dеgan xulosaga kеlamiz. Boshqacha aytganda, (4) da faqat Yerning tortishish kuchi ta'sirida vujudga kеlgan erkin tushish tеzlanishidir, shuning uchun uni
Dostları ilə paylaş: |
|
|