O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti

Geterosiklik birikmalar 

Geterosiklik  birikmalar  haqida  tushunchalar  va  ularning  sinflanishi.  Geterosiklik 

birikmalarning  turlari  va  ularga  xos  reaksiyalar.  Uch  va  to‘rt  a’zoli  geterosiklik 

birikmalar.  Besh  a’zoli  bitta  geteroatom  tutgan  geterosiklik  birikmalar  (furan, 

tiofen, pirrol), ular sintezining umumiy usuli va o‘zaro aylanishlari (Yurev). Furan, 

tiofen,  pirrol  va  benzolning  fizik-kimyoviy  xossalarini  taqqoslash.  Olinishi,  fizik 

va kimyoviy xossalari. 

 

Fenol  va  pirrol  xossalarining  o‘xshashligi.  Azot,  kislorod  va  oltin-gugurt 

tutgan  besh  a’zoli  geterosiklik  birikmalar.  Olti  a’zoli  geterosiklik  birikmalar. 

Kondensirlangan  geterosiklik  birikmalar  kimyosi.  Geterosiklik  birikmalarning 

aromatikligi.  Geterosiklik  birikmalarda  elektrofil,  nukleofil  almashinish,  yon 

zanjirda radikal almashinish reaksiyalari. Geterosiklik birikmalarning aromatikligi. 

Geterosiklik birikmalarning ishlatilishi. 

 

Organik  reaksiyalarda  boradigan  qo‘shimcha  jarayonlar.  Reaksiyalarning 

muqobil  sharoitlari.  Reaksiya  yo‘nalishiga  substrat  va  reagent  tuzilishi,  erituvchi 

tabiati va turli omillarning ta’siri. Organik birikmalarning sanoat, qishloq xo‘jaligi, 

tibbiyot va boshqa sohalarda qo‘llanilishi. O’zbekiston olimlarining organik kimyo 

faniga qo‘shgan hissalari.