Ogólnopolska interdyscyplinarna konferencja studencko-doktorancka „Zmysłowe – ponadzmysłowe. Sensualność w literaturze I kulturze od starożytności do współczesności”
Yüklə 267,85 Kb. Pdf görüntüsü
|
kontaminacją zmysłów, brat bowiem „opowiada niestworzone historie / dotykając twarzy / ślepymi palcami płaczu”. Mamy więc do czynienia z sensotwórczą redundancją, która niedosyt podkreśla. Plan żałobnego spotkania nie został rozbity na pojedyncze gesty, lecz ukonkretniony i poświadczony kulturowo w aluzjach do Homera, króla Leara. Poza tym mamy tu do czynienia z odbiciem semantycznym frazy Horacego.
Kozioł również świadomie nawiązuje intertekstualne dialogi z poetami przeszłości. Siatka tych adresów sięga Wacława Potockiego i jego Trenów na śmierć syna Stefana, stąd Klangor zdaje się barokową konstrukcją anastylos. Próba rewizjonistycznej lektury trenów pomieszczonych w Klangorze pozwoli potwierdzić główną tezę o próbie multiplikacji wrażeń zmysłowych i ich semantycznej nośności i doniosłości na tle wcześniejszej twórczości. Kozioł bowiem z jednej strony jawi się jako uczennica Klasyków spod znaku manifestu Przybylskiego To jest klasycyzm, z drugiej zaś akcentuje kapryśność idiomu poetyckiego i „kobiecą sygnaturę” niezmiennie podkreślającą wagę „kobiecej żałoby”, która kładzie nacisk nie na akumulacyjność, a na rozproszenie i dostrzeżenie w śmierci nowej jakości życia. Kobieca miniatura sprzeciwiająca się fallogocentrycznemu spojrzeniu na świat zapewnia Kozioł maksymalną artykulację emocji przy minimalnym nakładzie środków poetyckich. Jest też Kozioł mistrzynią form pojemnych, „kobiecych poematów” alchemicznych sporządzanych znad garnka. Szara codzienność jest w tej poezji podnoszona do rangi sacrum. Codzienność bez zmarłego brata (Żalnik) i męża (Klangor) pozwala znaleźć szczeliny wieczności i podjąć próbę kontaktu z zaświatami.
Lęk przed ostateczną utratą urody w twórczości Urszuli Kozioł uśmierza obecność mężczyzny podatnego na kobiece wdzięki. Moment dramatycznego napięcia sygnalizowany jest przez somatyczną wstrzemięźliwość oraz dystans na tyle mały, iż możliwy do pokonania w każdej chwili: „palce moje wciąż jeszcze wstrzymują oddech w pobliżu palców mężczyzny” (***, inc. Od pewnego czasu) Wyczuwalna obecność gwarantuje poczucie pełni i akceptację seksualności. Granica skóry drugiego człowieka okazuje się bezpiecznym schronieniem, dlatego nie brak somatycznych deklaracji w twórczości wrocławskiej poetki: „Jestem podatna na zwięzłą bliskość naszego ciała” (Z powtórzeń), „Moje ramię prześpiewuje się do twego ramienia” (***, inc. Czas buntu…). Potrzeba bliskości podyktowana jest w jej twórczości imperatywem odpowiedzialności za drugiego człowieka.
Ciało staje się pośrednikiem między doświadczeniem zmysłowym i metafizycznym, bo choć jego status pozostaje niepewny i chwiejny – w trosce o Innego przejawia się także troska o nas samych. Skóra okaże się najlepszym przewodnikiem w bogatym świecie doznań.(Pomocna okaże się zatem filozofia Brach-Czainy). Kwestią bodaj najważniejszą, generującą somatyczny dyskurs, pozostaje problematyczność kodu językowego, bowiem „Palce więcej mają nam do powiedzenia”(***, inc. Nieme słowa osypują się…) niż „słowa nadrzeczne”, „słowa zwodne”, w końcu zaś „słowa wodorosty” (Z mostu). Poszukiwanie słów właściwych, tj. tożsamych ze spostrzeganymi zjawiskami świata oraz adekwatnych wobec stanu ducha kończy się w poezji Kozioł niepowodzeniem, stąd konceptualna pointa wiersza Z
opracowane, wszak akwatyczne metafory, gra słownych kalamburów oraz skłonność do neosemantyzmów zaświadczają brak zgody
na kompromis, a jednocześnie egzemplifikują kapryśność kodu, który wykazuje upodobanie do uczuciowej rozlewności, innym razem zachowawczego milczenia.
Skłonność do apologii ciała we współczesnej poezji wynika zatem z faktu nieprzekładalności cierpienia na kod językowy, gest pozostając w kontakcie z drugim człowiekiem, otwiera szereg możliwości, nie przekracza granicy dobrego smaku, z którą graniczy histeria i napomniana przez Herberta Czułość. W utworach z tomu W rytmie korzeni przeważa refleksja eschatologiczna artykułowana przy pomocy toposu powtarzalności pór roku i cyklicznego rytmu przyrody. Dostrzegalne motywy wanitatywne określają kierunek refleksji poetki: czas okazuje się największym wrogiem człowieka, zaś wszelkie próby racjonalizacji skutków jego upływu ograniczają się do wiary w mit telluryczny, który gwarantuje poczucie stabilności świata. Ostatecznie wszelkie ludzkie działania zostaną sprowadzone do oswojenia lęku tanatologicznego, wszak ziemia pozwala na ponowne zespolenie ze światem, szyfrowanie i deszyfrowanie zasług i darowizn. Ludzka egzystencja jawi się jako palimpsest, stąd waga śladu, który uruchamia szereg działań porządkujących doświadczenie istnień, które odeszły w zapomnienie, wyjaśniających, oceniających, ale co najważniejsze: podejmujących próbę opowiedzenia przeszłości od nowa.
Najciekawszym jednak utworem okaże się Tkanina. Ujawnia w niej Kozioł swój poetycki program, cechujący się skłonnością do intymnej kontemplacji, biernej aktywności, wysublimowanej uległości połączonej z pragnieniem objęcia całościowym spojrzeniem rozedrganej i niespójnej wizji świata. „Podatność na moment / […] na bezruch i na furie z których żywioły niecimy” (Z powtórzeń) tłumaczy niedosyt wrażeń o skrajnych jakościach i zmiennym natężeniu. Tę samą myśl powtórzy Iłłakowiczówna w znamiennym, korespondującym z Tkaniną utworze Odejście w tło. Metaforyka z kręgu sztuk wizualnych podkreśla rozziew między zdarzeniami zorientowanymi logocentrycznie, na pierwszym planie, a tymi które zwracają uwagę poetki, rozgrywającymi się w tle. Ich barwa stylistyczna i delikatna metaforyzacja świadczą o prymacie spraw z pozoru nieistotnych, bo Yüklə 267,85 Kb. Dostları ilə paylaş:
|