vitamin B
1
bо‘lmasa, odamlarda beri-beri yoki polinevrit deb yuritiladigan
avitaminoz paydo bо‘ladi. Bu avitaminozning xarakterli belgisi shuki, nerv sistemasi zararlanadi,
harakatlar, jumladan, yurish buziladi va falajlar vujudga keladi.
Beri-beri kasalligi bilan og‘rigan odam oyog‘ini sudrab bosadi, oyog‘iga kishan solingan
odamga о‘xshab yuradi. Kasallikning boshlarida yengil charchash, ishtahaning yо‘qolishi, yurak
urishi, oyoq og‘rig‘i kabi simptomlar paydo bо‘ladi. Sekin-asta, ba’zan esa tezda sezuvchanlik
va yurish qattiq buziladi yoki qо‘l-oyog‘i falaj bо‘ladi, chо‘pday ozib ketadi va nafas muskullari
falajlanib, bemor о‘lib qoladi. Boshqa kishilar kasallanganda qon aylanishi buziladi, badanga
shish keladi, muskullar atrofiyalanadi. Odam vitamin B
1
bо‘lmagan ovqatni 30-90 kun iste’mol
qilgandan keyin kasallanishi kuzatishlardan ma’lum [23].
Qushlar, oq kalamushlar, itlarni tozalangan guruch bilan boqib, yoki tozalanmagan
guruchni avtoklavda 120
0
S da 2-3 soat saqlangandan keyin berib, bu hayvonlarda avitaminoz B
1
ni vujudga keltirish mumkin. Avitaminoz B
1
hayvonlarda odamlardagi kabi talvasa tutishi,
harakatlar buzilishi va falajlar paydo bо‘lishi bilan davom etadi [37]. B
1
avitaminozida modda
almashinuvining buzilish sababi shuki, organizmda karboksilaza va degidrogenaza
fermentlarining faol guruhi vitamin B
1
dan hosil bо‘ladi. Karboksilaza pirouzum kislotaning
sirka aldegid hosil qilib parchalanishini katalizlaydi, degidrogenaza pirouzum kislotaning sirka
kislotasigacha parchalanishida ishtirok etadi. Tiaminning yetishmasligi yoki yо‘qligi shu
fermentlarning hosl bо‘lishiga tо‘sqinlik qiladi. Natijada hamma organlarda, jumladan, nerv
sistemasida modda almashinuv jarayonlari buziladi. B
1
avitaminozida aminokislotalar
almashnuvi, uglevodlar resintezi, nerv sistemasida atsetilxolin hosil bо‘lishi buziladi [11;37].
Pivo achitqisi, guruch kepagi, bug‘doyning ungani, suli uni, yong‘oq, mol jigari, tuxum
sarig‘i, loviyada vitamin B
1
kо‘p [51].
15
Katta yoshli odamning B
1
vitaminga bо‘lgan sutkalik talabi 2-3 mg ni tashkil etadi. Bu
kо‘rsatkich homilador va emizakli ayollarda 3-3,5 mg ni tashkil etsa, 7 yoshgacha va undan
oshgan bolalarda bu miqdor tegishli ravishda 1 mg va 1,5-2 mg ga teng bо‘ladi [32; 43; 49].
Ovqatda
Dostları ilə paylaş: |