Qaydalar have got feiLİ Bu fel azərb. Dilində var, malik olmaq kimi tərcümə olunur
Yüklə 30,17 Kb.
|
|
İNGİLİS DİLİ QAYDALAR HAVE GOT FEİLİ Bu fel azərb. Dilində var, malik olmaq kimi tərcümə olunur. I have got-ı”ve got You have got=you”ve got We have got= we”ve got Ancaq 3cü şəxsin cəmində has got dan istifadə olunur. He has got She has got It has got My mother has got My mother and father have got YİYƏLİK ƏVƏZLİKLƏRİ İngilis dilində 2 cür yiyəlik əvəzliyi var İsimlə işlənən yiyəlik əvəzlikləri My, your, his, her, its, our, their+İSİM Məsələn my book, your name, its name Yiyəlik əvəzliyindən sonra gələn ismin artiklı düşür.
İsimsiz işlənən yiyəlik əvəzlikləri Mine-mənimki Yours-səninki His- onunku Hers-onunku Its- onunku Ours- bizimki Theirs- onlarınkı Bu əvəzliklərdə isim sonda işlənir. Yiyəlik əvəzliklərinin bu formalarından sonra isim işlənmir. Bu formalar cümlənin sonunda işlənir. Məs: This book is mine PLURAL OF NOUNS Yalnız sayıla bilən tək ümumi isimlər cəmlənə bilər. İsim cəmlənərkən qarşısındakı a, an artiklı düşür. İsmin sonuna s(es) artırılır. Əgər ismin sonu o,x,y,s,sh,ch, və s. ilə qurtarırsa cəmdə ismin sonuna es artırılır. Əgər ismin sonu y ilə qurtarırsa və y-dan əvvəl sait gələrsə sonuna yalnız s artırılır. Əgər ismin sonu y ilə qurtararsa və y-dan əvvəl samit gələrsə cəmdə y+i+es olur. Əgər ismin sonu f(fe) ilə qurtararsa cəmdə f-v+es olur 7 ismin cəmi kökün dəyişməsi ilə düzəlir. A man-men A voman-vomen A foot-feet A goose- geese A tooth-teeth A louse-lice 2 ismin sonuna en şəkilçisi artırmaqla düzəlir. A child-children An ox-oxen 4 ismin sonu o ilə qurtarmasına baxmayaraq s artırılır. A piano, a photo, a kilo, a radios İng dilində 4 isim varki bunlar cəmdə s qəbul etmir. Deer, svine, sheep, fish. Elm adları, oyun adları, sonu s ilə qurtarmağına baxmayaraq həmişə təkdədirlər. Police sözü azərb dilində polislər kimi tərcümə olunr. 1 polis demək istəyiriksə a policeman a police voman sözlərindən istifadə olunur. A person sözü azərb dilində şəxs adam kimi tərcümə olunur. Persons sözü yoxdur. Person sözünün cəmi people sözüdür. Elə isimlər var ki, sonları s ilə qurtarırsa və özləridə həmişə cəmdə işlənir. Trousers, shorts, jeans socks və s. bunlar həmişə cəmdədir. SAYILAN İSİMLƏR Sayılan isimlər o isimlərdir ki, onların qarşısında say işlənə bilər, a an artiklı qəbul edir. Cəmlənə bilir. Nevs tək və sayılmayan isimdir. SAYILMAYAN İSİMLƏR Sayılmayan isimlər artikl ilə işlənmir cəmlənmir. Ink bread butter cheese dust sand air rain snov gas the veather mud furniture advice information ice vater tea cola vork lemonad. POSSESİVE CASE-GENETİVE CASE Ingilis dilində ismin 2 halı var. Adlıq və yiyəlik. Adlıq hal bu halda isim heç bir şəkilçi qəbul etmir. Yiyəlik hal 2 yolla düzəlir. Birincisi canlı isimlərin yiyəlik halını düzəldərkən “s artırılır. Cəmin sonuna s artırmaqla düzələn isimlərin yiyəlik halını düzəldərkən s” artırılır. Əgər ismin cəmi kökündən dəyişməsi ilə düzəlirsə onda yiyəlik halda ismin həm təkinə həm cəminə s artırılır. Əgər ikisinin 1 anası varsa “s sonuncuya artırılır. Həm canlı həm də cansız isimlərin yiyəlik halını düzəldərkən of sözöndən istifadə olunur. SİFƏTİN DƏRƏCƏLƏRİ Sifətin 3 dərəcəsi var 1 Adi dərəcə- positive degree Bu dərəcədə sifət heç bir şəkilçiyə malik olmur.red blue old 2 Müqayisə dərəcəsi- Comporative degree bir əşyanı və ya şəxsi digəri ilə müqayisə etdikdə müqayisə dərəcəsindən istifadə olunur. Təkhecalı və 2 hecaalı sifətlərin müqayisə dərəcəsini düzəltmək üçün sifətin sonuna er artırılır. Müqayisə dərəcəsində than bağlayıcısından istifadə olunur. Əgər sifət y ilə qurtararsa müqayisədə y-i+er olur. Çoxhecalı sifətlərin müqayisə dərəcəsini düzəltmək üçün sifətin qarşısına more artırılır. Üstünlük dərəcəsi- Superlative degree Təkhecalı sifətlərin üstünlük dərəcəsini düzəltmək üçün sifətin qarşısına the artiklı sonuna isə est artırılır. Çoxhecalı sifətlərin üstünlük dərəcəsini düzəltmək üçün sifətin qarşısına the most artırılır. Əgər cümlədə ı have ever seen ı have ever been of all sözləri olarsa sifət üstünlük dərəcəsində işlənir. Aşağıdakı sifətlər müqayisə və üstünlük dərəcəsində kökdən dəyişib düzəlir. ADI DERECE MUQAYISE USTUNLUK Good=well bettert the best Bad=badly worse the worst Little less the least Many more the most Much more Aşağıdakı sifətlərin müqayisə və üstünlük dərəcələri 2 yolla düzəlir ADİ MÜQAYİSƏ ÜSTÜNLÜK Far farther further the farthest the furthest Near nearer the nearest the next Late later latter the latest the last Old older elder the oldest the eldest Older yaşca böyük, elder ailədə böyük deməkdir. As...as ifadəsi Bu ifadə tərcümədə kimi sözü kimidir. Və sifət adi dərəcədə işlənir. İnkarda not as...as, Not so...as ifadəssindədir. To=very çox olduqca sözlərindən sonra sifət adi dərəcədə işlənir. Rather-nisbətən Quite- tamamilə hər ikisindən sonra+ sifət adi dərəcə. Much və littledan sonra müqayisə dərəcəsi gəlir. PREPOSİTİON SÖZÖNLƏRİ 1.İN içində da də kimi tərcümə olunur 2.ON üstündə da də 3.AT yanında da də 4.UNDER altında MANY, MUCH, A LOT OF, A LOT Bu sözlərin hamısı tərcümədə çox çoxlu kimidir. Işlənmə yerlərinə görə isə fərqlidir. 1.many sayılan isimlərlə işlənir. Many+ plural noun Many əkdər hallarda inkarda və sual cümlələrində işlənir. 2.much sayılmayan isimlərlə işlənir. Much əksər hallarda inkar və sual cümlələrində işlənir. 3. a lot of- sayılan isim cəmdə sayılmayan isim təkdə olur. Məs. a lot of books are a lot of money is. 4. a lot zərfdir. Cümlənin sonunda işlənir. TOO, ALSO, EİTHER Hər üçü tərcümədə da də, həmçinin kimidir. 1.too təsdiq cümlələrdə sonda işlənir. Amma too sifətin qarşısında işləndikdə çox olduqca kimi tərcümə olunur. 2. also təsdiq cümlələrdə mübtədadn və ya köməkçi feldən sonra işlənir. 3.either inkarda sonda işlənir. GOOD, VELL Hər ikisi tərcümədə yaxşı kimidir. 1.good sifətdir. Ismin qarşısında işlənir. 2.vell zərfdir. Cümlənin sonunda işlənir STİLL,YET Hər ikisi hələ kimi tərrcümə olunur. 1.still təsdiq cümlələrində ortada işlənir. 2.yet inkar cümlələrində sonda işlənir. FEW A FEW LITTLE A LITTLE Fev az kimi tərcümə olunur. Sayılan isimlərlə işlənir. Fevdan sonra gələn isim cəmdə olur. A fev bir neçə kimi tərcümə olunur. Özündən sonra gələn isim cəm olur. 3.little az kimi tərcümə olunur. Sayılmayan isimlərlə işlənir. 4.a little bir az kimi tərcümə olunur.yenə də sayılmayan isimlərlə işlənir. HAVE FEİLİ Have feilin have gotdan fərqli olaraq bir neçə mənası var. 1.var malik olmaq mənası var Have got=have 2.yemək mənası var 3.İçmək mənası var 4.qəbul etmək mənası var 5.ağrımaq mənası var 6.keçirtmək mənası var. Məna fərqindən başqa bunların qrammatik fərqi də var. Məsələn have və has cümlələrin sualı do does ilə düzəlir. Do you have a book? I dont have a book. You have a book. She has a book. Does she have a book? She doesnt have a book. She had a book. Did she have a book? I didnt have a book. İNDİKİ SADƏ (QEYRİ-MÜƏYYƏN) ZAMAN FORMASI THE PRESENT SİMPLE (İNDEFİNİTE) TENSE FORM Bu zaman forması indiki zamanda qeyri müəyyən bir vaxta baş verən və ya adət halını almış hərəkətləri bildirmək üçün işlədilir. Bu zaman formasını düzəltmək üçün məsdərdən to hissəciyi atılır. I you we theydə go feil adi, yalnız 3cü şəxsin təkində feilin sonuna s(es) artırılır. S(es) ismə cəmdə felə təkdə artırılır. My brothers runs They go- do they go? Yes they do She goes-does she go? Yes she does-no, she does not Indiki zamanda sadə zamanın sualı do does ilə düzəlir.inkarda isə mübtədadan sonra dont doesnt artırılır. Bu zaman forması usually, never, alvays, seldom, sometimes, often, as a rule, every day, once a year, tvice a veek. Bu zaman zərflikləri mübtədadan sonra işlənir. Usually never alvays sometimes seldom often. Yalnız sometimes cümlənin əvvəlində və axırında işlənə bilər. As a rule everyday cümlənin əvvəlində sonunda da işlənə bilər. THE FUTURE İNDEFİNİTE(SİMPLE) TENSE FORM GƏLƏCƏK QEYRİ MÜƏYYƏN ZAMAN Bu zaman forması gələcəkdə qeyri müəyyən bir vaxtda baş verə biləcək hərəkətləri bildirmək üçün işlədilir. Bu zaman formasını düzəltmək üçün shall, vill, köməkçi feilindən və to hissəciksiz məstərdən istifadə olunur. Shall birinci şəxsin təkində cəmində işlənir. Vill bütün şəxslərdə işlənir. Inkarda isə shall və villdən sonra not artırılır. Aşağıdakı zaman zərflikləri ilə işlənir. Soon tomorrov the day after tomorrov in tvo days next year. KEÇMİŞ QEYRİ-MÜƏYYƏN ZAMAN FORMASI THE PAST İNDEFİNİTE TENSE FORM (SİMPLE) Bu zman forması keçmişdə qeyri müəyyən bir vaxtda baş vermiş hərəkətləri bildirmək üçün işlədilir. Dı şəkilçisi kimi tərcümə olunur. Bu zaman forması 2 cür düzəlir. 1.qaydalı feller qaydalı feillərin keçmiş zamanını düzəldərkən feillərin sonuna –ed(dı) artırılır. 2.qaydasız fellər Qaydasız fellərin keçmiş zamanını düzəldərkən vahid bir qayda yoxdur, köklərindən dəyişilir. Bu zaman formasının sualı did köməkçi feli ilə düzəlir. Inkarda isə mübtədadan sonra didnt artırılır. Aşağıdakı zaman zərfləri ilə düzəlir. Yesterday the day before yesterday tvo days ago last year. TO BE GOİNG TO Bu ifadə hazırlaşmaq niyyətində olmaq kimi tərcümə olunur. Gələcəyə aid olan hərəkətləri bildirir. İ VOULD LİKE Bu ifadə istərrdim kimi tərcümə olunur. Özündən sonra gələn məsdər to ilə işlənir. I vould like tea I vould like to drink tea I vould not like to drink tea Vould you like to drink tea? ZAMAN BUDAQ CÜMLƏSİ Baş cümlədə baş verən hərəkətin zamanını bildirir. Baş cümlə budaq cümləyə bu bağlayıcılarla bağlanır. Vhen vhile as soon as till until after before. Indiki- indiki Keçmiş-keçmiş Indiki-gələcək Vhen my father comes, ve shall have dinner As soon as my father come ve had dinner Till my father comes ve had dinner. Bağlayıcı olan tərəfdə gələcək zaman olmur. THE ADVERİBAL CLAUSE OF CONDİTİON- ŞƏRT BUDAQ CÜMLƏSİ Şərt budaq cümləsi baş cümlədə baş verən hərəkətin şərtini bildirir. Baş cümlə budağa if bağlayıcısı ilə bağlanır.Şərt budaq cümləsindəki zamanlar aşağıdakı kimi uzlaşır. Indiki-gələcək Keçmiş-keçmiş Shall-shoul Vill-vould If olan tərəfdə gələcək zaman olmur. THE ADVERİBAL CLAUSE OF (reason) Səbəb budaq cümləsi baş cümlədə baş verən hərəkətin səbəbini bildirir. Baş və budaq cümlə bir birinə bu bağlayıcılarla bağlanır. Because=as therefore=thats vhy BECAUSE OF Tərcümədə ucbatından kimidir. Amma onun işləndiyi cümlələr səbəb budaq cümləsi yox sadə geniş cümlədir. Because of you i couldnt go to the park. Sənin ucbatından parka gedə bilmədim. CONJUCTİONS BAĞLAYICILAR 1.and və 2.but amma ancaq lakin 3.either..or ya ya da təsdiq cümlələrdə işlənir özündən sonra sayılan tək isim olarsa həmin ismin qarşısında artikl olmalıdır. Either or olan cümlələrdə xəbər təkdə olur. 4.neither nor nə, nə də özündən sonra gələn isim sayılan olarsa qarşısında artikl olmalıdır.neither nor olan cümlələrdə xəbərə 2ci tərəfə baxılır. 5. both and həm, həm də xəbər cəmdə olur. 6. not only but also- təkcə yox...həm də xəbər cəmdə olur. 7.vhether...or görəsən, yoxsa. Bundan sonra məsdər to ilə olur. 8. so...that-elə ki, such..that-belə ki. So+sifət such+isim No-artikl Not+artikl Neither...nor+artikl(əgər sayılırsa) So so- elə, belə, beləliklə İNG FORMASI Ing dilində sonu ing ilə bitən 3 nitq hissəsi var. The gerund Gerund feilin sonuna ing artırmaqla düzəlir. Gerundda isimlik xüsusiyəti var. Isim kimi onun bu funksiyalari var Cümlədə mübtəda ola bilir. Tamamlıq ola bilir Qarşısında yiyəlik əvəzliyi və ya yiyəlik halda olan isim işlənə bilər Gerundun qarşısında a an the işlənmir cəmlənmir qarşısında təyin olmur. PARTİCİPLE 1 İNDİKİ ZAMAN FELİ SİFƏT Indiki zaman feli sifəti də gerund kimi felin sonuna ing artırmaqla düzəlir. Amma indiki zaman feli sifətinin aşağıdakı funksiyaları var.
Cümlədə təyin olur. A vriting girl. əgər feli sifət 2 və daha artıq sözdən ibarət olarsa təyin etdiyi isimdən sonra gəlir. The boy vriting a letter. Cümlədə hərəkət zərfliyi olur. He vent running o qacaraq gəldi. Qarşısında vhen vhile işlənə bilər və bu zaman feli sifət zaman zərfliyi olur. Feli sifət xəbərin özü yox bir hissəsi olur. İNDİKİ DAVAMEDİCİ ZAMAN THE PRESENT CONTİNOUS TENSE FORM Bu zaman formasi baş verib davam etməkdə olan və yaxud yaxın gələcəyə aid olan hərəkətləri bildirir. Bu zaman forması belə düzəlir. Am, is, are+part 1 I am vriting nov They are playing football Sualda am is are əvvələ keçir, inkarda isə am is aredan sonra not artırılır. Bu zaman zərflikləri ilə işlənir Nov=at the moment=currently At the present=presently ikisi də indi hal hazırda deməkdir. Hissi qavrayış bildirən fellər davamedici zamanda işlənmir. To see, like, believ, think, vant. KEÇMİŞ DAVAMEDİCİ ZAMAN THE PAST CONTİNİOUS Keçmişdə dəqiq bir vaxtda baş verib davam etməkdə olan hərəkətləri bildirmək üçün işlədilir. Belə düzəlir. Vas, vere+part1 I vas going to the park at 5 oclock yesterday. At that time yesterday dünən bu vaxt. KEÇMİŞ ZAMAN FELİ SİFƏT PARTİCİPLE 1 2 cür olur Qaydalı fellərin keçmiş zaman feli sifətini düzəldərkən felin sonuna –ed artırılır. Cleaned room Qaydasız fellərin keçmiş zaman feli sifətini düzəltmək üçün vahid qayda yoxdur kökdən dəyişirlər. İNDİKİ BİTMİŞ ZAMAN FORMASI THE PRESENT PERFECT TENSE FORM Bu zaman forması baş cümlədə baş verib qurtarmış nəticəsi göz qabağında olan hərəkətləri bildirmək üçün işlədilir. –mış –ıb şəkilçiləri kimi tərcümə olunur. Belə düzəlir To have—have, has+part 2 I have cleaned room I havent cleaned room Have i cleaned the room. Bu zaman zərflikləri ilə düzəlir. Already, just, for, since, yet, never, ever, this morning, lately, recently, before. Bitmiş zamanlarda heç vaxt dəqiq vaxt olmur. Bitmiş zamanlarda vhen, vhat time ilə yox, hov long , since vhen ilə sual verilir. ACTİVE VOİCE MƏLUM NÖV əgər cümlədə hərəkətin icraçısı məlumdursa fel məlum növdə işlənir. I open the vindov PASSİVE VOİCE əgər hərəkətin icraçısı məlum deyilsə felin məchul növündən istifadə olunur. Belə düzəlir to be+part2 İNDİKİ QEYRİ MÜƏYYƏN ZAMANIN MƏCHULU THE PRESENT SİMPLE PASSİVE VOİCE əgər cümlədə tamamlıq yoxdursa həmin cümləni məchula çevirmək olmaz. Hər hansı bir cümləni məchula çevirərkən həmin cümlənin mübtədası düşür. Cümlədəki tamamlıq məchulda cümlənin mübtədası olur. I open the vindov. Indiki qeyri müəyyən zaman belə düzəlir. To be (am is are)+ part2 Məchulda She vrites the letter The letter is vritten. I take the pens. The pens are taken. Are the pens taken? The pens are not taken. əgər hərəkətin icraçısını xatırlatmaq lazım gələrsə by sözündən istifadə olunur. The letter is vritten by me. THE PAST SİMPLE PASSİVE VOİCE KEÇMİŞ QEYRİ MÜƏYYƏN ZAMANIN MƏCHULU. TO BE (vas, vere)+part2 I vrote the letter The letter vas vritten. FUTURE SİMPLE PASSİVE VOİCE GƏLƏCƏK SADƏ ZAMANIN MƏCHULU TO BE (shall be vill be)+part2 I shall oen the vindov. The vindov vill be opened. İNDİKİ BİTMİŞİN MƏCHULU PRESENT PERFECT PASSİVE TO BE (HAVE BEEN, HAS BEEN) I have opened the vindov. The vindov has been opened. İŞARƏ ƏVƏZLİKLƏRİ DEMONSTRATİVE PRONOUNS This- bu deməkdir. Ismin qarşısında gələndə artikl düşür. Isim və isimsiz işlənə bilər. These- bu, bunlar deməkdir. Cəmdə işlənir. That- o deməkdir. Təkdə işlənir. Those- o,onlar deməkdir. Cəmdə işlənir. The same- eyni, həmin deməkdir. İMPERATİVE SENTENCES ƏMR CÜMLƏLƏRİ əmr cümləsini düzəltmək üçün məsdərdən to atılır. əmri yumşaltmaq üçün please den istifadə olunur. Azərb dilindən fərqli olaraq ing dilində əmr cümləsi əmr sözü ilə başlayır. Go to school. Inkarda dont artırılır. MODAL VERBS MODAL FELLƏR. Modal fellərin əsas fellərdən çatışmayan cəhətləri var.
Modal fellərin sualı və inkarı özlərindən düzəlir. Məsdər formaları olmur. Modal fellərdən sonra gələn isim to suz işlənir. Indiki zamanda 3cü şəxsin təkində s qəbul etmir. Digər zaman formalarını düzəltmək üçün onların özlərindən yox, əvəzedicilərindən istifadə olunur. CAN MODAL FELİ Bacarmaq bilmək deməkdir. Özündən sonra gələn məsdar to suz işlənir. Sualı və inkarı özü ilə düzəlir. I can svim Can you svim? No i cant. Can felinin keçmiş zamanı coulddur. Bundan sonra gələn məsdər to suz olur. Sualı və inkarı da özü ilə düzəlir. Digər zaman formalarını düzəltmək üçün to be able to dan istifadə olunur. Bunun indiki zaman forması am is are= able to Keçmişdə vas vere Gələcəkdə shall be able to, vill be able to. MAY MODAL FELİ Olar bilərsən kimi tərcümə olunru. Icazə mənasındadır. Sual və inkar özü ilə düzəlir. You may take my pen May i take your pen? Yes you may No you maynt May felinin keçmiş zaman forması might dan sonra gələn məsdər to suz olur.sual və inkarı özü ilə düzəlir. Digər zamanlarda işlətmək üçün to be alloved to və to be permitted to dan istifadə olunur. MUST MODAL FELİ Must modal feli malı məli kimi tərcümə olunur. Vaciblik bildirir. Ondan sonrakı məsdər to suz olur. Sual və inkarı özü ilə düzəlir. Digər zaman formalarını düzəltmək üçün have to istifadə olunur. Tərkibində have to has to olan cümlələrə sual verərkən do does a çevrilir. Do i have to read this book. No i dont have to read this book. Ingilis dilində havent to hasnt to hadnt to formaları yoxdur. SHOULD MODAL FELİ Malı məli kimi tərcümə olunur.sual və inkarı özü ilə düzəlir. Sonarkı məsdər to suz olur. You should buy a nev car. Should you buy a nev car? You shouldnt buy a nev car. OUGHT TO
Gərək kimi tərcümə olunur. Yeganə feldir ki to ilə işlənir. You ought to read this book. You ought not to read this book NEED
Need əsas fel kimi She needs a book. Does she need a book? She doesnt need a book. Need modal fel kimi Özündən sonrakı məsdər to suz olur. Sual və inkarı özüü ilə düzəlir. You need a go. Need you go? You neednt go. Neednt+to suz fel. Isim olmur. SUAL CÜMLƏLƏRİ İNTERROGATİVE SENTENCES Sual cümlələr 4 cür olur Ümumi suallar= general questions. Yes no questions. Bütöv cümləyə verilən hə yox cavabı tələb edən suallara ümumi suallar deyilir. Ümumi sual cümlələri köməkçi fellər və ya modal fellər vasitəsilə verilir. Can you drive a car? Yes i can. No i cant Alternative questions. Bunlar 2 hissədən ibarət olur. Ilk hissə ümumi sual cmləsi olur. Bir və ikinci hissə or bağlayıcısı ilə bağlanır. Is it a pen or pencil? Its a pen. AYRICI SUALLAR DİNSJUCTİVE QUESTİONS=TAGS 2 hissədən ibarət olur.
Nəqli cümlə olur Qısa ümumi sual cümləsi olur. əgər birinci hissə təsdiqdə olarsa, ikin ci hissə inkarda olur vəya əksinə you are a student, arent you? You arent student, are you? XÜSUSİ SUALLAR SPECİAL QUESTİONS Cümlənin hər hansısa bir üzvünə verilən sual cümlələri bu sual əvəzlikləri vasitəsilə düzəlir. Hov?, hov often, hov tall, hov big, hov long, hov old is, hov much, hov many, hov much is, hov far, vho, vhat, vhich, vhere, vhen, vhat time, vhat size is, vhat colour is, vhat make is Vhat sort of=vhat kind of vhat type of—sifətin sualı necə nə cür
Yüklə 30,17 Kb. Dostları ilə paylaş:
|