Soyqirimi: tarixin qanlı salnaməsi

---

AZƏRBAYCANLILARIN

SOYQIRIMI:

tarixin  qanlı  salnaməsi

0  cild

BAKI  -   2012

---

Kitabın  ideya  rəhbəri:

Ramiz  MEHDİYEV,

Azərbaycan  Respublikası  Prezidentinin  Administrasiyasının 

rəhbəri,  həqiqi  dövlət  müşaviri,  akademik

Redaktor:

Əli  H Ə SƏ N O V,

Tarix  elmləri  doktoru,  professor

Buraxılışa  məsul:

Bəxtiyar  SADIQOV,

M illi  Məclisin  deputatı,

«Azərbaycan»  qəzetinin  baş  redaktoru

Kitabın  üz  qabığındakı  şəkil  Quba  məzarlığındanclır

ISBN  5-86874-524-5

©  «Azərbaycan»  qəzeti

---

Kitab  Azərbaycan  xalqının 

ümummilli  lideri  Heydər  Əliyevin 

əbədiyaşar  xatirəsinə  ithaf  edilir

---

Azərbaycanlılara  qarşı  soyqırımı  siyasətini  ifşa  etmək,  bütün  həqiqət­

ləri  dünya  ictimaiyyətinə  çatdırmaq  üçün  müəyyən  işlər  görülmüşdür. 

Lakin  bu  sahədə  hələ  qarşıda  görüləsi  işlərimiz  çoxdur.  Azərbaycan 

dövləti,  ictimaiyyəti,  xaricdəki  Azərbaycan  icmaları  üzərinə  böyük, 

məsuliyyətli  vəzifələr  düşür.  Əsl  soyqırımı  haqqında  həqiqətləri  real 

tarixi  faktlar  əsasında,  dəlillərlə  müntəzəm  surətdə  dünya  dövlətlərinə 

və  ictimai  fikrinə  çatdırmaq,  bu  hadisələrin  ilhamçılarını  və  təşkilatçıla­

rını  bəşəriyyətə  tanıtdırmaq  bizim,  indiki  nəslin  müqəddəs  vəzifəsidir. 

Bu  məsələdə  bütün  Azərbaycan  xalqı,  dünya  azərbaycanlıları  bir  olma­

lı,  eyni  mövqedən  çıxış  etməlidirlər.

Heydər  ƏLİYEV

---

XIX  əsrin  əvvəllərində  Qarabağa  və  Zəngəzura  irandan  və  Osmanlı 

imperiyasından  çoxlu  sayda  erməni  ailələrinin  köçürülməsi,  1905-ci  və 

1918-ci  illərdə  erməni  hərbi  dəstələrinin  Qafqazın  m üxtəlif  bölgələ­

rində  həyata  keçirdiyi  kütləvi  qətllər  və  talanlar,  1948-1953-cü  illərdə 

soydaşlarımızın  Ermənistan  Respublikası  ərazisindəki  ata-baba  yurdla­

rından  deportasiya  edilməsi,  1988-ci  ildən  başlayaraq  Dağlıq  Qarabağı 

Azərbaycandan  qoparmaq  məqsədi  güdən  genişmiqyaslı  müharibə  və 

onun  bu  gün  də  davam  edən  acı  nəticələri,  1992-ci  ilin  Xocalı  faciəsi 

-   bunlar  təcavüzkar  erməni  m illətçilərinin  azərbaycanlılara  qarşı  planlı 

surətdə  həyata  keçirdiyi  soyqırımı  siyasətinin  qanlı  səhifələridir.

İlham  ƏLİYEV

---

Azərbaycanlıların  soyqırımı  haqqında

AZƏRBAYCAN  RESPUBLİKASI 

PREZİDENTİNİN  FƏRMANI

Azərbaycan  Respublikası  müstəqillik  qazandıqdan  sonra 

xalqımızın  tarixi  keçmişinin  obyektiv  mənzərəsini  yaratmaq 

imkanı  əldə  edilmişdir.  Uzun  illər  gizli  saxlanılan,  üzərinə 

qadağa  qoyulmuş  həqiqətlər  açılır,  təhrif  edilmiş  hadisələr 

özünün  əsl  qiymətini  alır.

Azərbaycan  xalqına  qarşı  dəfələrlə  törədilmiş  və  uzun  il­

lərdən  bəri  öz  siyasi-hüquqi  qiymətini  almamış  soyqırımı  da 

tarixin  açılmamış  səhifələrindən  biridir.

1813-cü və  1828-ci  illərdə imzalanan  Gülüstan və Türkmən- 

çay  müqavilələri  Azərbaycan  xalqının  parçalanmasının,  tari­

xi  torpaqlarımızın  bölünməsinin  əsasını  qoydu.  Azərbaycan 

xalqının  bu  milli  faciəsinin  davamı  kimi  onun  torpaqlarının 

zəbti  başlandı.  Qısa  bir  müddətdə  bu  siyasət  gerçəkləşdirilə- 

rək  ermənilərin  kütləvi  surətdə  Azərbaycan  torpaqlarına  köçü­

rülməsi  həyata  keçirildi.  Soyqırımı  Azərbaycan  torpaqlarının 

işğalının  ayrılmaz  bir  hissəsinə  çevrildi.

İrəvan,  Naxçıvan  və  Qarabağ  xanlıqlarının  ərazilərində 

məskunlaşdırılan  ermənilər  orada  yaşayan  azərbaycanlılarla 

müqayisədə  azlıq  təşkil  etmələrinə  baxmayaraq  öz  havadar­

larının  himayəsi  altında  «Erməni  vilayəti»  adlandırılan  inzibati

9

---

bölgünün  yaradılmasına  nail  oldular.  Belə  süni  ərazi  bölgüsü 

ilə,  əslində,  azərbaycanlıların  öz  torpaqlarından  qovulması  və 

məhv edilməsi  siyasətinin  bünövrəsi  qoyuldu.  «Böyük  Ermənis­

tan»  ideyaları  təbliğ  olunmağa  başlandı.  Bu  uydurma  dövlətin 

Azərbaycan  torpaqlarında  yaradılmasına  «bəraət  qazandırmaq 

məqsədi  ilə»  erməni  xalqının  tarixinin  saxtalaşdırılmasına  yö­

nəlmiş  genişmiqyaslı  proqramlar  reallaşdırıldı.  Azərbaycanın 

və  ümumən  Qafqazın  tarixinin  təhrif  olunması  həmin  proq­

ramların  mühüm  tərkib  hissəsini  təşkil  edirdi.

«Böyük  Ermənistan»  yaratmaq  xülyasından  ruhlanan  ermə­

ni  qəsbkarları  1905-1907-ci  illərdə  azərbaycanlılara  qarşı  açıq 

şəkildə  genişmiqyaslı  qanlı  aksiyalar  həyata  keçirdilər.  Ermə­

nilərin  Bakıdan  başlanan  vəhşilikləri  Azərbaycanı  və  indiki 

Ermənistan  ərazisindəki  Azərbaycan  kəndlərini  əhatə  etdi. 

Yüzlərlə  yaşayış  məntəqəsi  dağıdılıb  yerlə  yeksan  edildi,  min­

lərlə  azərbaycanlı  vəhşicəsinə  qətlə  yetirildi.  Bu  hadisələrin 

təşkilatçıları  məsələnin  mahiyyətinin  açılmasına,  ona  düzgün 

hüquqi-siyasi  qiymət  verilməsinə  maneçilik  törədərək  azər­

baycanlıların  mənfi  obrazını  yaratmış,  özlərinin  avantürist  tor­

paq  iddialarını  pərdələmişlər.

Birinci  dünya  müharibəsi,  Rusiyada  baş  vermiş  1917-ci  il 

fevral  və  oktyabr  çevrilişlərindən  məharətlə  istifadə  edən  er­

mənilər  öz  iddialarını  bolşevik  bayrağı  altında  reallaşdırmağa 

nail  oldular.  1918-ci  ilin  mart  ayından  etibarən  əksinqilabçı 

ünsürlərlə  mübarizə  şüarı  altında  Bakı  Kommunası  tərəfindən 

ümumən  Bakı  quberniyasını  azərbaycanlılardan  təmizləmək 

məqsədi  güdən  mənfur  plan  həyata  keçirilməyə  başlandı.

Həmin  günlərdə  ermənilərin  törətdikləri  cinayətlər  Azər­

baycan  xalqının  yaddaşına  əbədi  həkk  olunmuşdur.  M inlər­

lə  dinc  azərbaycanlı  əhali  yalnız  m illi  mənsubiyyətinə  görə 

məhv  edilmişdir.  Ermənilər  evlərə  od  vurmuş,  insanları  diri- 

diri  yandırmışlar.  M illi  memarlıq  incilərini,  məktəbləri,  xəstə­

xanaları,  məscid  və digər abidələri  dağıtmış,  Bakının  böyük  bir 

hissəsini  xarabalığa  çevirmişlər.

10

---