Przykładowe zagadnienia do matury I zawsze obowiązuje

PRZYKŁADOWE ZAGADNIENIA DO MATURY
I Zawsze obowiązuje:

Przy EPICE I DRAMACIE:

przebieg wydarzeń w tekście, czas, przestrzeń, bohaterowie, typ narracji i narrator itp. a także informacja o autorze dzieła i czasie postania (epoka, datowanie) czyli konteksty

Przy LIRYCE :

elementy analizy, zgodnie z podanym materiałem, a także informacja o autorze dzieła i czasie postania (epo­ka, dato­wanie) czyli konteksty oraz ewentualnie informacja czy tekst jest częścią większego cyklu
II Antyk

1. Biblia - tytuł, datowanie, podział, monoteizm, psalm, przypowieść(definicja i przykłady), postać Hioba (mo­tyw cier­pienia), dzieje Chrystusa z Nazaretu, apokalipsa(obrazowanie, styl). Tu: Księga Genesis (do Kaina i Abla), Księga Hioba, Księga Psalmów, Ewangelie, Apokalipsa, Hymn do miłości Św. Pawła, trwałość motywów biblijnych

2. Mitologia - mit, mitologia - definicje, teogonia, kosmogonia, antropogenia. Tu: mit o powstaniu świata (od Chaosu do bóstw olimpijskich) Ikar, Prometeusz, Syzyf, mit tebański, wojna trojańska, trwałość motywów mito­logicznych

3. Homer, Iliada - postać Homera, definicja eposu, datowanie. Tematyka Iliady i Odysei, charakterystyka Achil­lesa, Hektora, Parysa, Odysa, epitet stały, porównanie homeryckie, heksametr

4. Sofokles Król Edyp - informacje o tradycji teatru i dramatu (terminologia np. stasimon, epeisodion, parodos, exo­dos, elementy budowy teatru), TRAGIZM, charakterystyka postaci Edypa Jakasty Tejrezjasza, inne posta­ci., tragizm (ironia tragiczna) Edypa. Elementy wiedzy o Antygonie

5. Horacy Pieśni (definicja, charakterystyka zbioru) tu :Exegi monumentum, Do Postuma (motyw exegi, sto­icyzm, epi­kureizm)

6. Safona - charakterystyka twórczości, styl, tematyka pieśni miłosnych

7. Anakreont - def. anakreontyku

8. Tyrtajos - poezja tyrtejska i jej styl
II Średniowiecze IV··V w do końca XV w

1. Bogurodzica - wiersz zdaniowo-rymowy, datowanie, archaizmy, "tłumaczenie tekstu", portret Bogurodzicy, portrety nadawcy i adresatów, motyw deesis, definicja hymnu

2. Dante Boska komedia - pogranicze renesansu, obraz świata, symbolika, Beatrycze, sceny dantejskie (inf.)

3. Lament świętokrzyski - motyw mater dolorosa, język

4. Legenda o św. Aleksym - asceza, hagiografia, vanitas, ideał świętego

5. Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią - memento mori, dance macabre, vanitas

7. Pieśń o Rolandzie - chanson de geste, ideał rycerza, ars bene moriendi

8. Kronika Galla Anonima - historiografia, ideał władcy (też ; Karol Wielki, król Marek)

9. Kwiatki świętego Franciszka - franciszkanizm, styl i język, cudowność

10. Dzieje Tristana i Izoldy - europejski archetyp miłości, cudowność

Pojęcia :teocentryzm, uniwersalizm, augustynizm, tomizm, franciszkanizm
III Renesans XVI wiek

1. Kochanowski Pieśni - gatunek, humanizm, stoicyzm, epikureizm, chrystianizm, etapy i tematyka, Pieśń Świętojań­ska o Sobótce jako sielanka konwencjonalna

2. Kochanowski Treny (wybór) - pl ojciec, filozof i poeta, załamanie filozofii humanistycznej, humanizm hero­iczny (tra­giczny), szczególnie portrety w Trenach

3. 
   Szekspir Makbet - dramat szekspirowski, bohaterowie, cudowność
   
4. 
   Rej - portret szlachcica w Żywocie człowieka poczciwego, język i funkcje zdrobnień
   

8. 
   Kochanowski Fraszki - gatunek, humanizm, różnorodność tematyczna
   
9. 
   Skarga Kazania sejmowe - styl retoryczny, toposy matki ojczyzny i tonącego okrętu
   

*rozszerzenie

1. Kochanowski Treny - zasady budowy cyklu i powiązanie z gatunkiem antycznym (poezja fu­neralna) - inf.

2. Boccacio Dekameron - tematyka, nowela z sokołem

3. Petrarca Sonety do Laury - gatunek, wzorzec obrazowania dla tematyki miłosnej

IV Barok XVII wiek

1. Morsztyn Jan Andrzej - konceptyzm, marinizm, środki stylistyczne, poezja dworska "światowych rozkoszy"

2. Naborowski - poezja dworska "metafizycznego niepokoju", vanitas, konceptyzm, marinizm

3. Potocki - poezja ziemiańska (sarmacka), obrazowanie i język, tematyka społeczna. Transakcja... jako przy­kład epi­ki patriotycznej

4. Molier Świętoszek - komedia charakterów, typy komizmu

5. Sęp - Szarzyński - vanitas w sonetach refleksyjno-filozoficznych, prekursorstwo

6. Pasek Pamiętniki - portret Sarmaty, sarmatyzm, makaronizmy
V Oświecenie XVIII wiek

Oświecenie

Europa: lata 1688-1789.

Polska: lata 1740 (powstanie Collegium Nobilum) - 1822 (wydanie Ballad i romansów Mickiewicza)

Myślę, więc jestem Kartezjusz
Krasicki satyry - obraz społeczeństwa, gatunek

Krasicki Hymn do miłości - nowa definicja patriotyzmu

Krasicki Bajki - gatunek, narracyjne i epigramatyczne, elementy filozofii oświeceniowych

Karpiński i Kniaźnin - sentymentalizm w Polsce

Postaci ; publicyści Sejmu Wielkiego (Kołłątaj, Staszic)
*rozszerzenie

poeci Niemcewicz, Naruszewicz, Trembecki

słowa – klucze racjonalizm, empiryzm, cogito ergo sum, ateizm, deizm, libertynizm, utylitaryzm, klasycyzm, sentymentalizm, rokoko

VI Romantyzm 1822-1863

1. Mickiewicz Pan Tadeusz - gatunek i język, geneza, społeczeństwo, portret Robaka, natura, patriotyzm

2. Mickiewicz Dziady III - gatunek, budowa, społeczeństwo, prometeizm, mesjanizm, indywidualizm Gustawa-Kon­rada,

3. Słowacki Kordian (fr.) - bohater romantyczny i jego dojrzewanie (Kordian), społeczeństwo, winkelriedyzm, rewolu­cjonizm szlachecki, dyskusja z Mickiewiczem

4. Krasiński Nie-Boska komedia (fr.) - charakterystyka 2 obozów i ich przywódców (Henryk i Pankracy), obra­zowanie dantejskie a przesłanie tekstu, charakterystyka Henryka z pierwszego aktu (Mąż), prowidencjalizm

5. Mickiewicz wiersze - Romantyczność jako tekst programowy, ballady (wina i kara, miłość, natura), Oda do młodo­ści (wiersz programowy, portrety młodych i starych), Sonety krymskie (orientalizm, pl jako pielgrzym), li­ryki lozańskie (filozofia, rola natury)

6. Słowacki wiersze - Grób Agamemnona (idea jedności narodowej, rola romantycznego poety), Testament mój (po­eta, def. testamentu poetyckiego), Rozłączenie (rola natury), Hymn – zerwanie z konwencją

7. Norwid wiersze - Fortepian Szopena (filozofia sztuki i artysty), Bema pamięci żałobny rapsod (jednostka wy­bitna w dziejach), Coś ty Atenom...(jednostka wybitna), Moja piosnka (II) Tu także ; norwidowska koncepcja przemilczeń.

8. Goethe Cierpienia młodego Wertera - powieść epistolarna, werteryzm
*rozszerzenie

10. Słowacki Kordian (jak powyżej) oraz fantastyka w Przygotowaniu i Prologu, opowiadania Grzegorza, wątek spi­sku koronacyjnego. (inf.)

11. Goethe Faust - faustyzm, postaci Fausta, Mefistofelesa i Małgorzaty(inf.)

14. Mickiewicz Dziady II i IV - wina i kara, ludowość, natura, miłość romantyczna

Pozytywizm 1863 - ok. 1890

Hasła pozytywistyczne – praca u podstaw, organiczna, asymilacja, emancypacja, scjentyzm, utylitaryzm, loja­lizm, re­alizm, ewolucjonizm, racjonalizm

1. Prus Lalka - powieść realistyczna, społeczeństwo, charakterystyka Wokulskiego (romantyk i pozytywista, funkcja zakończenia), typy idealizmu (Ochocki, Wokulski, Rzecki), realizacja haseł pozytywistycznych, kompo­zycja (sposób portretowania, rola pamiętników Rzeckiego), miłość (Izabela)

2. Orzeszkowa Nad Niemnem - funkcja mogiły powstańców (walka), mogiły Jana i Cecylii (praca), rozmowy poko­leń

3. Orzeszkowa Gloria victis - obrazowanie, styl ezopowy, rok 1863, rola natury.

4. Konopnicka Mendel Gdański - asymilacja Żydów

5. Prus Kamizelka - kompozycja noweli, miłość, filozofia

6. Sienkiewicz Potop - powieść historyczna, schematy fabularne, Kmicic (dynamiczny, wzorowany na Soplicy), archa­izacja, charakterystyka społeczeństwa i obyczaju szlacheckiego, sarmatyzm (Zagłoba)

7. Asnyk Do młodych – programowy

9. Dostojewski Zbrodnia i kara - Raskolnikow, problematyka moralna powieści, powieść polifoniczna

10. Publicystyka pozytywizmu – felieton, reportaż, realizacja haseł
*rozszerzenie

8. Konopnicka wiersze - motywy ludowe i patriotyczne, obrazki

9. Nowelistyka pozytywizmu - dominujący gatunek, realizacja haseł
VII Młoda Polska (modernizm) ok. 1890-1914

1. Tetmajer wiersze - Koniec wieku XIX (dekadentyzm), Melodia mgieł nocnych (impresjonizm, dekadentyzm, syne­stezja), Widok ze Świnicy (impresjonizm, fascynacja górami)

2. Kasprowicz wiersze Krzak dzikiej róży (impresjonizm, symbolizm, dekadentyzm), Dies irae (hymny, kata­strofizm, ekspresjonizm), Księga ubogich (franciszkanizm)

3. Staff wiersze - Kowal (nietzscheanizm), Deszcz jesienny (dekadentyzm, impresjonizm), Przedśpiew (huma­nizm, klasycyzm, franciszkanizm)

4. Wyspiański Wesele - społeczeństwo, idea walki o niepodległość i solidaryzmu, postacie fantastyczne i przedmioty symboliczne, geneza (wesele Rydla), nawiązania do romantyzmu, dramat realiztyczny i wizyjny, impresjonizm

5. Reymont Chłopi tom 1 Jesień - społeczeństwo wiejskie, hierarchizacja, dialektyzacja, rola natury, narrator, natura­lizm, mitologizacja, Borynowie jako rodzina

6. Żeromski Ludzie bezdomni – prometeizm, hamletyzm, pierwiastki pozytywistyczne i młodopolskie w kreacji Judy­ma, społeczeństwo, rola naturalizmu, impresjonizmu, symboliczne znaczenie tytułu (bezdomność Judyma i Joasi), żeromszczyzna

7. Conrad Jądro ciemności - bohaterowie, etyka conradowska, problem kolonializmu i konfliktu kulturowego, rola Mar­lowa, postać Kurtza, impresjonizm w opisach przyrody, kompozycja szkatułkowa

*rozszerzenie

10. Rimbaud, Verlain, Baudelaire, Miciński, Rydel, Wolska, Boy- Żeleński

VIII Dwudziestolecie międzywojenne 1918-1939

1. Żeromski Przedwiośnie - symbolika tytułów, społeczeństwo, dojrzewanie Cezarego, pytanie o Polskę (Lulek i Gajo­wiec), obraz rewolucji

2. Gombrowicz Ferdydurke - groteska, parodie szkoły, nowoczesności, dworku, filozofia pupy i gęby

3. Nałkowska Granica - powieść psychologiczna, konstrukcja, społeczeństwo, portrety bohaterów (Justyna, Elżbieta, Zenon)

4. Leśmian wiersze - fantastyka np. Dusiołek, rola przyrody: Topielec zieleni, W malinowym chruśniaku, wita­lizm

5. Tuwim wiersze - świat miasta, nowoczesność, Skamander np Chrystus miasta, Wiosna

6. Pawlikowska - miniatury poetyckie, tzw. poezja kobieca np. Pocałunki

7. Schultz Sklepy cynamonowe - styl i język, oniryzm

8. Miłosz – katastrofizm, np. Roki, O książce

*rozszerzenie

1. Gombrowicz Trans-Atlantyk - groteska, parodia, demaskacja mitów narodowych, język(inf.)

2. Kuncewiczowa Cudzoziemka - psychologizm, freudyzm, narracja(inf.)

3. Witkiewicz Szewcy - groteska, katastrofizm, Czysta Forma(inf.)

4. Kafka Proces - metafora, totalitaryzm, oniryzm (inf.)

5. Bułhakow Mistrz i Małgorzata - kompozycja, mieszanie płaszczyzn, komizm, totalitaryzm, nawiązania do Bi­blii, Fausta i inne(inf.)

6. Przyboś, Peiper - rola metafory u poetów awangardy krakowskiej

7. Czechowicz - katastrofizm (awangarda lubelska)

8. Jasieński, Młodożeniec, Kurek i inni futuryści - rola neologizmów, fascynacje współczesnością

IX Współczesność od 1939

1. Borowski Opowiadania - geneza, człowiek zlagrowany, narracja pozornie pamiętnikarska (kreacja Tadka), życie w obozie, hierarchia więżniów, język

2. Grudziński Inny Świat - geneza, interekstualizm, proza dokumentalna, obraz życia w łagrach

3. Tango Mrożek - portrety bohaterów (pokolenia Eugeniusza i Eugenii, Stomila i Eleonory, Artura, Edka i Ali), wymo­wa ostatniej sceny, portret artysty, groteska i komizm

4. Krall Zdążyć przed Panem Bogiem - forma reportażowa, portret Edelmana, obraz życia i powstania w get­cie, pro­blem "rodzaju umierania", deheroizacja mitu.

5. Camus Dżuma - powieść parabola, portrety bohaterów w sytuacji zagrożenia (Rieux, Rambert, Cottard, Grant, Pa­neloux), egzystencjalizm

6. Miłosz wiersze - Campo di Fiori (powstanie w getcie,czas i przestrzeń), Który skrzywdziłeś (władza totalitar­na), Traktat moralny (humanizm, moralizatorstwo)

7. Baczyński wiersze - reprezentant Kolumbów, portret pokolenia wojennego, obrazowanie, hiperbolizacja, ar­kadia i apokalipsa (spełniona)

8. Różewicz wiersze - np. Ocalony. Matka powieszonych, (okres powojenny, poetyka ściśniętego gardła)

9. Herbert wiersze - np Przesłanie pana Cogito, Dlaczego klasycy, U wrót doliny, Potęga smaku (klasycyzm, intelek­tualizm, moralizatorstwo, reinterpretacja mitów)

10. Białoszewski wiersze - poezja lingwistyczna, funkcje neologizmów np. Mironczarnia, Podłogo błogosław, Namu­zowywanie

11. Szymborska wiersze - ironiczna pointa, rola ironii, tematyka współczesna i egzystencjalna

12. Barańczak wiersze - Nowa Fala (pokolenie 68), rola przerzutni, "język w stanie podejrzenia", problematy­ka współczesna, opozycyjność wobec PRL

13. Twardowski wiersze - poezja kapłańska, religijna, franciszkanizm

*rozszerzenie

14. Grochowiak - poetyka turpizmu

15. Bursa, Wojaczek - poeci przeklęci, rola wulgaryzmów

16. Lipska - reprezentantka Nowej Fali

17 Nałkowska Medaliony - dokumentaryzm narracji, Główna komisja do spraw badania zbrodni hitlerowskich

25. Orwell Rok 1984 - antyutopia, nowomowa

opracowanie - mgr Izolda Bonarek