Ramiz mehdiyev azərbaycan Respublikası Prezidenti
Yüklə 0,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
38
dövlətin özünü qloballaşma proseslərinin mümkün mənfi nəticələrindən qoruması üçün bəzi funksiyalarını dəyişdirmək məcburiyyəti qarşısında qalması başqa məsələdir. Deməli, cəmiyyət tədricən öz təkamülünün keyfiyyətcə yeni mərhələsinə qədəm qoyacaq ki, bu da müxtəlif tip sosial münasibətlərin inkişaf məntiqinin prinsipial yaxınlaşması ilə xarakterizə ediləcək. Amma güclü Azərbaycan dövlətinin rolunun saxlanması şəksiz olacaq. Çünki dövlətin gücü “maddi başlanğıcdır, enerji, fəaliyyət, yaradıcı potensial, hərəkət, fəallıq mənbəyidir; bu, həm də hər hansı fəaliyyətin, müəyyən gərginlik dərəcəsi ilə fərqlənən vəziyyətin, məqsədyönlülüyün, iradənin təzahür etdirilməsi qabiliyyətidir. Bu halda elə qüvvə nəzərdə tutulur ki, onsuz qüdrət yoxdur, hakimiyyət yoxdur. Hakimiyyət özü-özlüyündə gücə çevrilə bilməz. Onu bu cür edən dövlətə mənsub olmasıdır” 39 . Azərbaycanın elmi cəhətdən əsaslandırılmış, bütün incəliyinə qədər düşünülmüş strateji inkişaf kursunun işlənib hazırlanması ölkə rəhbərliyinin müvəffəqiyyətlə həll etdiyi mühüm vəzifələrdən biridir. Yuxarıda bütöv bir bölməni müasir Azərbaycanda cəmiyyətin modernləşməsi, hüquqi, sosial və demokratik dövlət quruculuğu ilə bağlı fəal prosesin getməsinə həsr etmişəm. Modernləşmə sistemində dövlət hakimiyyətinin parametrlərinə, Azərbaycan cəmiyyətinin bütün üzvlərinin həyatında dövlətin rolunun artmasına xüsusi diqqət
39 Bax: Затонский В.А.. Петров М.П. Сильное государство: ключевые вопросы теории и модернизационной политики. Ленинградский юридический журнал. 2005, №3, стр. 195.
39
yetirilir. Bu, məhz həmin haldır ki, Azərbaycanda dövlət hakimiyyəti böyük Qərb dövlətlərinin ölkə rəhbərliyini güclü dövlət ideyasından imtina etməyə və dövlət funksiyalarının çoxunu həmin dövlətlər tərəfindən maliyyələşdirilən vətəndaş qurumlarına verməyə məcbur etmək məqsədi daşıyan şantajına və təzyiqinə uymur. Milli dövlətin mənşəyinin spesifikası nəzərə alınmadan güclü dövlət ideyası reallaşdırıla bilməz. Əksinə, bu ideya özünün başlanğıc nöqtəsini dövlətdəki milli özünəməxsusluq, hakimiyyət təsisatlarının inkişaf səviyyəsi ilə əlaqələndirməlidir. Bu nöqteyi-nəzərdən müasir Azərbaycan bütün funksiyalarını, sosial və siyasi təyinatını ardıcıl yerinə yetirən güclü, effektiv, mükəmməl, nüfuzlu və özünə güvənən dövlətdir. Cənubi Qafqaz iqtisadiyyatının 75 faizindən çoxunu təmsil edən Azərbaycan regionda ən əhəmiyyətli dövlət kimi xüsusi mövqeyini getdikcə daha çox başa düşür. Ərazisinin 20 faizinin Ermənistan tərəfindən işğal edilməsinə, bütövlükdə kiçik əraziyə, azsaylı əhaliyə (9,6 milyon) malik olmasına baxmayaraq, Azərbaycan çox böyük enerji, zəngin təbii ehtiyatları ilə Qafqaz regionunda geosiyasi cəhətdən mühüm mövqelər tutur. Coğrafi mövqeyi, habelə Çinin dəmir yolu qovşaqlarını və Orta Asiyanın enerji resurslarını Avropa ilə birləşdirən körpü olması da onun rolunun əhəmiyyətini müəyyən edir. Beləliklə, qloballaşma dövründə milli istiqamətli inkişaf yolunu qoruyub saxlaması üçün Azərbaycanın zəruri resursları var. Amma bu 40
məsələnin həllinin gedişində dövlətçiliyin indiki tipi tədricən ənənəviliyin yeni dövrün tələblərinə cavab verən formalarla birləşdiyi dövlət modelləri ilə konvergensiya olunacaq. Bu, inkişafın qanunudur. Bunun Qərbin nümunəsində liberal dövlət modeli olub-olmayacağını demək çətindir. Hazırda dünyanın bu hissəsində müşahidə etdiklərimizə əsaslansaq, yalnız bir nəticə çıxarmaq olar – neoliberal dövlət tipinin perspektivi yoxdur. Dövlətin maraqları ilə şəxsiyyətin maraqlarını qarşılıqlı razılaşdırmağa, sosial-iqtisadi və siyasi xarakterli problemləri həll etməyə, xarici aləm ilə bərabərhüquqlu qarşılıqlı təsir mexanizmlərini reallaşdırmağa qadir milli suveren dövlətin olması XXI əsrdə milli ideyanın ən mühüm tərkib hissəsidir. Azərbaycan xüsusi, özünəməxsus dövlət idarəetmə modelinə malikdir. Mən model dedikdə, siyasi sistemdə dövlətin yerini və rolunu göstərən əlamətlərin məcmusunu nəzərdə tuturam. Yeri gəlmişkən, özünəməxsus model özünü təsdiq etmiş hər bir dövlətə xasdır. Müasir dünyada dövlət idarəetmə sisteminin bütün milli variantlarının müxtəlifliyində “güclü dövlət” və “servis dövlət” konsepsiyaları seçilir. “Güclü dövlət” konsepsiyasında dövlət bütün cəmiyyətin inkişaf yolunu müəyyən edən aparıcı sükançı kimi nəzərdən keçirilir. Qərar qəbul edilməsi prosesi hakimiyyətin nüfuzuna əsaslanır. “Servis dövlət” konsepsiyasında islahatlar prosesi və onun istiqaməti cəmiyyət tərəfindən müəyyən olunur, lakin dövlət idarəçiliyinin forma və metodlarının həyata keçirilməsi prosesi ənənəvi forma və metodlardan fərqlənir. Söhbət elektron hökumət –
41
elektron dövlət proqramı vasitəsilə servis
yanaşmanın reallaşmasından gedir” 40 . Bəzi müəlliflərin fikrincə, servis idarəçiliyi qruplar, fərd və dövlət arasında özünəməxsus simbiozun inkişafını əks etdirir. Bir sözlə, cəmiyyətin həyatında Azərbaycan dövlətinin müəyyənedici rolunun qorunub saxlanması hətta qloballaşan dünya şəraitində fundamental milli ideya məsələlərini müvəffəqiyyətlə həll etməyə imkan verən fakt olaraq qalır. Azərbaycanda dövlət hakimiyyətinin daha da möhkəmlənməsi müasir şəraitdə milli ideyanın həyata keçməsinin qarantıdır. Bununla belə, dövlət hakimiyyətinin qətiyyətinin və fəallaşmasının labüdlüyü həm də cəmiyyətdə sabitliyin və xüsusi milli problemləri həll etməyə – ölkə ərazisinin Ermənistan tərəfindən işğal edilmiş 20 faizini azad etməyə, “dünyanın güclüləri”nin ölkənin təbii sərvətini ələ keçirmək (elə bu məqsədlə ölkəmizə aramsız hücumlar edilir) cəhdlərinə qarşı mübarizə aparmağa qadir olan siyasi hakimiyyətin sabitliyinin qorunub saxlanılmasının vacibliyi ilə şərtlənir. Bununla belə, dövlətin yürütdüyü qətiyyətli siyasət geosiyasi tərkib hissələri, Qərbin “ikili standartlar siyasəti”, habelə müasir dünyada ciddi problemlərin olması ilə şərtlənir. Deməli, güclü dövlət ideyası ölkəmizin müasir inkişaf mərhələsinin obyektiv tələbatından, dünyadakı proseslərdən
40 Коженко Я.В. Концепция «сильного» и «сервисного» государства в контексте модернизации государственного управления в России: общее и отличное. Жур. «Фундаментальные исследования. Пенза, 2012, №3, стр. 746-747.
Yüklə 0,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|