Qrup: 2210a Fənn: İqtisadiyyat Mövzu

İnflyasiyanın növləri

Sürünən inflyasiya o deməkdir ki, inkişaf etmiş ölkələrdə olduğu kimi qiymətlər tədricən, hər il təxminən 3-5% yüksəlir. Orta inflyasiya iqtisadiyyat üçün müsbət amildir, tələbi stimullaşdırır, istehsalın və investisiyaların genişlənməsinə kömək edir .

Sürətli inflyasiya inkişaf etməkdə olan ölkələr üçün xarakterikdir. Qiymət artımı illik 10-50% təşkil edir.

Hiperinflyasiya böhranların və müharibələrin yoldaşıdır. Qiymət artımı 50%-i ötür və astronomik dəyərlərə çata bilər. Bu, ən çox dövlətin öz hədsiz xərclərini maliyyələşdirmək üçün pul çapı maşınını “yandırdığı” zaman baş verir.

İnflyasiyanın əsas səbəblərinə aşağıdakı amillər daxildir:

- tədavüldə pul kütləsinin sabit miqdarı ilə ümumi daxili məhsulun

(ÜDM) azalması ;

- emissiyalar hesabına dövlət xərclərinin artması;

- şirkətlərə və fiziki şəxslərə kredit verilməsinin həddindən artıq genişlənməsi

- iqtisadiyyatda inhisarçılıq, iri firmalar öz məhsullarının və məsrəflərinin maya dəyərini müəyyən etmək imkanı əldə etdikdə.

Yüksək inflyasiya həmişə pisdir. Həm iqtisadiyyat, həm biznes, həm maliyyə bazarları üçün, həm də təbii ki, ölkə əhalisi üçün. İnsanlar açıq-aşkar maliyyə qərarları verirlər: puldan qurtulmaq, mümkün qədər tez xərcləmək, qiymətli mallara, daşınmaz əmlaka investisiya qoymaq, xarici valyuta almaq. Əmanət etmək, əmanət açmaq, bank müştəriləri hesablarından pul çıxarmaq sərfəli olur.

Adətən, yüksək inflyasiya da gözlənilməz olur. Sürətlənir və ya sıçrayışlarla hərəkət edir. Maliyyə bazarlarında qeyri-sabitliyin artması ilə əlaqədar olaraq, sahibkarların uzunmüddətli kreditlər götürməsi sərfəli olur. Əvvəlcədən planlaşdırmaq mümkün deyil və bu investisiyalar bütövlükdə iqtisadiyyatın artımı üçün ən vacib şərtdir.

İnflyasiya xüsusilə sabit gəlirlə yaşayan yoxsul insanlara ağır zərbə vurur. Varlı insanların inflyasiyadan tam və ya qismən qorunmaq yolları var , məsələn, depozitlər üzrə faiz almaq və ya maliyyə bazarına investisiya qoymaq. Buna görə inflyasiya bəzən yoxsullardan alınan vergi adlanır.