K o m p le k s dastu r y o rd am id a amalga oshirilgan tadqi-
q o t n in g natijasi ilmiy izlanishlar u c h u n rnuhim b o ‘lib,
insoniylik m u am m o la rin i hal qilishda ha m aloh ida ijobiy
a h a m i y a t kasb etishiga s h a k -sh u b h a yo ‘qdir.
Ilm iy tadqiqot m etodla rin in g ikkinchi guruhi amaliy
( e m p irik ) m eto d la r m ajm uasidan iborat b o'lib, ularning
tark ib ig a kuzatish ( o ‘zini o ‘zi), eksperim ent (tabiiy, labo-
r a to r iy a d a ), test a n k e ta , s o ‘rov, sotsiom etriya, suhba t,
in terv y u , faoliyat jarayoni va u n in g mahsulini tahlil qilish,
t a r j i m a y i hoi — sh a x siy g u v o h n o m a , h ujja t, t u r m u s h
faoliyati voqealarini tahlil etish kabilar kiradi. Am aliy
m e t o d l a r smash, tekshirish, d iagnoz (tashxis) va prognoz
( b a s h o r a t) qilish vazifalarini bajaradi. In so nn ing tu g ‘i-
lishidan tortib to u m rin in g oxirigacha sodir b o l a d i g a n
p six o lo g ik o ‘z g arishlarni c h u q u r r o q obyektiv ravishda
ta d q iq etish u c h u n navbati bilan amaliy m eto dlar guru-
h id a n foydalanish samarali natija beradi. Chunki bir metod
ikkinchisini t o ‘ldirishga xizmat qiladi.
Ilm iy tadqiqot m etod larin in g uc hinchi guruhi olingan
natijalarni qayta ishlashga moMjallangan b o ‘lib, statistik
( m i q d o r ) va psixologik sifat tahlili turlariga ajratiladi.
P s ix o log ik -p edagog ik tad q iq o tla rd a ko ‘pincha quyidagi
statistik m etod la rda n foydalaniladi.
T o 'p l a n g a n m iqdorlarni statistik m eto dlar yo rd am ida
ishlab c h iq ish d a quyidagi form ulalarni q o l la s h m um kin:
1.
M = V/n
— o ‘rtacha arifmetik
qiymatni topish uchun
ishlatiladi.
Bu yerd a ,
M —
yig‘indi,
V
— variatsion m iqdor,
n
—
s in a lu v c h ila r m iqdori yoki ob y e ktlarning sa n o g ‘ini bil-
diradi.
2.
G
=
C/n
—
I
formulasi son qatoridagi o ‘rta kvadrat
o g ‘ishni hiso b lash da yoki sta n d a rt o g ‘ishni a n iq la sh d a
ishlatiladi.
Bu yerda,
a — „sigm a“ kvadrat og‘ish, C — disper-
siya,
— miqdor.
3.
C = (v -m ) — m iq d o rlar tarqoqligini aniqlash u c h u n
q o i la n il a d i.
www.ziyouz.com kutubxonasi