Elmi redaktor:
Rəyçilər:
Qasımov Alış Məmiş oğlu
hüquq elmləri doktoru, professor
Əliyev Mayis Nəbi oğlu
hüquq elmləri doktoru, professor
Cəfərov Zahid İsa oğlu
hüquq elmləri doktoru, professor
Mirzəyeva Afət Qədir qızı
hüquq üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Hüseynova Nazənin Şahin qızı
hüquq üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Əliyeva Ə.Ə. Gömi'ülc-tarif tənzimlənməsi: maliyyə-hüquqi aspektlər.
Monoqrafiya. Bakı: Qanun Nəşriyyatı, 2013, 196 səh.
Monoqrafiyada gömrük-tarif tənzimlənməsinin anlayışı, gömrük
ödəmələrinin maliyyə-hüquqi tənzimlənməsi, habelə Azərbaycan
Respublikasının gömrük-tarif siyasətinin əsas istiqamətlərinin hüquqi
tənzimlənməsinin nəzəri və
təcrübi məsələləri ətraflı şəkildə tədqiq
olunmuşdur.
Monoqrafiyadan hüquqşünaslıq ixtisası üzrə təhsil alan bakalavrlar,
magistrantlar, doktorant və dissertantlar, habelə maliyyə hüququ ilə
maraqlanan geniş oxucu kütləsi bəhrələnə bilərlər.
,0601010000
■ AB022051
© Əliyeva Ə.Ə., 2013 ©
Qanun Noşriyyatı, 2013
MUNDƏRICAT
GIRIŞ
............................................................................................. 5
I
FƏSİL. Dövlətin gömrük-tarif tənzimlənməsinin anlayışı
və əhəmiyyəti ................................................................................. 7
1.1.
Gömrük-tarif tənzimlənməsinin inkişaf tarixi ......................... 7
1.2.
Tarif və qeyri-tarif tədbirləri gömrük tənzimlənməsinin
metodları kimi ......................................................................... 25
1.3.
Gömrük tarifinin anlayışı, əhəmiyyəti və növləri .................. 50
II
FƏSİL. Gömrük ödəmələrinin maliyyə-hüquqi
tənzimi və dövlətin xarici ticarət fəaliyyətinin həyata
keçirilməsində rolu ..................................................................... 63
2.1.
Gömıük ödəmələrinin anlayışı, növləri və prinsipləri........... 63
2.2.
Gömrük rüsumları gömıük ödəmələrinin bir növü kimi ....... 90
2.3.
Gömrük ödəmələrinin digər növləri .................................... 100
III
FƏSİL. Azərbaycan Respublikasının gömrük-tarif
siyasətinin əsas istiqamətlərinin hüquqi tənzimlənməsi ....... 122
3.1.
Dövlətin gömrük-tarif fəaliyyəti üzərində
nəzarətinin
gücləndirilməsi üsulları ......................................................... 122
3.2.
Gömrük fəaliyyəti sahəsində beynəlxalq əməkdaşlıq və
onun hüquqi tənzimlənməsi .................................................. 134
3.3.
Müasir dövrdə Azərbaycan Respublikasının gömıük
qanunvericiyinin sistemi və təkmlləşdirilməsi istiqamətləri
1
.............................................................. 153
NƏTİCƏ .................................................................................... 173
İSTİFADƏ EDİLMİŞ ƏDƏBİYYAT ..................................... 182
ƏSMƏR
ƏLIYEVA
göro ki, respublikamızın iqtisadi sistemindo gömrük-tarif müna- sibotlori
mühüm yer tutmaqla milli iqtisadiyyatın inkişafında osas vasitəlordon biri
kimi çıxış edir. Milli iqtisadiyyatın inkişafı iso göm- mk münasibətlərinin
mühüm yer tutduğu xarici iqtisadi fəaliyyətlə bilavasitə bağlıdır. Gömrük
fəaliyyəti dövlətin elə bir fəaliyyət sahəsidir ki, onun tənzimlənməsi zamanı
xarici dövlətlərin gömrük. qanunvericiliyi, gömrük sahəsində beynəlxalq
hüquqi aktlar, bütövlükdə gömrük siyasətinin inkişaf meylləri nəzərə
alınmalıdır. Ona görə ki, dövlətin gömrük fəaliyyəti istər onun
xarici ticarət
əlaqələrinin, istərsə də daxili iqtisadiyyatının tənzimlənməsində ən
əhəmiyyətli təsir vasitələrindən biridir. Odur ki, gömrük siyasətinin düzgün
qurulması, dövlətin gömrük-tarif fəaliyyətinin hüquqi və siyasi mənada
düzgün tənzimlənməsi istənilən dövlət üçün xarakterik olan mühüm
məsələdir. Bu baxımdan müstəqil dövlətimiz öz gömrük qanunvericiliyini
yaradarkən bu kimi amilləri, o cümlədən dövlətin və yerli istehsalçıların
maraqlarını nəzərə almaqla beynəlxalq səviyyədə ümumqəbul olunmuş
qaydaları da diqqətdən qaçınnamalı- dır. Müasir dövrdə artıq mürəldcəb
təsisat olan gömrük münasibətləri həm iqtisadi münasibətlərin elementi,
həm
də
beynəlxalq
iqtisadi
münasibətlərin
inkişafında
və
əlaqələndirilməsində mühüm vasitə kimi çıxış edir.
Hüquqi dövlət quruculuğunun inamla həyata keçirildiyi və yüksək
iqtisadi inkişafın təmin edildiyi müasir dövr gömrük-tarif tənzimlənməsinin
maliyyə-hüquqi aspektləri ilə bağlı konseptual xarakterli ayrı-ayrı
problemlərinin tədqiq edilməsi zərurətini yaradır və hazırda maliyyə hüquq
elmində bu məsələ üzrə kompleks xarak- terli tədqiqatlar mühüm əhəmiyyət
kəsb edir.
Bütövlükdə,
Azərbaycan
Respublikasında
gömrük-tarif
tənzimlənməsinin maliyyə-hüquqi aspektlərinin təhlili və
hüquq ədəbiy