Qabırğa sınıqları Qabırğa sınıqları En çox baş verən döş qəfəsi travmalarından biridir (35%-40%) Nəfəs almada çoxalan və xəstənin tənəffüsünü çətinləşdirən ağrı var 1-ci, 2-ci qabırğaların və kürək sümüyünün sınığı ciddi travma göstəricisidir (böyük damar yaralanmaları) Alt qabırğalar (9-12) sınıqlarında isə qaraciyər, dalaq və böyrək zədələnməsi ola bilər.
Qabırğa sınıqlarının müalicəsi Qabırğa sınıqlarının müalicəsi QABIRĞA SINIQLARI OLAN XƏSTƏLƏRƏ BANDAJ YƏNİ SIXICI SARĞI QOYMAQ OLMAZ!!!
Qabırğa sınıqlarının müalicəsi Qabırğa sınıqlarının müalicəsi Analgeziya Sekresiya təmizlənməsi Qabırğa arası sinir blokadası Ağırlaşmaların qarşısını almaq
``Yelkən`` döş qəfəsi Oynayan qabirğa klapanı, paradoksal tənəffüs hərəkəti Ən az 3 qabırğanın ən az 2 yerdən sınığı nəticəsində olur Paradoksal hərəkət xəstənin tənəffüsünü ciddi şəkildə pozur. Bunun ən əsas səbəbi ağciyər kontuziyasıdır. Xəstənin ümümü vəziyyəti aldadıcı ola bilər.
İntubasiya etmək gərarını vaxtında gəbul etmək lazımdır. İntubasiya etmək gərarını vaxtında gəbul etmək lazımdır. İntubasiya kriteriyaları – tənəffüs sayı 30\dg çox, PaO2 - 60 mmHg aşağı, PaCO2 - 45 mmHg yuxarı. Əməliyyat ilə qabırğaların fiksasiyasi ancaq başqa bir səbəb ilə torakotomiya edilbsə məsləhət görülür. Sternal ``yelkən`` döş qəfəsində xəstələrin ümumi vəziyyəti daha ağır olur və bəzən əməliyyat məsləhət görülə bilər.
Sternum(döş sümüyü) sınıqları Sternum(döş sümüyü) sınıqları Diaqnoz palpasiya, USG, yan ağciyər rentgenogramması ilə qoyula bilər. Əgər çox ayrılmış sınıq ucları və ya açıq sınıq yoxsa konservatif müalicə məsləhət edilir. Əməliyyat lazım olarsa sternum üstündən median kəsik ilə sternuma tel tikiş goyulur. EKG çox vacibdir. Ürək kontuziyaları tez tez baş verir.
Bağlı glottis(qırtlaq) – döş qəfəsinin ciddi sıxılması – boyun və üz venalarda təzyiqin artması. Bağlı glottis(qırtlaq) – döş qəfəsinin ciddi sıxılması – boyun və üz venalarda təzyiqin artması. Üzdə bə boyunda petexial qansızmalar, konyuktiva içinə qansızma, sianoz, nevroloji simptomlar. Xəstənin xarici görünüşü pis nəzərə çarpsada - köməkedici terapiya kifayyətdir. Başqa travma olmamasını dəqiqləşdirmək lazımdır.
Ən çox sınmış qabırğaların ağciyərə batması səbəbi ilə yaranır. Ən çox sınmış qabırğaların ağciyərə batması səbəbi ilə yaranır. Auskultasiya çox diagnostikdir, amma qəti diagnoz ağciyər rentgenogramması ilə qoyulur. Əgər təcili deyilsə punksiya ancaq rentgendən sonra edilməlidir (iatrojenik pnevmotoraks) Müalicəsində plevral drenaj məsləhət edilir. Çox az pnevmotorakslar O2 müalicəsi ilə aparıla bilər. (xəstə tez tez kontrol edilməlidir).
Klapan mexanizmi olan bir pnevmotoraksdır. Klapan mexanizmi olan bir pnevmotoraksdır. Əvvəlcə hava eyni tərəfdə ağciyəri sıxışdırır, sonra isə mediasteni qarşı tərəfə itəliyir Divararasının sıxılması səbəbi ilə yuxarı və aşağı boş venalar bükülür və ürəyə gedən venoz qanın miqdarı azalır, metabolik asidoz baş verir. Taxikardiya, hipotoniya və ürək çıxan qanın azalması xəstəni şoka sala bilər. İlk olaraq təzyiqli pnevmotoraksı açıq pnevmotoraks halına çevirmək lazımdır. Sonra plevral drenaj məsləhət görülür.
Küt travmadan sonra olan hemotorakslar diaqnoz qoyulan vaxtı əksər hallarda artıq kəsilmiş olur. Diagnoz rengenogramma ilə döş qəfəsində plevral mayenin aşkarlanması ilə qoyulur. Plevral drenajın qoyulması hər zaman məsləhətdir. Drenajın mümkün olan ən aşağı qabırğa arası aralıxdan qoyulması qanın daha rahat aspirasyasına kömək edir.
Təcili torakotomiya nə vaxt edilir? - Plevral drenajdan sonra 1500 ml vəya 20 ml\kg qanaxma
- İlk 24 saatda 1500 ml drenaj
- 2-4 saatda 200 ml\saat vəya 2 ml\kg\saat drenaj
- 6-8 saatda 100 ml\saat vəya 1 ml\kg\saat drenaj
Parenxima qanaxmalarında traktotomiya edilməlidir (səthi tikişlər intraparenximal gematomaya səbəb ola bilər). Parenxima qanaxmalarında traktotomiya edilməlidir (səthi tikişlər intraparenximal gematomaya səbəb ola bilər). Mümkün olduğu qədər ağciyər parenximası qorunmalıdır. Lazım olanda lobektomiya edilə bilər. Pnevmonektomiya edilməməlidir. (100% yaxın ölüm) Plevral drenajdan sonra hemotoraks tam boşalmazsa gematoma əmələ gələ bilər. Gematomanın təmizlənməsi qərarı 1-ci həftə ərzində verilməlidir. Əgər əməliyyat mümkün deyilsə dekortikasiya üçün 4-6 həftə gözlənilməlidir.
Ağciyərin ən çox baş verən travmasıdır. Ağciyərin ən çox baş verən travmasıdır. Kontuziyanın ağırlığı alveolokapilyar yaralanma ilə bağlıdır. İntraalveolar qanaxma və intersistial toxumanın ödemi ilə gedir. Sekresiya artması, surfaktanın azalması və kapilyarlardan maye keçməsi artdığı üçün ödem və atelektaziyalar tez tez görünür. V\P problemləri səbəbi ilə hipoksiya baş verir. Travmadan sonra rentgenogrammada dərhal görünür!!
v\d maye yeridilməsi azaltmaq lazımdır (yada kolloid maye verilir) v\d maye yeridilməsi azaltmaq lazımdır (yada kolloid maye verilir) Sekresiya ilə mübarizə Antibiyotikoterapiya İnfeksiya problemləri olmazsa 3-5 gündə düzəlir Ağır kontuziyalar ağciyər ödemi ilə ağırlaşa bilər
Travmadan bir neçə gün sonra ortaya çıxır 2-4 həftədə yox olur Abses yoxsa əməliyyat məsləhət edilmir
Glottis(qırtlaq) bağlı – toraksın sıxılması – intrabronxial hava təziginin birdən artması – traxeyanın membranoz zərinin yırtığı Glottis(qırtlaq) bağlı – toraksın sıxılması – intrabronxial hava təziginin birdən artması – traxeyanın membranoz zərinin yırtığı Qanhayxırma, ciddi hipoksiya və səs keyfiyyətində azalma onun ilk simptomlarıdır Tam atelktaziya, ``qopmuş`` ağciyər, pnevmotoraks, divararası emfizema ən çox görünən ağırlaşmalardır Şüphə varsa xəstələr mütləq bronxoskopiya edilməlidirlər
Pnevmonektomiyadan edilməməlidir Sorulan tək tikişlərlə təmir edilməlidir
Miokard kontuziyası – miokard içinə qanaxma və maye sızması. Miokard infarktı kimi müalicə edilməlidir Miokard kontuziyası – miokard içinə qanaxma və maye sızması. Miokard infarktı kimi müalicə edilməlidir Ağciyər rentgenogrammasında geniş divararası ürək yırtılmasının göstəricisi ola bilər. Ən çox sağ qulaqcıq yırtılır. Aortanın yırtılması ən çox sol subklavian arteriya çıxdığı yerdən olur. İkinci – aorta gövsü. Birinci anterior torakotomiya edilir, qanaxma kontrol altında olduqdan sonra median sternotomiya da əlavə edilə bilər. Çox nadir hallarda uc uca anastamoz mümkün olur. Greft ilə təmir edilir.
Küt travmadan sonra nadir görünür Divararası və vertebralar arasında sıxılaraq yırtılır Çox vaxt diaqnoz gec qoyulur. (oral qida gəbul olunandan sonra) Primer təmir
2 grup 2 grup Tez diaqnoz qoyulanlar – solda daha çox görünür. PAAG dəyəri azdır( 50%). Bariumlu rentgen məsləhət ediləbilər. Plevral drenaj qoyulmaması üçün diqqət edilməlidir!!! Əməliyatın laporotomiya ilə aparılması məsləhət edilir. Gec diaqnoz qoyulanlar – ən çox deşici yaralanmadan sonra olur(bıçaqlanma). Travma və diaqnozun qoyulması arasında 3 həftə - 40 ilə qədər vaxt geçmiş ola bilər. Torakotomiya ilə əməliyyat məsləhət edilir. Lazım olarsa laporatomiya da əlavə oluna bilər.
Bronxoskopiya Bronxoskopiya İntubasiya Gidalanma Aspirasiya, sekresiya təmizlənməsi Fizioterapiya Plevral drenaj Torakotomiya, sternotomiya Ağrının kontrolu
Kəsici-deşici və odlu silah yaralanmaları Kəsici-deşici və odlu silah yaralanmaları Ölüm halları küt yaralanmalardan nadir hallarda olur Odlu silah yaralanmaları kəsici-deşici yaralanmalara görə daha ağır olur Bunun səbəbi ətraf toxumaların kontuziyasıdır Travma ağırlığı güllənin çəkisi və sürrəti ilə bağlıdır
Tənəffüs yollarının açıqlığı Tənəffüs yollarının açıqlığı Tənəffüs inspeksiyası – tənəffüs sayı, hər iki hemitoraks tənəffüsə eyni gatılması, tənəffüs səslərinin auskultasiyada iki tərəfli eyni olması, güllənin və ya bıcaqın giriş və çıxış deşikləri. Qan damar sistemi - Nəbz, sayı və ritmi
- Qan təzyiqi
- Sianoz (ətrag qan dövranının rənqi və istiliyi)
- Boyun venalarının baxışı
- Ürək monitorizasiyası
Hava yolu obstruksiyası Hava yolu obstruksiyası Təzyiqli pnevmotoraks Açiq pnevmotoraks Kütləvi gemotoraks ``Yelkən`` döş qəfəsi Ürək tamponadası Bu yaralanmalarda lazımsız işlər üçün vaxt itirmədən xəstənin birincili problemləri ilə məşqul olmak lazımdır.
Təzyiqi aşağı olan döş qəfəsi travmalı xəstələri kütləvi miqdarda v/d maye yeridilməsi çox vacibidir. Təzyiqi aşağı olan döş qəfəsi travmalı xəstələri kütləvi miqdarda v/d maye yeridilməsi çox vacibidir. Ürək dayanmasıdan sonra edilən qapalı masajın təsiri yoxdursa, xəstəyə anterior torakotomiya edilməsi məsləhət edilir. İdeal şərtlərdə bu əməliyyat təcili yardım şöbəsində edilməlidir. Aortaya klemp qoyulması, perkirad tamponadasının boşaldılması, açıq masaj kimi işlər ürək və beyin hipoksiyasını azaldacaqdır
Xəstə yaralanma yerində ölür və ya ürək tamponadasıyla təcili yardıma gətirilir. Xəstə yaralanma yerində ölür və ya ürək tamponadasıyla təcili yardıma gətirilir. Odlu silah yaralanmalarında ölüm şansı daha çoxdur (iki deşik) Xəstəxanaya gətirilənə gədər ürək tamponadası diaqnozu qoyulması çox vacibdir Tez dolan 100-150 ml qan ürək tamponadasına gətirə bilər. (yavaş yavaş maye dolan perkirard 1 lt qədər tab qətirə bilər)
İnspeksiya – ön toraks, qarnın yuxarı hissəsində giriş yeri İnspeksiya – ön toraks, qarnın yuxarı hissəsində giriş yeri Beck triadası Kussmall işarəti – nəfəs alma zamanı boyun venalarının paradoksal dolması Nefəs alınanda arterial təzyiqin 10mmHg`dən daha çox düşməsi
Ürək tamponadasında ağciyər rentgenogramması, EKG, diaqnozu dəqiqləşdirmək üçün perikardiosentez və s. işlərə vaxt itirmək lazım deyil. Ürək tamponadasında ağciyər rentgenogramması, EKG, diaqnozu dəqiqləşdirmək üçün perikardiosentez və s. işlərə vaxt itirmək lazım deyil. Tamponadanı boşaltmaq üçün subksifoidal kəsik məsləhər olunmur. Çünkü tamponadanın qan dayandırıcı rolu var. Anterior torakotomiya ilə 4-cü(daha nadir 5-ci) qabırğa aralığından girmək məsləhətdir Perikard sol frenik sinirin altından açılır
Təcürbəli mərkəzlərdə anterior torakotomiya yerinə sternotomiya edilə bilər. Bu sağ ürək yaralanmalarında da təmirə rahatlıq yaradır. Təcürbəli mərkəzlərdə anterior torakotomiya yerinə sternotomiya edilə bilər. Bu sağ ürək yaralanmalarında da təmirə rahatlıq yaradır. Qan və gematomalar təmizləndiktən sonra defekt teflon dəstəkli tikişlər ilə təmir edilməlidir. Ən önəmli nöqtələrdən biri təmir zamanı koronar arteriyaların qorunmasıdır.
Gemotoraks və ya gemopnevmotoraks görünür Plevral drenaj. Qalın diametirli drenaj trubkaları qoymaq məsləhətdir
1.5 cm böyük, ağciyər hilusuna yaxın yerləşən, ucları iti yad cisimlərdə məsləhət görülür. 1.5 cm böyük, ağciyər hilusuna yaxın yerləşən, ucları iti yad cisimlərdə məsləhət görülür. Əməliyyat üçün ən yaxşı vaxt yaralanmadan 2-3 həftə sonradır. İnfeksiya yoxdursa yad cisimin çıxarlması ağciyərə daha çox zərər verə bilər
Ağciyərlərdə ciddi şəkildə kontuzyalar əmələ gətirir Ağciyərlərdə ciddi şəkildə kontuzyalar əmələ gətirir Əməliyyatsız, tənəffüs çatışmamazlığı və infeksiyaya səbəbi ilə 100% yaxın ölüm Ağciyər rezeksiyası ilə 12% ölüm
Çox çətin bir ağırlaşmadır Çox çətin bir ağırlaşmadır İntubasiyadan sonra olur Qanhayxırma, serebral simptomlar Ventilasiya təzyiginin azaldılması və havanın boşaldılması Hilusa klemp qoyulub ürək, aorta və koronar arteriyalardan hava boşaldılmalıdır
DİQQƏTİNİZƏ GÖRƏ DİQQƏTİNİZƏ GÖRƏ TƏŞƏKKÜRLƏR
Dostları ilə paylaş: |