Ş.Şəkərəliyev Z. A.Şəkərəliyeva
Yüklə 1,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
147 Ümumdünya Gömrük t əşkilatının ekspertləri onu “Bir nömrəli problem ” adlandırırlar. Keç ən əsrin 50-ci illərində bir sıra Qərbi Avropa ölkələrinin t əşəbbüsü ilə Brüssel şəhərində “Malların gömrük dəyərinin mü əyyən edilməsinin unifikasiya olunmuş metodologiyasının ya- ra dılması haqqında Konvensiya” imzalandı. Brüssel Konvensiya- sına 70-dən artıq dövlət qoşulmuşdu və 1980-ci ilə qədər bu Q ərbi Avropa təcrübəsi alternativsiz tətbiq olunurdu. ABŞ və Kanada t ərəfindən həmin Konvensiya imzalanmadığına görə bu, ticar ət dövriyyəsində böyük xüsusi çəkiyə malik olan dövlətlərin t ələbatına maraqlarına daha çox uyğun gələn sistemin yaradılması haqqında çoxtərəfli danışıqlar aparılmağa başlandı. 1973-cü ildən başlayaraq 1979-cu ilə kimi davam edən Tarif və Ticarət üzrə baş Sazişin (Hazırda Dünya Ticarət Təşkilatı) himayəsi altında həyata keçiril ən çoxtərəfli ticarət danışıqlarının Tokio raundunda razılaş- ma imzalanması qərara alındı. Giriş, 4 hissədən, 3 əlavə və 31 madd ədən ibarət olan ingilis, fransız və ispan dilində hər biri əsas m ətn hesab olunan razılanma 1979-cu il aprelin 12-də Cenevrə şəhərində əksəriyyət dövlətlər tərəfindən imzalandı və 1981-ci ilin yanvarın 1-dən qüvvəyə mindi. “Tarif v ə Ticarət üzrə Baş Sazişin” gömrük məqsədləri üçün malların gömrük qiymətləndirilməsi üzrə “VII maddəsinin t ətbiqi haqqında razılaşma” adlandırılan həmin sənədin I hissə- sind ə gömrük dəyərinin müəyyən edilməsinin əsas qaydaları şərh edilmişdir. İkinci hissədə razılaşmanın yerinə yetirilməsi üzərində n əzarət, habelə onu imzalayan tərəflər arasında mübahisənin həlli üzr ə beynəlxalq orqanın, üçüncü hissədə inkişaf etməkdə olan öl- k ələr üçün xüsusi diferensiallaşdırılmış rejimin yaradılması nə- z ərdə tutulur. Dördüncü hissədə razılaşmaya qoşulma və onun tapılması, razılaşmaya riayət olunması və sair kimi son şərtlər ifad ə olunmuşdur. Razılaşmanın ikinci hissəsinin 18-ci maddəsinə əsasən Göm- rük Qiym ətləndirilməsi üzrə Komitəsi (Texniki Komitənin) yaradılması nəzərdə tutulmuşdur. Razılaşmanın tətbiq olunmasında 148 inkişaf etməkdə olan ölkələrin spesifik problemlərinin meydana çıxa biləcəyini nəzərə alaraq tərəflər 1979-cu il noyabrın 1-də Cenevr ədə razılaşmaya müvafiq Əlavə protokolu imzalamışlar. Razılaşma ilə müəyyən edilmiş gömrük qiymətləndirilməsi siste- minin t ətbiqinin ayrı-ayrı məsələləri Uruqvay raundu adlandırılan sonrakı ticarət danışıqlarının əsas mövzusu olmuşdur. Danışıq- ların Uruqvay raundunun nəticələri üzrə yekun aktı 1994-cü il aprelin 15-d ə Mərakeşdə imzalanmış “Ticarət və Tarif üzrə baş Sazişin VII maddəsinin yerinə yetirilməsi haqqında 1994-cü il Razılaşması” adlanır. Bu Razılaşma əsasən danışıqların Tokio raundunun n əticələri əsasında hazırlanmış gömrük qiymətləndiril- m əsi sisteminin prinsip və metodlarını dəyişilməz saxlamalıdır. “Tarif v ə Ticarət üzrə Baş Sazişin” Gömrük məqsədləri üçün malların gömrük qiymətləndirilməsi üzrə “ VII maddəsinin t ətbiqi haqqında Razılaşma” ya əsasən malların gömrük dəyəri 6 üsulla mü əyyən edilir: - g ətirilən malların sövdələşmə qiyməti üsulu ilə ; - eyni malların sövdələşmə qiyməti üsulu ilə; - eyni cinsli malların sövdələşmə qiyməti üsulu ilə; - d əyərin çıxılması üsulu ilə; - d əyərin toplanması üsulu ilə; - ehtiyat üsulu il ə Razılaşmanın giriş hissəsinin 1-ci maddəsində qeyd olun- duğu kimi gömrük dəyərinin müəyyən edilməsinin birinci üsulu qiym ətləndirmənin əsas üsuludur. Əsas üsuldan istifadə edilə bilm ədiyi halda bu üsullardan hər biri ardıcil olaraq tətbiq edilir. Bu zaman h ər bir sonrakı üsulun tətbiqi gömrük dəyərini əvvəlki üsulla t əyin etmək mümkün olmadıqda həyata keçirilir. Razılaş- manın 4-cü maddəsinə uyğun olaraq deklarantın xahişi ilə dəyərin çıxılması və toplanması üsullarından istənilən ardıcıllıqla istifadə oluna bil ər. Razılaşma ilə birinci üsulun tətbiq edilə bilmədiyi aşağıdakı şərtlər müəyyən edilmişdir: 149 a) qiym ətləndirilən mallara alıcının hüquqlarına münasi- b ətdə məhdudiyyətlər olduqda, bu zaman: - qanunavericilikl ə və ya idxal ölkəsinin səlahiyyətli or- qanları tərəfindən müəyyən edilən məhdudiyyətlər; - malların satışı və ya yenidən satışı üzrə coğrafi məhdudiy- y ətlər; - malların qiymətinə əhəmiyyətli təsir etməyən məhdudiy- y ətlər istisna edilir; b) satış və sövdələşmə qiymətinin təsiri nəzərə alına bilm əyən şərtlərin yerinə yetirilməsindən asılıdırsa; c) malların sonrakı yenidən satışı və ya istifadəsi üzrə alıcının əldə etdiyi mənfəətin bir hissəsi satıcının hesabına birbaşa v ə ya dolayısı yolla köçürülməsi; d) satıcı və alıcı qarşılıqlı asılıdırlarsa. Qarşılıqlı asılı şəxslər aşağıdakılar hesab edilirlər: a) sövd ələşmə iştirakçılarından biri və ya iştirakçılardan birinin v əzifəli şəxsi eyni zamanda digər iştirakçının da vəzifəli şəxsidir; b) onlar hüquqi c əhətdən biznesdə tərəfdaş hesab edilirlər; c) onlar sahibkar v ə qulluqçu hesab edilirlər (yəni əmək əlaqələri ilə bağlıdırlar); ç) sövd ələşmə iştirakçılardan biri digər iştirakçının payının v ə ya nizamnamə kapitalının 5 %-dən azını təşkil etməyən və səs hüququ ver ən səhmlərin sahibidir; d) onlardan biri dig əri tərəfindən birbaşa və ya dolayı yolla idar ə olunursa; e ) onların hər ikisi üçüncü şəxs tərəfindən birbaşa və ya dolayı yolla idarə olunursa; ə) onlar birlikdə birbaşa və ya dolayı yolla üçüncü şəxsi idar ə edirsə; f) onlar v ə ya onların vəzifəli şəxsləri yaxın qohumdurlarsa (ail ə üzvləridirlərsə). Sövd ələşmə qiymətinin gömrük məqsədləri üçün məqbul hesab edilm əsinin mümkünlüyü müəyyən edilərkən alıcı və Yüklə 1,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|