Pit ve Fissür Örtücüler

PİT VE FİSSÜR ÖRTÜCÜ REHBERİ
Pit ve fissür örtücüler, pit ve fisürlerde çürük oluşumunu önlemek ya da durdurmak amacıyla geliştirilen materyallerdir.

Pit ve fissürler, dişlerde çürük oluşumu açısından en yatkın bölgelerdir. Yapılan çalışmalar okul çağındaki çocuklarda diş çürüklerinin yaklaşık % 50 sinin bu bölgelerinde başladığını göstermektedir. Bu yüzler morfolojik yapıları nedeniyle plak birikimine çok elverişli olup dişlerin düz yüzeyleri kadar fluoridin koruyucu etkisinden yararlanamazlar. Özellikle yüksek çürük riski taşıyan bireylerde dişlerin sürmesi sırasında plak birikimi ve diş çürüğüne yatkınlık daha fazladır. Bu nedenle çiğneyici yüzeylere pit ve fissür örtücü uygulaması gerekmektedir.

Pit ve Fissür Örtücü Endikasyonları Nelerdir?
1.Hastaya bağlı endikasyonlar;

• 
  Orta veya yüksek derecede çürük riski taşıyan kişilerde (karyojenik diyet alışkanlığı, fiziksel, mental veya motor fonksiyon bozukluğu vs.) daimi azıların bukkal yüzleri de dahil olmak üzere çürüğe hassas tüm yüzeyler fissür örtücü ile örtülmelidir.
  
• 
  Çürük riski olmayan kişilerde sadece derin fissürler koruyucu amaçla fissür örtücü ile kapatılmalıdır.
  
• 
  Sistemik, fiziksel ya da zihinsel engelli bireylerde süt ve daimi dişlerin tüm fissürleri pit ve fissür örtücü ile örtülmelidir.
  

2.Dişe bağlı endikasyonlar;

• 
  Gözle yapılan muayenede, diş hava ile kurutulup izole edildikten sonra, fissürlerde sert ve koyu renklenmelerin varlığı,
  
• 
  Sağlıklı ancak anatomik olarak çürüğe yatkın pit ve fissürler,
  
• 
  Çürük riski orta ve yüksek olan bireylerde sürmekte olan dişlerin pit ve fissürleri.
  

Pit ve Fissür Örtücü Olarak Kullanılan Materyaller Nelerdir?
Rezinler, cam iyonomer simanlar, poliasit modifiye kompozit rezinler, akışkan kompozitler ya da kompomerler fissür örtücü olarak kullanılmaktadır. İnvaziv teknikte akışkanlıklarının yeterli olmaması nedeniyle poliasit modifiye kompozit rezin, akışkan kompozit ya da kompomerler kullanılabilir.
1. Rezinler
Klinik başarısı nedeniyle en çok tercih edilen materyaller rezin bazlı fissür örtücülerdir. Bu materyaller, asitle pürüzlendirmeden sonra mine dokusuna bağlanırlar. Çürük önleyici özellikleri diş dokusuna çok iyi bağlanarak mikrosızıntıyı engellemelerinden kaynaklanır. Rezin esaslı fissür örtücüler kompozit ya da kompomer yapısında olup kimyasal ya da ışıkla sertleşebilirler. Ayrıca, saydam, mat ya da opak yapıda olabilirler. Bu ürünlerin tutuculukları açısından farklılık olmamasına karşın, opak ve mat yapıdakiler gözle daha rahat görülebildikleri için kontrol randevularında takip açısından kolaylık sağlarlar.
2. Cam İyonomer Siman (CIS)
Cam iyonomer simanlar rezinlerin kullanılamadığı özel endikasyonlarda tercih edilebilirler. Bu materyallerin en önemli klinik avantajı asitle pürüzlendirme işlemine gerek kalmadan mine ve dentine kimyasal olarak tutunabilmeleridir. CIS’ın neme duyarlılığının az olması, izolasyonun zor olduğu sürmekte olan daimi azılarda uygulanabilmesine olanak sağlamaktadır. Ancak, uzun vadede klinik başarılarının az olması nedeniyle dişin sürmesi tamamlandıktan sonra rezin esaslı bir fissür örtücüyle değiştirilmelidir. Bu nedenle geleneksel bir fissür örtücüden çok, geçici bir fissür örtücü ve fluorid deposu olarak kabul edilirler.

Fissür Örtücü Nasıl Uygulanır?
1.Yüzeyin hazırlanması;

1. 
   Daha iyi bir bağlanma için öncelikle diş yüzeyinin diş hekimi tarafından pomza içermeyen patlarla profesyonelce temizlenmesi gerekir.
   
2. 
   Daha sonra diş pamuk rulolarla izole edilmelidir.
   
3. 
   Asitle pürüzlendirme işlemi için %35-37’lik ortofosforik asit ile 15 sn. pürüzlendirme yapılmalıdır.
   
4. 
   Pürüzlendirme işlemini takiben dişler basınçlı su ile yaklaşık 30 sn. yıkanıp 15 sn. kurutulmalıdır. Bu uygulamadan sonra asla tükürtme işlemi yapılmamalıdır. İşlemin doğruluğu diş yüzeyinde tebeşirimsi görüntü elde edilmesi ile test edilebilir.
   

A B



C D

A; Mekanik temizlik yapılmış ve pamuk rulolarla izole edilmiş diş yüzeyinin %37’lik ortofosforik asit ile pürüzlendirilmesi B; Basınçlı su ile 30 sn. yıkanması,

C; Hava spreyi ile 30 sn. kurutulması D; Kurutma sonrası elde edilen tebeşirimsi görüntü

2. Pit ve fissür örtücünün uygulanması;

• 
  Fissür örtücü tüm pit ve fissürler boyunca uygulanmalı ve ince uçlu bir el aleti yardımı ile yayılmalıdır.
  
• 
  Görünür ışıkla polimerize olabilen fissür örtücüler 20.sn süreyle polimerize edilmelidir.
  
• 
  Kapanış kağıdı ile yükseklik kontrolü yapılıp kompozit lastiği ile yükseklik alınmalıdır.
  
• 
  Yüzey bir pamuk pelet ile silinerek polimerize olmamış artık monomer uzaklaştırılmalıdır.
  
• 
  Düzenli kontrollerle fissür örtücüdeki kenar uyumu, eksik ya da kırılmalar takip edilmeli, böyle bir durumda fissür örtücü sökülüp tekrar yapılmalıdır.
  

E F



G H

E. Fissür örtücü uygulanıp bir fulvar yardımı ile tüm fissürleri örtecek şekilde uyumlandırılır. F. Görünür ışık ile 20 sn. polimerize edilir. G. Yükseklik kontrolü yapılır. H. Düzenli kontrollerle fissür örtücüdeki yüzey devamlılığı kontrol edilir.
İNVAZİV TEKNİK İLE PİT ve FİSSÜR ÖRTÜCÜ UYGULAMASI
Derin ve dar fissürlerin varlığında ve/veya minede yüzeyel bir renklenme mevcutsa, bu bölgedeki minenin aşındırılarak pit ve fissür örtücü uygulamasına invaziv teknik denir.
İnvaziv Tekniğin Avantajları:

1. 
   Aşındırma işlemi sırasında fissürdeki renk değişikliğinin derinliği hakkında bilgi elde edilir.
   
2. 
   Derinleştirme işlemi sırasında organik materyal ve plak ile ince bir tabaka halinde mine aşındırılacağından fissür örtücünün tutuculuğu artar.
   
3. 
   Fissürün genişletilip derinleştirilmesi ile daha kalın bir örtücü tabakası oluşturulacağından yüzeye daha iyi bir uyum sağlanır. Böylece mikrosızıntı riski azalmış olur.
   

İnvaziv Teknikte Klinik Uygulama Aşamaları (Rezin fissür örtücü):

• 
  Çapı 0,5 veya 0,6 mm olan alev uçlu frezle renkleşmiş pit veya fissürler prepare edilir.
  
• 
  Diş hava su spreyi ile kurutularak pamuk rulolarla izole edilir.
  
• 
  Yüzey asitle pürüzlendirmeyi takiben yıkanır, kurutulur ve diş tekrar izole edilir.
  
• 
  Pit ve fissür örtücü uygulanır. Sondla yerleştirilerek polimere edilir.
  
• 
  Kapanış kontrolü yapılarak erken temas noktaları bitirme taşı veya bitirme lastikleri ile aşındırılır.
  

A B



C D
A; Klinik muayenene sondun takıldığı ve renklenme olan bir fissür B; Alev uçlu frez kullanılarak yapılan preparasyon C; Preparasyon sonrası asitle pürüzlendirme D; Pit ve fissure örtücü uygulanması

KORUYUCU REZIN RESTORASYONLAR (KRR)
Son yıllarda adeziv restorasyonlardaki gelişmeler daha koruyucu tedavilerin yapılmasına olanak sağlamaktır. Koruyucu rezin restorasyonlar, fissürlerde tek noktada başlayıp ilerleyen, fissürün diğer kısmının sağlam olduğu durumlarda yapılabilecek bir restorasyonlardır.

Koruyucu rezin restorasyon tekniği; lokalize lezyonların bölgesel olarak temizlenerek restore edilmesi (kompozit, kompomer veya akışkan kompozitler) kalan sağlam fissürlerin fissür örtücü ile kapatılmasını içerir. Bu teknikle bir restorasyon yapabilmek için çürük lezyonunun genişliğinin, dişin bukkal ve lingual tüberkülleri arasındaki mesafenin 1/3’ünü geçmemiş olması gerekir. Kavitenin genişlediği durumlarda klasik restorasyon tekniği uygulanmalıdır.
Koruyucu Rezin Restorasyonda Klinik Uygulama Aşamaları:

• 
  Anestezi yapılır. Sadece çürük olan bölge temizlenir. Çürüğün preparasyon genişliği bukkal ve lingual tüberkül uçları arasındaki mesafenin 1/3’ünü geçmişse geleneksel amalgam veya kompozit uygulamasına geçilmelidir.
  
• 
  Açılan kavitenin dışında kalan pit ve fissürlerde renklenme veya lateral yayılım gösteren çürük şüphesi varsa bu bölgeler de invaziv teknikte olduğu gibi prepare edilir.
  
• 
  Gerekli durumda kavite tabanına pulpayı korumak amacı ile Ca(OH)₂ konur.
  
• 
  Kavite ve fissür örtücü uygulanacak yüzeyler 15 sn. asitle pürüzlendirilir.
  
• 
  Yıkanır ve hafifçe kurutulur.
  
• 
  Dentin bağlayıcı ajan üretici firmanın önerisine göre uygulanır.
  
• 
  Kompozit dolgu materyali kaviteye okluzal seviyeden 1.mm aşağıda kalacak şekilde yerleştirilir ve 40 sn. süreyle polimerize edilir.
  
• 
  Ardından tüm pit ve fissürlere ve kompozit restorasyonun üzerine fissür örtücü materyali uygulanarak polimerize edilir. Son olarak kapanış kontrol edilir.
  
• 
  Hasta 6 ayda bir kontrole çağrılır.
  

Tedavi Seçeneğine Nasıl Karar Verilir?
Fissür tedavilerinde tedavi seçeneğine lezyonun derinliğine ve hastanın çürük risk durumuna bakılarak karar verilmelidir;

• 
  Orta ve yüksek çürük riski gruplarında sağlıklı fissürler de fissür örtücü ile kapatılmalıdır. Ancak, çürük riski düşük bireylerde sağlam fissürlerde tedavi yapılması önerilmez.
  
• 
  Sondun bir fissüre takılması her zaman çürük göstergesi olmayabilir. Çünkü, fissürlerin retantif olduğu durumlarda sond sağlam fissürlere de takılabilir. BU durumda tedaviye karar verirken renklenmenin varlığı ve hastanın çürük riski göz önünde bulundurulmalıdır. Sondun takılması, renklenmenin varlığı, çürüğün mine ya da dentine yayılımına bakılarak koruyucu rezin restorasyon ya da klasik restorasyon tekniği arasında seçim yapılmalıdır.