Reja: Psixologiya fani haqida umumiy tushuncha Psixologiya fanining sohalari va boshqa fanlar bilan aloqasi

Psixika to‘g‘risidgi dastlabki tasavvurga ega bo‘lish uchun dastavval psixika mohiyati bilan tanishamiz. Odatda, psixik xodisalar deganda ichki, sub’ektiv tajriba faktlarining (voqelikning) namoyon bo‘lishi tushuniladi, boshqacha aytganda psixika hayotning sezgi, idrok, xotira, tafakkur, hayol kabi har bir olingan yaqqol shakllaridan iboratdir. Ichki, sub’ektiv tajribaning o‘zi nimani anglatadi? Insondagi quvonch yoki zxerikish tuyg‘ulari, uning nimalarinidir esga tushirishi, biron bir hohish yoki intilish kechinmalari, xotirjamlik yoki hayajonlanish, xadiksirash hislarining barchasi shaxsning ichki dunyosi tarkibiy qismlaridir, ya’ni ularning hammasi sub’ektiv psixik hodisalar sanaladi. Subyektiv hodisalarning asosiy xususiyati – ularning bevosita sub’ektga taalluqliligidir. 

• Psixika to‘g‘risidgi dastlabki tasavvurga ega bo‘lish uchun dastavval psixika mohiyati bilan tanishamiz. Odatda, psixik xodisalar deganda ichki, sub’ektiv tajriba faktlarining (voqelikning) namoyon bo‘lishi tushuniladi, boshqacha aytganda psixika hayotning sezgi, idrok, xotira, tafakkur, hayol kabi har bir olingan yaqqol shakllaridan iboratdir. Ichki, sub’ektiv tajribaning o‘zi nimani anglatadi? Insondagi quvonch yoki zxerikish tuyg‘ulari, uning nimalarinidir esga tushirishi, biron bir hohish yoki intilish kechinmalari, xotirjamlik yoki hayajonlanish, xadiksirash hislarining barchasi shaxsning ichki dunyosi tarkibiy qismlaridir, ya’ni ularning hammasi sub’ektiv psixik hodisalar sanaladi. Subyektiv hodisalarning asosiy xususiyati – ularning bevosita sub’ektga taalluqliligidir. 

Psixologiya fanining sohalari uning amaliyot uchun muhim ahamiyat kasb etishidan dalolat beradi (huquqshunoslik psixologiyasi, klinik psixologiyasi, mehnat psixologiyasi, savdo psixologiyasi, sotsial psixologiyasi, pedagogik psixologiyasi, maxsus psixologiya, sport psixologiya va.x.). Psixologiya amaliy-tabdiqiy jihatdan o‘z predmetiga ega bo‘lib, amaliy-sotsial psixolog, injener psixolog, oilaviy psixoterapev, tibbiyot psixologi, maktab psixologi kabi sohalarni o‘z ichiga qamrab olgandir.

• Psixologiya fanining sohalari uning amaliyot uchun muhim ahamiyat kasb etishidan dalolat beradi (huquqshunoslik psixologiyasi, klinik psixologiyasi, mehnat psixologiyasi, savdo psixologiyasi, sotsial psixologiyasi, pedagogik psixologiyasi, maxsus psixologiya, sport psixologiya va.x.). Psixologiya amaliy-tabdiqiy jihatdan o‘z predmetiga ega bo‘lib, amaliy-sotsial psixolog, injener psixolog, oilaviy psixoterapev, tibbiyot psixologi, maktab psixologi kabi sohalarni o‘z ichiga qamrab olgandir.
• Yuqorida bildirilgan fikrlarga yakun yasab, shu narsani alohida ta’kidlab o‘tish kerakki, psixologiya fani ko‘hna tarixga ega bo‘lishga qaramay, u juda navqiron fandir, chunki ilmiy psixologiya nemis psixologi V.Vund tomonidan 1879 yilda Leypsik (Germaniya) universitutida asos solingan.