Sovyet tarih yazimi ve kazakistan tariHİNİn meseleleri
Yüklə 4,04 Kb. Pdf görüntüsü
|
SOVYET TARİH YAZIMI VE 42 Pravda gazetesindeki makale sadece Bekmakhanov değil, diğer Kazak aydınlarını tekrar kovuşturmak için bahane oldu. H. Aydarova’nın Bek- makhanov hakkında Pravda gazetesinde yazdığı makale hakkında tarihçi A. Takenov kendi görüşünü bildirmişti: “Makale yazarları, bilim adamları arasında ancak Bekmakhanov’u eleştirmekle gündeme gelen orta derecede tarihçiler idi. Buna bakıldığında onları kollayan gizli başka güç olmuştur. Onlar tartışma sırasındaki kendi görüşlerini tekrarlamakla yetindiyseler de “Pravda” gazetesi aşağıdaki cümleleri büyük harflerle vermiştir: “Tüm tarihi kaynaklar Kenesarı isyanının ilerici de, devrimci de olmadığını bildirmek- tedirler. Bu, Kazak halkında gerici ataerkil-feodal yönetimin güçlenmesine, Ortaçağ han hükümetinin tekrar yerleşmesine, Kazakistan’ın Rusya’dan ve yüce Rus halkından ayrılmasına yol açan gerici hareket olmuştur. ” Çivi gibi çakılan bu sözler doğrudan bir talimat gibi idi 57 . 4 Aralık 1952’de tarihçi E. Bekmakhanov hüküm giydi. Hükümde şöyle deniliyordu: “Mahkemenin soruşturma dosyalarında gösterildiği gibi E. Bekmakhanov, 1942-1951 seneleri arasında tarih bilimleri ala- nındaki kendisinin araştırmacı sıfatından yararlanarak, çalışmalarında tarihi bilgileri yanlış anlatmıştır ve eserlerinde burjuva-milliyetçilik ideolojinin propagandasını yapmıştır. Feodalite ve zenginleri ve onun Rus halkına karşı mücadele eden ve Kazakistan’da Ortaçağ sistemini korumaya çalışan gerici hanlar ve sultanları yüceltmiştir. Kendisinin burjuva-milliyetçilik fikirlerini ispat etmek için de gerici şairlerin eserlerini, bununla birlikte Sovyet hükümetine karşı mücadele eden halk düşmanları olan Alaş Ordacılar’dan yararlanmıştır. Bu milliyetçi ideolojisini kendi tanıdıkları arasında da yürütmüştür.” 58 Bu suçlamalara dayanarak tarihçi en ağır cezaya çarptırıldı. Ona SSCB Ceza Kanununun 58-10 maddelerinin ikinci fıkrasında göre (bu fıkra bölücülük maksatla ülke genelinde silahlı grupların oluşturulması veya silahlı ayaklanma organize etmek, ayrıca yerel bölgelerde hükümeti ele geçirme veya SSCB’nin herhangi bir bölgesini zor kullanarak bölüp alma maksadıyla faaliyetlere katılma) suçlanarak 25 sene çalışma kampına gönderildi. Onunla birlikte o dönemde Kazak aydınları arasında suçlananlardan biri K. Satbayev oldu. O, Stalin’e, KP Merkez Komitesi sekreteri G. Malenkov’a, Kazakistan KP Merkez Komitesi sekreteri J. Şayahmetov’a kendisine iftira atıldığına dair mektuplar yazdı. K. Satbayevla ilgili yeni belgeleri Kazak aydınlarının hayatını araştıran H. Abjanov yayınladı 59 . 57 A.Takenov. Eluinşi jıldardın basında Qazaq tarihi qalay qıspaqqa alındı? Qazaq Tarihi. 1994.- no. 1, 3. 58 Astana şehrindeki “Aljir” Anıt Müzesindeki materyallerden. 59 G. Nazarbeyav, H. Abjanov, Qazaqstan: Tarih pen Tagdır, Almatı: “Kitap baspası”, JŞS, 2003, s.296, s. 254-265. KAZAKİSTAN TARİHİNİN MESELELERİ 43 Örneğin, Kazak SSR İlimler Akademisinin başkanı K. Satbayev’in J. Stalin’e mektubudur. Mektupta K. Satbayev’i kovuşturma döneminde Bolşeviklerin onun hayatındaki tüm “Sovyet toplumuna yakışmayan hareketleri” ayrıntılı yazdığını görüyoruz. Onun içinde onun soyun- dan başlayarak 1927’de Edige hakkındaki rivayeti yayınladığı, İlimler Akademisi kadrolarını yabancı kişilerle doldurduğu, 1917’de milliyetçi “Alaş Orda” Partisi’nin propagandasını yaptığı şeklinde suçlamalar yer almaktadır. Alaşla ilgili suçlamaları K. Satbayev’in kendisi şöyle izah etmektedir: “Bu suçlama “Sarıarka” gazetesinin 9 Kasım 1917’deki sayısında Alaş Orda Partisinin 1917’de halk arasında propaganda yap- mak maksadıyla gönderdiği kişilerin listesinde benim de adımın geç- mesinden kaynaklanıyor. Gazetenin bu sayısını ben ilk defa 1951’in sonbaharında gördüm. 1917’in sonbaharında ben vereme yakalanarak hastanede yatıyordum. Sonra tedavi için köyüme döndün. O sırada 18 yaşındaydım ve bırakın propagandayı, siyasetten bile bir şey anladığım yoktu. Alaş Ordacılar’ın gazetesinde benim soyadımın nasıl ve neden yazıldığı hakkında hiçbir fikrim yok. Kanımca, o dönemki az sayıdaki Kazak aydınlarını, onun için öğrenci gençleri kendi taraflarına çekmek maksadıyla Alaş Ordacılar, öğrenci olan benim de adımı yazmış olabilirler veya benim Alaş Orda partisi üyesi olan amcamın oğlu Abikey’in ilgisi olabilir. Ben hiçbir zaman Alaş Ordacılar’ın propagandasını yürütmediğim gibi, ki böyle faaliyetlerim olursa bunu dönemin arşivlerinden kolayca çıkarmak mümkündür, bunu ayrıntılı araştırılmasını talep etmiştim ”. 60 Diğer mektuplarında da bu fikirlerini tekrarlamıştır. Prof. K. Satbayev’in mektuplarından da anlaşılacağı gibi ona yö- nelik Alaş partisiyle ilişkisi olduğuna dair suçlama Bolşeviklerin Ka- zak aydınlarının kökünü kazıma faaliyetlerini ispat etmektedir. Tarihi kaynaklardan belli, onun amcasının oğlu Abikey Satbayev, Alaş Orda partisinin doğu bölümünde çalışmıştır. Kendisinin de belirttiği gibi bu suçlamalarla birlikte Kazakistan Komü- nist Partisi (KP) Merkez Komitesi Propaganda Bölümü Müdürü Khramkov, Kazakistan Komünist Partisinin V. kurultayında “milliyetçileri koruyup kolladı” diye suçlamıştır. Stalin’e yazdığı mektubunda bu suçlamaların hepsini izah etmiştir. Son suçlamanın Bekmakhanovla ilgili olduğunu K. Satbayev’in kendisi de söylemektedir. E. Bekmakhanov’un kovuştu- rulması hakkında söz ederken, onun İlimler Akademisinde çalıştığını, Pravda gazetesinde “Kazakistan Tarihinin Meseleleri Marksizm-Leninizm Öğretisinde İncelensin” isimli makale yayınlanmadan önce Kenesarı Kasımov isyanını araştırmakta olan bilim adamı olduğunu, ama nedense tarihçiler ve Kazakistan KP Merkez Komitesi Propaganda bölümünün memurları, hatta Kazakistan KP Merkez Komitesi sekreterleri arasında 60 A.g.e. Yüklə 4,04 Kb. Dostları ilə paylaş:
|