Səhifəsinə müraciət edilə bilər



Yüklə 84,52 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix15.03.2018
ölçüsü84,52 Kb.
#32478


1  Tədiyə balansının metodoloji tərtibatı ilə bağlı 

http://cbar.az/assets/1186/final_metod.pdf

  

səhifəsinə 

müraciət edilə bilər. 

 

                                                                                                                             



 

   

2013-cü ilin yanvar-sentyabr ayları üçün Azərbaycan Respublikasının 

 

T Ə D İ Y Ə  B A L A N S I 

1

 

        

 

 

Əvvəlki illərdə olduğu kimi 2013-cü ilin yanvar-sentyabr aylarında da xarici iqtisadi 

əməliyyatlar  neft-qaz  sektoru  üzrə  müsbət  saldoya,  qeyri-neft  sektoru  üzrə  isə  mənfi 

saldoya malik olmuşdur. 

Neft-qaz  sektoru  üzrə  ümumi  daxilolmalar  əsasən  neftin  və  təbii  qazın  ixracı  və  bu 

sektora  cəlb  edilən  xarici  kapitalın  hesabına  formalaşır.  Bu  sektor  üzrə  ödənişlər  isə 

mənfəətin və investisiyaların repatriasiyasını, avadanlıqların və  xidmətlərin idxalını əks 

etdirir.  2013-cü  ilin  yanvar-sentyabr  aylarında  neft-qaz  sektoru  üzrə  yaranmış  ümumi 

müsbət saldo 17.1 mlrd. $ olmuşdur.  

 

2013-cü ilin yanvar-sentyabr aylarında t

ədiyə balansının əsas  göstəriciləri

                                             

                                                                                                                                      Mln. $

 

 



Cari əməliyyatlar və kapital hesabı 

 

  9249.9 

  Xarici ticarət balansı 

15408.1 

  Xidmətlər balansı 

-3151.0 

  İlkin gəlirlər balansı 

        

-3052.0 


   -İnvestisiya gəlirlərinin repatriasiyası 

-3097.7 


  Təkrar gəlirlər balansı 

  Kapital hesabı 

    51.4 

    -6.6 



 

Maliyyə hesabı 

 Xalis maliyyə aktivləri 

   o cümlədən:  

    - xaricə yönəldilmiş birbaşa investisiyalar 



    - portfel  investisiyaları 

    - digər  investisiyalar 



Xalis maliyyə öhdəlikləri 

   o cümlədən:  

    - Azərbaycana cəlb olunmuş birbaşa investisiyalar 



 

    -5054.6 

     8759.1 

 

     775.0 

     244.7 

   7739.4 



   3704.5 

 

    4631.8 

    - cəlb olunmuş investisiyaların repatriasiyası   

-2663.2 


    - neft bonusu  

      0.4 

    - portfel  investisiyaları 

1034.2 


    - digər  investisiyalar 

   701.3 

 

 

 Balanslaşdırıcı maddələr 



Tədiyə balansının ümumi  saldosu 

(Ölkənin  

ehtiyat aktivlərinin dəyişməsi)

 

-904.2 

 

3291.1 

  

 




 

Cari əməliyyatlar hesabı 

    2013-cü  ilin  yanvar-sentyabr  aylarında  cari  əməliyyatlar  hesabında  9.3  mlrd.  $ 

məbləğində profisit  yaranmış,  o  cümlədən  neft-qaz  sektoru  üzrə  cari  hesabın profisiti 

16.6    mlrd.  $  məbləğində  olmuşdur.  Neft-qaz  sektorunun  profisiti  qeyri-neft  sektoru 

üzrə cari hesabın 7.4 mlrd. $ məbləğində kəsirini tam örtmüşdür.  

                                                                                                                                                                        

                                                                                                                             

Mln. $ 


                                

             

 

 

      



Xarici ticarət balansı 

 

  Xarici ticarət dövriyyəsi 32.2 mlrd. $ təşkil etmiş və xarici ticarət balansı 15.4 mlrd. $ 



məbləğində müsbət saldo ilə nəticələnmişdir.  

2013-cü  ilin  yanvar-sentyabr  aylarında  Azərbaycanın  dünyanın  143-dək  dövləti  ilə 

ticarət  əlaqələri  olmuşdur.  Xarici  ticarətin  9.5%-i  MDB  üzvü  olan  dövlətlərin,  90.5%-i 

isə digər xarici dövlətlərin payına düşür. Dövlətimizin İtaliya, Birləşmiş Krallıq, Türkiyə, 

İndoneziya,  ABŞ,  Rusiya,  Almaniya,  Tailand,  Fransa  və  Yaponiya  ilə  daha  intensiv 

ticarət əlaqələri olmuşdur. (Ümumi ticarətdə bu ölkələrin payı  68.9% təşkil etmişdir). 

 

2012-ci il, 9 ay



2013-cü il, 9 ay

11488


9256

17476


15408

-2377


-3151

-3432


-3052

-179


51

Cari hesabın saldosu

Xarici ticarət balansının saldosu

Xidmətlər balansının saldosu

İlkin gəlirlərin saldosu

Təkrar gəlirlərin saldosu




 

 

3



2013-cü ilin yanvar-sentyabr aylarında xarici ticarət üzrə əsas tərəf müqabilləri 

                                                                                                                               

(Mln. $) 

 

Əmtəə

 dövriyyəsi 

   İxrac 

  İdxal 

Saldo 

       

 Italiya 

B.Krallıq 

     Türkiyə 

     İndoneziya 

     ABŞ 

     Rusiya Federasiyası 

     Almaniya 

Tailand 

     Fransa      

Yaponiya 

     Başqaları 

 

4573 

3153 

2529 

2304 

2261 

           2136 

           1491 

           1470 

           1158 

           1110 

         10028 

 

 4407 

2317 

          1290 

          2286 

          1993 

            869 

            961 

          1453 

            809 

            876 

          6550 

 

166 

836 

       1239 

           18 

         268 

       1267 

         530 

 17 

349 

234 

       3478 

 

+4241 

+1481 

    +51 

 +2268 

      +1725 

         -398 

       +431 

     +1436 

  +460 

  +642 

     +3072 

Cəmi 

         32213 

        23811 

       8402 

   +15409 

   O cümlədən: 

 

 

 

 

 MDB dövlətləri 

3050 

         1059 

       1991 

   -932 

Digər dövlətlər 

          29163 

       22752 

       6411 

   +16341 

      


 

Əmtəə  ixracı.

  Hesabat  dövründə  əmtəə  ixracı  23.8  mlrd.  $  təşkil  etmişdir.  İxrac 

olunmuş malların strukturunda  neft-qaz məhsullarının payı 94.7% olmuşdur.  

     Xarici  dövlətlərə  21.5  mlrd.  $  neft  məhsulları  ixrac  olunmuş,  ixrac  olunmuş  neft 

məhsullarının  1.2  mlrd.  $-ı  neft  emalı  məhsullarının,  20.3  mlrd.  $-ı  isə  xam  neftin 

ixracının payına düşür.  

     İxrac  olunmuş  xam  neftin  19.1  mlrd.  $-ı  Azərbaycan  Beynəlxalq  Əməliyyat  Şirkəti 

(ABƏŞ)  tərəfindən  hasil  olunmuş  neftin  ümumi  dəyəridir.  İxrac  olunmuş  ümumi  xam 

neftin  1.2 mlrd. $-ı  isə  digər  müəssisələr tərəfindən xaricə    göndərilmişdir  ki, bunun da 

120.8  mln.$  Şahdəniz yatağından hasil edilmiş kondensatın, 1015.5  mln. $ isə ARDNŞ-

nin payına düşür. 

2013-cü  ilin  yanvar-sentyabr  aylarında  ölkənin  qeyri  neft-qaz  ixracı  ötən  ilin 

müvafiq dövrünə nisbətən 13.1% artaraq 1265.5 mln.$ təşkil etmişdir. 

 

 

İxracın strukturu



 

 

2012-ci il, 9 ay 



2013-cü il, 9 ay 

 

Məbləğ,    



mln.$ 

Xüsusi çəkisi, 

       %-lə 

     Məbləğ,  

       mln.$ 

Xüsusi çəkisi, 

       %-lə 

İxrac 

- cəmi 

   24561.6 

100.0 

    23810.6 

100.0 

  o cümlədən: 

 

 

 



 

1.Yanacaq-xammal məhsulları     23882.5 

97.2 

    22923.0 



  96.3 

- neft-qaz məhsulları 

   23442.5 

95.4 


    22545.1 

  94.7 


- digər xammal 

  440.0 


  1.8 

   377.9 

    1.6 

2.Maşın və avadanlıq 

    60.6 

  0.3 


   214.7 

    0.9 


3.İstehlak malları 

  596.2 


  2.4 

   651.3 

    2.7 

4.Digər mallar 

    22.3 

  0.1 


     21.6 

    0.1 


              

 

Əmtəə idxalı.

 Hesabat dövründə əmtəə idxalı 8.4 mlrd. $ təşkil etmişdir. İstehlak 

mallarının  idxalının  ümumi  dəyəri  isə  3292.1  mln.  $  olmuş,  bunun  da  1025.5  mln.  $-ı 

ərzaq məhsullarının payına düşür.  



 

 

4



 

İdxalı

n strukturu 

 

2012-ci il, 9 ay 



2013-cü il,  9 ay 

 

   Məbləğ, 



     mln.$ 

Xüsusi çəkisi,

      %-lə 

 Məbləğ,  

    mln.$ 

Xüsusi çəkisi, 

       %-lə 

İdxal

-cəmi 

   7085.6 

100.0 

    8402.5 

100.0 

   cümlədən: 

 

 

 



 

1.İstehlak malları 

   3067.6 

43.3 


    3292.1 

39.2 


     - ərzaq məhsulları 

     873.0 

12.3 

    1025.5 



12.2 

- digərləri 

   2194.6 

31.0 


    2266.6 

27.0 


2.İnvestisiya yönümlü mallar 

     696.1 

  9.8 

      741.7 



  8.8 

    - beynəlxalq neft-qaz konsorsiumları       591.9 

  8.3 

      575.6 



  6.8 

- digərləri 

104.2 

  1.5 


 166.1 

  2.0 


3. Digər mallar 

   3321.9 

46.9 

    4368.7 



52.0 

 

 

       

İdxalın strukturunda xarici investisiyalar hesabına gətirilmiş maşın-avadanlıqların  və 

malların  xüsusi  çəkisi  8.8%  təşkil  edərək  741.7  mln.  $  olmuşdur.  Bunun    77.6%-ni 

beynəlxalq  neft-qaz  kontraktları  çərçivəsində  istifadə  olunmuş  investisiyalar  hesabına 

idxal  edilmiş  mallar  təşkil  edir.  Bundan  başqa  ölkəyə  ümumi  məbləği    4368.7    mln.  $ 

olan  istehsal  təyinatlı  maşın-avadanlıq,    kimya,  qara  və  əlvan  metal  məhsulları  da 

gətirilmişdir. 

 

      Xidmətlər balansı 

 

      2013-cü  ilin  yanvar-sentyabr  aylarında  xarici  dövlətlərlə  Azərbaycanın  iqtisadi 

əlaqələrində  qarşılıqlı  xidmətlər  əsas  yerlərdən  birini  tutmuş  və  bu  xidmətlərin  ümumi 

həcmi  9.3  mlrd.  $  təşkil  etmişdir.  Bunun  6.2  mlrd.  $-ı  qeyri-rezidentlər  tərəfindən 

Azərbaycanın  rezidentlərinə,  3.1  mlrd. $  isə  Azərbaycan  rezidentlərinin  xarici  ölkələrin 

rezidentlərinə göstərilən xidmətlərdir. 

      

Q

arşılıqlı  xidmətlər  dövriyyəsinin  14%-i  nəqliyyat  xidmətləri  üzrə  aparılan 



əməliyyatların  payına  düşür.  Ümumi  dəyəri  1298.8  mln.  $  olan  nəqliyyat  xidmətlərinin 

54.8%-i  Azərbaycan  rezidentlərinin  xarici  dövlətlərin  nəqliyyat  sistemlərindən  istifadə 

etmələri ilə əlaqədardır. 

      Azərbaycanın rezidentlərinin qeyri-rezidentlərə göstərdikləri  nəqliyyat xidmətlərinin 

ümumi dəyəri isə 587.4 mln. $ təşkil etmişdir.  

      Hesabat  dövründə  xarici  ölkə  vətəndaşlarına  turizmlə  bağlı  göstərilən  xidmətlərin 

dəyəri  1.8 mlrd. $  məbləğində  qiymətləndirilmişdir. Bunun    37.6%-i  qeyri-rezidentlərin 

Azərbaycana işgüzar səfərləri ilə bağlıdır.  

 

Öz  növbəsində  xarici  ölkələr  tərəfindən  Azərbaycan  rezidentlərinə  turizmlə  bağlı 



göstərilən  xidmətlərin  dəyəri  əvvəlki  ilin  müvafiq  dövrünə  nisbətən  17%  artaraq  2.1 

mlrd. $ məbləğində olmuşdur. Bunun 62.3%-i Azərbaycan vətəndaşlarının şəxsi səfərləri 

ilə  bağlı  xarici  ölkələrdə  olarkən  sərf  etdikləri  vəsaitlərin  (məkik  idxal  üçün  vəsaitlər 

istisna olmaqla) payına düşür.  

 

Ümumiyyətlə,  qarşılıqlı  xidmətlərin  ölkənin  xarici  dövlətlər  ilə  əmtəə  və  xidmətlər 



üzrə ümumi  idxal-ixrac dövriyyəsində xüsusi çəkisi 22.3%  təşkil etmişdir. 

           


 

 

5



 

 

 İlkin gəlirlər balansı 

       


Hesabat  dövründə  gəlirlər  üzrə  daxilolmaların  və  ödənişlərin  ümumi  dövriyyəsi  4.5 

mlrd. $-a çatmışdır. Bunun 84%-ni (3.8 mlrd. $) Azərbaycandan ödənişlər təşkil edir. Bu 

məbləğin isə əsas hissəsini (3.0 mlrd. $) beynəlxalq neft-qaz konsorsiumları üzrə  xarici 

investorların  payına  düşən  gəlirlərin  repatriasiyası  (əsasən  xam  neft  şəklində),  qeyri-

rezidentlərə ödənilmiş əmək haqları (161.6 mln. $) və xarici kreditlərdən istifadəyə görə 

ödənilən faizlər (281.0 mln. $)  təşkil edir.  

       

      Təkrar gəlirlər balansı 

 

       Təkrar gəlirlər  üzrə xarici ölkələrlə aparılan əməliyyatların ümumi dəyəri 2.3 mlrd. 

$  məbləğində  qiymətləndirilmişdir.  Bu  məbləğin  51.1%-ni  ölkəyə  daxilolmalar  təşkil 

edir.  


       Təkrar  gəlirlər  üzrə  ümumi  daxilolmaların  96.1%-ni  xarici    ölkələrdən  fiziki 

şəxslərin pul baratları,  1.8%-ni ölkəyə gətirilən humanitar idxal mallarının dəyəri, 2.1%-

ni isə digər daxilolmalar təşkil edir.  

       Bütövlükdə,  təkrar  gəlirlər  üzrə  əməliyyatların  saldosu  müsbət  51.4  mln.  $  təşkil 

etmişdir. 

Maliyyə hesabı



 

 

 2013-cü ilin yanvar-sentyabr  aylarında xalis maliyyə aktivlərimiz 8.8 mlrd. $ təşkil 



etmişdir.  Bu  göstərici  əsasən  xaricə  yönəldilmiş  birbaşa  investisiyalar  (775.0  mln.  $), 

portfel  investisiyaları  (244.7  mln.  $)  və  digər  investisiyalar  (7739.4  mln.  $)    hesabına 

formalaşmışdır.  

                 

 

2013-cü ilin yanvar-sentyabr ayları üzrə xalis maliyyə aktivləri və öhdəlikləri 

                                                                                                                                                                                 Mln.

 $

 

 



    Aktivlər 

        Öhdəliklər 

 

Birbaşa investisiyalar 

  - neft–qaz sektoru 

  - digər sektorlar 

 

Portfel investisiyaları 



  

Digər  investisiyalar 

-

 



 ticarət kreditləri və avanslar 

-

 



 kreditlər və ssudalar 

-

 



depozitlər və nağd valyuta 

 

Neft bonusu 

 

  775.0 

  408.8 


  366.2 

 

  244.7 



 

7739.4 

4380.4 


    91.4 

3267.6 


 

   1968.6 

        1303.0 

     665.6 

 

       1034.2 



 

    701.3 

         106.3 

     -87.8 

    682.8 

 

        0.4 

    C  Ə  M  İ 



8759.1 

   3704.5 

   


2  Beynəlxalq  Valyuta  Fondunun  tədiyə  balansı  üzrə  yeni  (6-cı  nəşr)  Təlimatının  tələblərinə  uyğun  olaraq  tədiyə 

balansının  strukturunda  kapital  və  maliyyə  hesabı  Aktivlər/Öhdəliklər  prinsipi  üzrə  təs

nifləşdirilmişdir.  Bununla 

əlaqədar olaraq cədvəl göstəriciləri yeni strukturda verilmişdir

. 


 

 

6



 

      Birbaşa investisiyalar 

 

 

Birbaşa  investisiyalar  formasında  xaricdən  cəlb  olunmuş  sərmayələrin  ümumi 



məbləği  4.6  mlrd.  $  olmuşdur.  Bu    investisiyaların  strukturunda  neft-qaz  sektorunun 

xüsusi  çəkisi  83.1%  təşkil  etmişdir.  Cəlb  olunmuş  sərmayələr  iri  neft-qaz  layihələrinin, 

əsasən  BP  Eksploreyşn  (Şah  Dəniz)  Ltd.  layihəsi  və    Azərbaycan      Beynəlxalq  

Əməliyyat  Şirkətinin  Azəri-Çıraq-Günəşli  yatağında  görülən  işlərin  maliyyələşdirilməsi 

ilə əlaqədar ölkə iqtisadiyyatında istifadə olunmuşdur.  

     Qiymətləndirmələrə  görə  qeyri-neft  sektoruna    cəlb  olunmuş  birbaşa  investisiyaların  

ümumi  məbləği  780.8  mln.  $  olmuşdur.  Bu  da  ölkəyə  cəlb  olunmuş  birbaşa  xarici 

investisiyaların ümumi həcminin 16.9%-ni təşkil etmişdir. 

 

 

 



      Kreditlər və digər investisiyalar 

 

     Hesabat dövründə kreditlər və ssudalar üzrə xalis maliyyə aktivləri 91.4 mln.$ artmış, 

xalis  maliyyə  öhdəlikləri  isə  87.8  mln.$  azalmışdır.  Xalis  maliyyə  öhdəlikləri    birbaşa 

dövlət  və  dövlət  təminatlı  kreditlər  hesabına    (179.1  mln.  $),  banklar  hesabına  (301.6 

mln. $) artdığı halda, digər müəssisələr və firmalar hesabına (568.4 mln. $)  azalmışdır.  

  Depozitlər və nağd valyuta üzrə üzrə xalis maliyyə aktivləri 3.3 mlrd.$, xalis maliyyə 

öhdəlikləri isə  682.8 mln.$  artmışdır.   

 

Ehtiyat  aktivləri 

 

Hesabat dövründə



 

ölkənin ehtiyat aktivləri 3291 mln. $ məbləğində artmışdır.   



 

Yüklə 84,52 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə