Azmiş ulduzun kəDƏRLİ İŞIĞI: başlanğIC, İNQİlab və ZİDDİYYƏT
Yüklə 0,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
Azmış Ulduzun Kədərlı̇ İşığı: Başlanğıc, İnqı̇lab və Zı̇ddı̇yyət Türk Dünyası 34. Sayı 74 Mirzə Fətəli üçün o qədər böyük həqiqətdir ki, bunun əksini düşünmək onun ağlına belə gəlmirdi. Qərb modelini yalnız ideologiya kimi deyil, yaşam biçimi kimi qəbul edən Mirzə Fətəlinin gözləri o qədər tutulub ki, mübarək “Quran”ı, ədəbiyyat əsəri kimi, uydurma, mif kimi alt-üst etməkdən zərrə qədər də çəkinmir... Mirzə Fətəli unudur və ciddi səhvə yol verir ki, insanın inamı ilə oynamaq olmaz. Şərqi bu qədər görməzlikdən gəlmək sömürücü Avropaya qol qanad verən əsas amillərdən biri olmasını da unutmayaq. Bu vəziyyəti əbədi qəbul edən Mirzə Fətəli müstəmləkə üsul-idarəsini, sinif bərabərsizliyini, hüquqsuzluğu, maarifsizliyi, tənqid və ifşa etmirdi desək çox ciddi haqsızlıq etmiş olardıq. Mirzə Fətəli heç zaman şeytana vəkillik etməmişdir. Burada bir haşiyə çıxmaq istəyirəm. İslam zor dini deyil. İslam qılınc gücünə yayılmayıb. Bu mənada “qılınc müsəlman” ifadəsi də kökündən yanlışdır. Ərəb olmayan xalqların böyük bir qismi təsəvvüf şəklində, formatında islamı qəbul ediblər (özəlliklə, Türküstan, Qafqaz, İran, Ural-İdil boyu müsəlmanlar). Əgər islam “qılınc dini” olsaydı bir ovuc qriqoryan erməni, provoslav gürcü xilafətə necə müqavimət göstərə bilərdi? Vergi, töycü isə öz dinində qalmaq istəyənlərin seçimi olubdu. Bu konteksdə Babəklə bağlı mübahisələr də kifayət qədər çoxdur. Əvvəla, sovet ideologiyasının təsiri ilə qələmə alınmış “Od gəlini” (C.Cabbarlı) ağ yalandan başqa bir şey deyil. Mən Babəkin özünün də müsəlman olduğunu söyləyənlərin fikriylə şərikəm. Babək islama qarşı deyil, işğalçıya qarşı mücadilə aparıb. Babək ermənilərin əli ilə öldürülüb. Əgər sonralar Babək vətənsevərlik simvoluna çevrilibsə, buna qarşı cəhad açmağın da anlamı yoxdur. Bu məsələdə simvolların şərti olduğunu da unutmayaq. Bunu da göstərməmək olmaz ki, islam fundamentalizmi, islam terroru ifadələri də kökündən yanlışdır. Bir dəfəlik bilmək lazımdır ki, terrorun dini, məsləyi, milləti yoxdur və ola da bilməz. Hətta terrorun vətəni də yoxdur. Terror uyğun bilinən yerdə gerçəkləşdirilən qəsddir, qırğındır, faciədir, bir sözlə, şeytan işidir.Terrorçunun Norveçli, Ərəbistanlı, İranlı, ABŞ-lı... olması onun milləti, dini anlamına gəlməz. Bu anlayışların lokal və ya ümumi siyasətdə işlənməsi məqsədlidir və olduqca zərərlidir. İslam digər dinlər kimi barışı, xoşgörünü, insanlığı, Allah sevgisini təbliğ edən inancdır, əqidədir, dünyabaxışdır, desək həqiqəti olduğu kimi ifadə etmiş olarıq.
Mətləb odur ki, dahinin bir yanlışı dahi olmayanın min yanlışı deməkdir. Mən Mirzə Fətəlinin əsas yanlışının bütün ictimai bəlaların səbəbini dində Kamil Vəli NERİMANOĞLU 75
görməsini doğru saymıram. Mirzə Fətəlinin təsdiq etdiyi Avropada kilsədə, sineqoqda şamını yandırıb duasını oxuyan, ibadətini ürəkdə yapıb sonra parlamentə, akademiyaya, universitetə, elm və sənət ocaqlarına yollanan, yazan- yaradan xristian-yəhudi dünyasını görməzlikdən gələndə, əlbəttə ki, haqsızdır. Tarixin çıxmazına girmək və onun sancılarını yaşamaq xilas yolunu qapamır. Xilaskarlar da yalnız dahilər deyil. Tarixin dahiləri öz cilvəsi, öz dolanbac yolları var. İnsan kimi imperiyaların da, sivilizasiyaların da öz alın yazısı var. Mən Allahın böyüklüyünü, qadirliyini qəbul edənlərdən olduğum üçün Mirzə Fətəlini həm başa düşürəm, həm də başa düşə bilməməklə əzab çəkirəm... Bütün bu beyin fırtınasında bir şeyi də unutmaq olmaz ki, Mirzə Fətəli inqilabçı idi. Qətilik, risk, rəqib olan hər şeyi kökündən vurmaq inqilabçıların ana qanunudur. Mirzə Fətəli bu qanunu pozmayıb. Fəqət Qərbin kor-koranə təqlidçisi də olmayıb Mirzə Fətəli. O, seçdiyi yolun xalqı xoşbəxtliyə aparacağına inanıb. Ürəkdən inananları kəskin mühakimə etmək doğru deyil. Onu qəbul edərsən, inananarsan, ya da qəbul etməzsən, inanmazsan. Kainatın sürətinin kəşfi nisbilik nəzəriyyəsinin doğru olmadığını isbat edən ateist ola da bilər, olmaya da bilər. İnsan təbiətindəki mürəkkəbliklərinin anatomiyasını araşdıran Allahsız sənətkar Allaha daha çox yaxındır, nəinki Allahdan daima nə istəyən, özü üçün yaşayan, quru sözlərlə ayinləri mexaniki şəkildə icra edən dindar. Allah yaradanları sevir. Çünki yaratmaq Tanrının öz xassəsidir. Bu cümlədə vurğu yaradan sözünə düşür və buradan Allah yaradandan başqa heç kimsəni sevmir anlamı çıxarmaq da yanlışdır. Mühafizəkar və ya liberal olmaq privelegiya, üstünlük sayılmaz. Bəzən insan öz seçimində səhv edə bilər və ya onun ictimai varlığını müəyyənləşdirən şərtlərə tabe ola bilər. Bəzən də insanın ağlı, düşüncəsi ilə ürəyi, hissiyyatı, ayrı- ayrı seçimlər edə bilər. Mən bütün bunları Mirzə Fətəliyə isnad etmirəm, insan seçimindəki mürəkkəbliyi vurğulamaq istəyirəm. Bəzən deyirlər ki, sıradan olan insanların Allaha ehtiyacı var, dahilər Allahı neyləyir? Əgər bir alim makro və mikro aləmin tabe olduğu universal qanuna uyğunluq tapıb bu qanuna uyğunluğu Allah qanunu deyil, təbiət qanunu adlandırsa, fərq etməz o Allahın varlığını təsdiq edən mübarəklərdəndir. Alimin susmağı cahilin iddiasından qat-qat ucadır. Qeyri-səlis məntiq dinindən, dinsizliyindən asılı olmayaraq Allahın təsdiqidir. Dünyada Allahda təsdiqi olmayan heç bir böyük kəşf yoxdursa, artıq sözə ehtiyac yoxdur. Olanlarla olmayanı sübuta yetirmək hər baba-igidin işi deyilsə, olmayanlarla olanları isbat etmək tək-tək adama qismət olan fitri qabiliyyətdir.
Yüklə 0,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|