Olarak isimlendirilir

Ses, dalgalar halinde yayılan bir enerjidir. Sesin oluşması için bir titreşim hareketi gerekli olup, bu hareketin yayılması için de hava, su gibi akustik bir ortam şarttır.

• Ses, dalgalar halinde yayılan bir enerjidir. Sesin oluşması için bir titreşim hareketi gerekli olup, bu hareketin yayılması için de hava, su gibi akustik bir ortam şarttır.

• Ses, dalgalar halinde yayıldığı için akustik ortamda basınç değişikliğine neden olur.

• Örneğin havada yayılan ses, atmosferik basınçta değişiklik yaratır. Bu değişim miktarı ses basıncı olarak isimlendirilir.

Ses, nesnel bir kavramdır. Ölçülebilir, varlığı kişiye bağlı olarak değişmez.

• Ses, nesnel bir kavramdır. Ölçülebilir, varlığı kişiye bağlı olarak değişmez.

• Gürültü, hoşa gitmeyen, istenmeyen, rahatsız edici ses olarak tanımlanır.

• Gürültü, öznel bir kavramdır. Birçok gürültü tipi kişilere bağlı olarak rahatsız edici olabilir veya olmayabilir.

• Çok yüksek ses hoşa gitse bile, fizyolojik ve psikolojik rahatsızlığa neden olduğu için kontrol edilmelidir.

Ses basıncının birimi Pa (N/m2) dır. İnsan kulağının işitme alt sınırı, 2x10-5 Pa; üst sınırı ise yaklaşık olarak 20 Pa’dır.

• Ses basıncının birimi Pa (N/m2) dır. İnsan kulağının işitme alt sınırı, 2x10-5 Pa; üst sınırı ise yaklaşık olarak 20 Pa’dır.

• Bu aralığın çok geniş olmasından dolayı ses, desibel (dB) denilen logaritmik bir büyüklük ile ölçülür. Desibel (dB) ile ölçülen büyüklükler düzey olarak adlandırılır.

• Bir büyüklüğün, bir referans değerine göre oranının logaritmasına Graham Bell’in anısına Bel (B) adı verilir. Desibel (dB),

• bu değerin 1/10 udur.

Referans ses basıncı:

• Referans ses basıncı:

Sesin yüksekliğini belirleyen diğer bir özelliği frekansıdır. Ses yüksekliği, sesin frekansı ve yarattığı basınç tarafından belirlenir.

• Sesin yüksekliğini belirleyen diğer bir özelliği frekansıdır. Ses yüksekliği, sesin frekansı ve yarattığı basınç tarafından belirlenir.

• Sağlıklı bir insan kulağı 20 ile 20.000 Hz arasındaki sesleri duyabilmektedir. 20 Hz’ in altındaki sesler ses berisi (infra sound ) 20.000 Hz’ in üstündeki sesler ses ötesi (ultra sound) olarak isimlendirilir.

• Anlaşılabilir bir konuşma 200-5000 Hz aralığındadır.

• Müzik ise 30-10000 Hz aralığını kapsayabilir.

• Kulağın en hassas olduğu frekanslar 3000-4000 Hz dir. İşitme kaybı öncelikle bu bölgede başlar, sonra diğer frekanslara doğru genişler.

1) zamana (t) , 2) ses kaynağından olan uzaklığa (x)

• 1) zamana (t) , 2) ses kaynağından olan uzaklığa (x)

• 3) sesin frekansına (f) bağlıdır.

• Harmonik Ses Dalgaları (Arı Ses-Saf Ton)

Periyodik bir dalganın genlik-zaman ve frekans spektrumu:

• Periyodik bir dalganın genlik-zaman ve frekans spektrumu:

Periyodik olmayan bir dalganın genlik zaman ve frekans spektrumu:

• Periyodik olmayan bir dalganın genlik zaman ve frekans spektrumu:

Harmonik olmayan dalgalar için, sesin yüksekliğini ses basıncının genliği ile tanımlamak mümkün değildir. Bu durumda ses basıncı rms (kare değerlerinin ortalamasının karekökünü) değeri ile tanımlanır.

• Harmonik olmayan dalgalar için, sesin yüksekliğini ses basıncının genliği ile tanımlamak mümkün değildir. Bu durumda ses basıncı rms (kare değerlerinin ortalamasının karekökünü) değeri ile tanımlanır.

Vektörel ve ölçülebilir bir büyüklüktür.

• Vektörel ve ölçülebilir bir büyüklüktür.

• Ortamdaki, ses yayınımına dik bir birim alandan, birim zamanda geçen akustik enerjidir. Birimi W/m2’dir. I ile gösterilir.

• Kaynaktan olan uzaklık arttıkça azalır.

Bir kaynaktan birim zamanda yayınan ses enerjisine ses gücü denir. Birimi Watt’tır.

• Bir kaynaktan birim zamanda yayınan ses enerjisine ses gücü denir. Birimi Watt’tır.

• Kaynağın yaydığı sesin karakteristik bir ölçüsüdür.

Ses dalgasının frekansa göre değişiminin belirlenmesidir.

• Ses dalgasının frekansa göre değişiminin belirlenmesidir.

• 20-20000 Hz olan duyulabilir ses bölgesi çok geniş olduğundan, frekans analizinde bazı frekansları geçiren, diğerlerini geçirmeyen filtreleme işlemi yapılabilir.

• Filtrelemede, alçak frekansların geçirilmesi (low-pass) veya yüksek frekansların geçirilmesi (high-pass) söz konusu olabilir.

Tüm frekans spektrumunu kapsayan filtreleme için, oktav bant denilen frekans aralıkları kullanılır.

• Tüm frekans spektrumunu kapsayan filtreleme için, oktav bant denilen frekans aralıkları kullanılır.

• Bir oktav bandında, bandın üst değeri, alt değerinin iki katıdır ve her bandın üst değeri bir sonraki bandın alt değeridir.

• Her bandın merkez frekansı ise alt ve üst sınırların geometrik ortalamasıdır.

Ses düzeyi, ses basınç düzeyinin belli bir eğriye göre ağırlıklı olarak bulunmuş şeklidir.

• Ses düzeyi, ses basınç düzeyinin belli bir eğriye göre ağırlıklı olarak bulunmuş şeklidir.

• Bir çeşit filtreleme olarak kabul edilebilecek olan ağırlıklama işlemi için A,B,C ve D olmak üzere dört farklı tipte ağırlık eğrisi geliştirilmiştir.

• A ağırlıklama eğrisi, insan kulağının duyarlılık eğrileri ile doğrudan ilişkisi nedeniyle insanların gürültüye gösterdikleri tepkiyi ölçmede kullanılır.

• D ağırlıklama eğrisi, uçak gürültüsü ölçümlerinde kullanılır.

• Ses düzeyi, kullanılan ağırlık eğrisinin tipine göre, dB(A,B,C,D) olarak belirtilir.

Sesin yayındığı doğrultuda bir yansıtıcı yüzey olduğunda; ses, bu yansıtıcı yüzeyden yansıyarak tekrar kaynağa yönelir ve serbest alandaki doğrusal azalımı bozarak yeni bir alan oluşturur. Bu alana yankı alanı – çınlama alanı (reverberant field) denir.

• Sesin yayındığı doğrultuda bir yansıtıcı yüzey olduğunda; ses, bu yansıtıcı yüzeyden yansıyarak tekrar kaynağa yönelir ve serbest alandaki doğrusal azalımı bozarak yeni bir alan oluşturur. Bu alana yankı alanı – çınlama alanı (reverberant field) denir.

• Yankı alanı, uzak alanı oluşturan ikinci bölgedir. İdeal yankısal koşulların olduğu alanlar yayılı alan (diffuse field) olarak isimlendirilir.

Ses/Gürültü seviyeleri,

• Ses/Gürültü seviyeleri,

• Frekans spektrumuna göre: Geniş bant ve Dar bant olarak adlandırılırlar;

• Geniş bant gürültü: Gürültüyü oluşturan seslerin frekansları geniş bir aralığı kapsar. Gürültünün spektrumu yayılmış ve hiçbir frekans bandında toplanmamıştır.

• Dar bant gürültü: Frekans dağılımı, belli bir frekans bandında toplanmıştır.

2) Zamanla değişimine göre, kararlı gürültü ve kararsız gürültü olarak iki grupta incelenirler;

• 2) Zamanla değişimine göre, kararlı gürültü ve kararsız gürültü olarak iki grupta incelenirler;

• Genellikle zaman içindeki değişimleri 5 dB(A) içinde kalan bir gürültü, kararlı gürültü olarak adlandırılır. Yani gürültünün seviyesinde zamanla bir değişme gözlenmez. Bu tip gürültüler için genellikle ani gürültü düzeyi ölçümü (Lp) yeterlidir.

• Kararsız gürültü ses düzeyleri ise zaman içerisinde önemli değişiklikler gösterir. Kararsız gürültü değerlendirilirken, aynı ses enerjisine sahip olan fakat kararlı bir gürültünün dB cinsinden ses seviyesi tanımlanır. Bu tip gürültüler için genellikle eşdeğer gürültü seviyesi ölçümü (Leq) yapılır.

İki grupta incelenebilir.

• İki grupta incelenebilir.

• İşitme duyusuna yaptığı olumsuz etkiler:

• Ani bir etki ile kulak zarının parçalanması

• 80 dB(A) veya daha yüksek düzeyli seslerde bir gürültüye birkaç saat maruz kalınması durumunda geçici işitme kaybı. Bu durumun her gün tekrarlanması durumunda kalıcı işitme kaybı görülür.

2. Fizyolojik ve psikolojik etkiler

• 2. Fizyolojik ve psikolojik etkiler

• Kas gerilmeleri

• Stres

• Kan basıncında artış

• Kalp atışlarının ve kan dolaşımının değişmesi

• Göz bebeği büyümesi

• Uykusuzluk

• Sinir bozukluğu

• Yorgunluk

• Zihinsel etkilerde yavaşlama

• Korku

• Tedirginlik