0 ‘t m i s h n i n g b o y m e r o s i , u n i n g i j t i m o i y - t a r i x i y
a n ’a n a l a r i , r a s m - r u s u m l a r i , m a r o s i m l a r i m i l l i y is tiq lo l
tufayli o ' z egalariga q a y ta r ilis h ig a q a r a m a y , x a lq u n i n g
h u k m d o r i g a a y la n is h ig a r u h i y j i h a t d a n t a y y o r e m a s d i r .
L e k in v aq t o ‘tg an s ayin f u q a r o l a r n i n g ijtim o iy o n g i a s t a -
s e k in o 'z g a r i b borish i n a tija s id a ulardagi e t n o p s i x o l o g i k
x u s u siy a tla r tik la n a b o s h la y d i, milliylik, u m u m b a s h a r i y l i k
xislatlari o ‘rta s id a a d o l a t l i l i k , t e n g h u q u q l i l i k a l o q a l a r i
o ‘r n a t i l a b o r a d i. B a y n a l m i l a l l i k m illiy lik , m i l l i y b ir l i k
x u s u s i y a t la r i b i l a n u y g ' u n l a s h i s h d a d a v o m e t s a , b o r a -
b o r a m illiy b irlik x u s u s i y a t la r i m i l l a t l a r a r o n i u n o s a b a t
o ‘z a r o t u s h u n i s h , o ‘z a ro y a q i n l i k , o ' z a r o m o s l i k n c g i z i g a
q u r i l a d i.
X X I a s r d a s h a x s n i s h a k l l a n t i r i s h d a , a x l o q - o d o b
q o id a la r in i ijtim oiy t u r m u s h d a q a r o r t o p t ir i s h d a d i n , s h u
j u m la d a n , isloni dini h a m o ‘zin in g ijobiy t a ’sirini o 't k a z i s h d a
d a v o m etadi. D iniy b ilim la r n in g m o h iy atig a t u s h u n u v c h i l a r
safi kengayadi, ularga rioya qiluvchilar, ito a tg o ‘y !a r k o 'l a m i
o r t a d i , u n in g atrib u tlari (h a r a k a tla r i ) n i q a b u l q i l u v c h i l a r
m i q d o r i k o ‘payadi. Q u r ' o n i K a r i m , H a d is la r t a ’siri sh a x s n i
shakllantirishda m u h im vositaga va h arakatlantiruvchi k u ch g a
a y l a n a d i , i m o n f a o ll ik t u s h u n c h a s i d a n h a r a k a t , x u l q
reg u la to ri vazifasini b a ja rish g a o 's i b
0
‘ta d i, i n s o n l a r o ' r t a -
s id a pok lik , ro s tg o ‘ylik, s a m im iy lik , h a m d a r d l i k , o ‘z a r o
y o r d a m tuyg'ulari h a m d a nisbiy tcnglikni kcltirib c h iq a r ish g a
x i z m a t q iladi. S h a x s l a r a r o m u n o s a b a t d a t e n g l i k , j i n s i y
t a f o v u t n i odil b a h o l a s h , h a q c h i l l i k k ab i u m u m i n s o n i y
x u su siy atlarn i ta rk ib t o p t i r i s h d a d in iy a d a b i y o t l a r n i n g roli
y a n a d a o rtad i, t o b o r a o m m a v iy la s h a v e r a d i. L e k i n d i n b ila n
fa n n i bir-b irig a q a r a m a - q a r s h i q o ‘yish v a z iy a tig a b a r h a m
b e rish ijtim oiy-tarixiy ta r a q q i y o tn i n g k afolati h i s o b l a n a d i ,
b u n g a a j d o d l a r i m i z ( I b n S i n o , A l - F o r o b i y , B e r u n i y ,
U l u g ‘b e k va b o s h q a l a r ) n i n g tajribasi y o r q i n m is o ld ir.
Y e r k u rrasid a ijtim o iy m u v o flq la s h u v n in g m a v ju d lig i,
y o s h l a r o ' r t a s i d a g ‘a r b s i v ili z a ts i y a s ig a ( k i y i n i s h , r a q s
t u s h i s h , q o 's h i q a y t is h , h i s s iy o t g a b e r i l i s h g a ) n i s b a t a n
m u v a q q a t q iziqish, in tilish , e h ti y o j n in g m a v j u d b o ‘lishi
m illiylikni 25 — 30 yilga k e c h ik tiris h xavflni t u g ‘d i r a d i .
www.ziyouz.com kutubxonasi
M i l li y l i k n in g k u c h a y is h i y e tu k lik d avriga t o ‘g*ri keladi,
lek in s h u vaqt o ra lig 'id a k o ‘p n arsalar boy berilgan bo'lad ik i,
s h u n d a m a z k u r uzilishni tiklash u c h u n avlodlar o 'r ta s id a
u m u m i y birlik, milliy ste re o tip yaratilishi z a ru r b o l a d i .
X X I a s r b o s h i d a h a m re s p u b li k a m i z f u q a r o l a r i n i n g
o n g i d a g i , fikrlash v o s i t a s i d a g i , t u r m u s h ta r z i d a g i ta f o -
v u t l a r m a v j u d lig i o ‘l a r o q , u l a r o ‘rt a s i d a t a b a q a l a n i s h
s a q l a n i b qoladi. Ekologik m a d a n iy a t, biosfera va neosferaga
x a v f k e ltiru v c h i i l m i y - t a d q iq o t l a r in so n a q l-z a k o v a ti bilan
b o s h q a r i l a d i , ajal q u r o l l a r i o ‘m i n i x a y r ix o h li k , o ‘z a r o
y o r d a m , u m u m b a s h a r i y x u s u s i y a t l a r eg a lla y d i, j a m i y a t
v a t a b i a t n i asrash o d a m l a r n i n g e 'ti q o d i g a a y la n a b o ra d i.
M a m l a k a t l a r a r o fazoviy a lo q a l a r kengayishi n atijasid a fan
v a t e x n i k a m a h s u l l a r i g a m u a y y a n a n i q l i k l a r k i ritila d i,
u l a r n i n g riv o jlanishida integ ra tsiy a j a ra y o n i y u z a g a keladi,
t a d q i q o t l a r g u r u h iy v a j a m o a v i y faoliyat negizida a m a lg a
osh irilad i, bu esa m illatlarning o ‘za ro yaqinlashishiga m u h im
i m k o n y a r a t a d i , m i ll a t l a r a r o m u n o s a b a t t e n g lik asosiga
q u r i l s a , b i r m illat sa lo h iy a ti ikkinchisiga t a 's i r o ‘tk aza d i,
m a ' n a v i y a t n a m u n a l a r i b il a n x a l q l a r n in g b o y is h i shaxs
k a m o l o t i u c h u n m u h i m ncgiz hozirlaydi.
M il la tl a r a r o ru h iy m u h i t n i n g yaratilishi fa n va tex -
n i k a n i n g rivojiga ijobiy t a 's i r e ta d i, m utaxassislar ta y y o r-
la s h sifatin i z a m o n talab i d arajasiga k o ‘taradi. M illa tla ra ro
f i k r a l m a s h i s h , t a j r i b a l a r b il a n o ‘rt o q l a s h i s h X X I a s r
o d a m l a r i n i n g m u k a m m a l l i k darajasi yuksalishiga b e m i n n a t
x i z m a t qiladi.
X X I a s r d a h a m o d a m l a r n i n g kam o lo ti negizi sifatida
o i la , m a k t a b , ijtim oiy m u h i t , ishlab ch iq a rish o ‘z m av -
q e y in i s a q la b q o la v e ra d i. S haxsni tarbiyalanishi quyidagi
m a n b a l a r asosida:
1) m u a y y a n tizimli, uzluksiz tarbiyaviy, d a sturiy ta'sir;
2 ) i d e a l n a m u n a t i m s o i i d a o ‘z - o ‘z in i t a r b i y a l a s h ,
t a k o m i l l a s h ti r i s h ;
3) ijtim o iy m u h i td a g i sh ax slararo m u n o s a b a t d a tahlil
q i l i s h , i b r a t o lish v o s i t a l a r i y o r d a m i b i l a n x u l q - o d o b ,
fik rla s h m a la k a la rin i egallash;
4 ) a j d o d l a r im i z y a r a t g a n b adiiy, falsafiy, s a n ’at asar-
www.ziyouz.com kutubxonasi
Dostları ilə paylaş: |