Reja: Kirish. Asosiy qism

Chegaralangan o’tkazuvchanlik polosasida modulyasiya qilish tamoyili.
Polosali raqamli modulyasiyaning asosiy tamoyili, axborotli bitlar oqimini chastota
tashuvchi signallar orqali kodlashtirish va so’ngra aloqa kanali bo’yicha uzatish
hisoblanadi. Qabul qilingan signaldan axborotli bitlar oqimini ajratib olish jarayoni
demodulyasiya deb ataladi. Uzatilayotgan signalga kanal orqali kiritilayotgan
buzilishlar, demodulyasiya jarayonida raqamli xatoliklarni keltirib chiqarishi
mumkin. Chegaralangan o’tkazuvchanlik polosasida modulyasiya qilishdan
maqsad, ma’lumotlarda xatoliklar extimolligi minimal bo’lgan hollarda bitlarni
yuqori tkzkorlikda uzatishdan iboratdir
Modulyasiya (lotincha: modulatio — bir tekislilik) — 1) fizika va radiotexnikada — biror oʻzgarmas fizik jarayonni ifodalovchi kattalikning muayyan qonun boʻyicha oʻzgarishi. M. tashqi taʼsir yordamida amalga oshiriladi.
Elektronikada koʻpgina elektron asboblarning ishi elektron oqimlarini M.lashga asoslangan. Mas, kines-koplarda ekranga uzatiluvchi televizion shakllarni hosil qiluvchi elektron nuri intensivligi M.lanadi. Kli-stronlarda elektron oqimining tezligi boʻyicha M.lash oqimda elektronlarni guruxlashga olib keladi. Bu esa, oʻz navbatida, guruxlashgan elektronlar kinetik energiyasini oʻta yuqori chastotali tebranishlar energiyasiga aylantirilishiga olib keladi. Radio- va optik diapazonlarda elektromagnit tebranishlarning hamda akustik toʻlqinlarning M.lari katta amaliy ahamiyatga ega. Maʼlumotlar uzatish samaradorligini oshirish, turli tizim va qurilmalarda chastota taqsimotini taʼminlash, signallarning vaqtga bogʻliq parametrlarini oʻlchash uchun texnik qurilma va tizimlarda tebranishlar M.si zarur hisoblanadi. M.jarayonida tebranishning oʻzgaradigan parametrlari (chastotasi, amplitudasi, fazasi)ga qarab uning nomlanishi belgilanadi (chastotali, amplitudali, fazali M.).
Koʻpincha, M.langan signal impuls tarzida, natijasi esa yuqori chastotali impulyelar toʻplami yoki radioimpuls koʻrinishda boʻladi. Hozirgi paytda toʻrt turdagi impulyeli M mavjud: amplituda-impulyeli, chastota-impulyeli, fazaviy-impulyeli va kenglik-impulyeli M. Impulyeli M. uzluksiz garmonik tebranishli M.ga karaganda shovqinga nisbatan kuchaytirilgan tayanchga egaligi bilan ajraladi; 2) yorugʻlik texnikasida — yorugʻlik nuri yorqinligini yoki yorugʻ dogʻ oʻlchamini kelayotgan signallarga muvofiq ravishda oʻzgartirish; ovozni optik usulda yozib olish, fototelegraf va boshqa sohalarda qoʻllanadi.
Modulyatsiya - bu uzatilgan signal parametrlarining o'zgarishiga muvofiq tashuvchining yuqori chastotali tebranishining bir yoki bir nechta parametrlarini o'zgartirish jarayoni.
Modulyatsiyaning mohiyati shundan iboratki, yuqori chastotali garmonik tebranish parametrlaridan biri (u tashuvchi to'lqin, chastota esa tashuvchi chastota deb ataladi) uzatilgan xabarni o'z ichiga olgan past chastotali (boshqaruvchi) signal qonuni bo'yicha o'zgaradi.
Elektromagnit to'lqinlar yordamida signallarni uzoq masofalarga uzatish uchun past chastotali signal spektrini yuqori chastotali (radiochastota) mintaqaga o'tkazish kerak. Ushbu spektrni uzatish modulator bilan amalga oshiriladigan modulyatsiya deb ataladi. Tashuvchi sifatida odatda uchta parametr - amplituda, chastota va faza bilan tavsiflanadigan harmonik tebranish ishlatiladi.

Аgar amplituda uzatilgan signalga mutanosib ravishda o'zgarsa, u holda hosil bo'lgan signal amplituda modulyatsiya qilingan (AM), chastota chastotali modulyatsiya qilingan bo'lsa (FM) , agar faza fazali modulyatsiya qilingan bo'lsa (PM ) deyiladi.
Modulyatsiya - bu generatorni chastotasi (tashuvchisi chastotasi) bilan axborot, bizning holatimizda, audio (modulyatsiya) signalini birlashtirish jarayoni. Modulyatsiya ma'lum bir tarzda HF tebranishlarining shaklini o'zgartiradi va ularning bir nechta turlari mavjud. Radioaloqada ko'pincha amplituda modulyatsiya (AM, AM-amplituda modulyatsiya) va chastota modulyatsiya (FM, FM chastotali modulyatsiya) ishlatiladi .

Amplitudali modulyatsiya (AM) - bu modulyatsiya bo'lib, unda barqaror tebranishlar amplituda o'zgaruvchan pastki chastotali tebranishlarga mos ravishda o'zgaradi.
Chastotani modulyatsiya qilish (FM) - modulyatsiya, unda signalning tashuvchisi chastotasi modulyatsiya qiluvchi to'lqin shakliga mos ravishda o'zgaradi.
Chastotani modulyatsiya qilish amplituda modulyatsiyaga nisbatan yuqori shovqin immunitetiga ega. Buning sababi, qabul qiluvchi qurilmaning kirishidagi shovqin, qoida tariqasida, amplitudaning tasodifiy o'zgarishiga olib keladi, ya'ni. ma'lumot parametrini buzish. Chastotani modulyatsiya qilishda shovqinning signal amplitudasiga ta'siri axborot parametrining o'zgarishiga olib kelmaydi - chastota.