Niyazi berkes ve türkiye’de çAĞDAŞLAŞMA’nin gelişimi aytaç yildiz
Yüklə 266,75 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Anahtar Kelimeler
- Keywords
| NIYAZI BERKES VE TÜRKIYE’DE ÇAĞDAŞLAŞMA’NIN GELIŞIMI Aytaç YILDIZ *
Bu yazı, Cumhuriyet dönemi Türk düşünce hayatında etkili olmuş olan aydınlardan Niyazi Berkes’in temel çalışması olan “Türkiye’de Çağdaşlaşma” adlı eseri yeni bir yaklaşımla ele almayı amaçlamaktadır. 1964’de İngilizce “The Development of Secularism in Turkey” adıyla; 1973’te ise Türkçe “Türkiye’de Çağdaşlaşma” olarak basılan kitap bugün hala yaygın olarak Türkiye modernleşme tarihi çalışmalarında okunmaya ve tartışılmaya devam etmektedir. Kitabın ana tezi, 18.yy’ın başlarından 20.yy’ın ilk yarısına uzanan Osmanlı-Türk modernleşme sürecinin, laik bir ulus-devlet olarak Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuyla neticelenmesinin kaçınılmaz bir sonuç olduğudur. Bu zamana kadar Berkes’in çalışmasına ilişkin çeşitli değerlendirmeler çıkmış olsa da, hiçbiri bu eserin öncesini, arka planını ayrıntılı olarak tartışmamıştır. Niyazi Berkes’in dünya görüşü ve ideolojisi ile bu eser arasında nasıl bir ilişki söz konusudur? Eserde dile getirilen argümanlar, nasıl bir entelektüel gelişimin sonucu olarak öne sürülmüştür? Bilhassa İslam ve laikliğe ilişkin yazarın tezleri, hangi arka plana dayanmaktadır? Bu ve benzeri soruların izinden giderek, bu yazı Niyazi Berkes’e ve eserine dair yeni bir bakış açısı sunabilmeyi hedeflemektedir. Bunun için yazarın ilk akademik yazılarını yayımlamaya başladığı 1930’ların ortalarından 1960 yılına kadar olan çalışmaları incelenmiş ve yeni bir perspektif ortaya konmaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Osmanlı-Türk modernleşmesi, Kemalizm, Laiklik, İslam. NIYAZI BERKES AND THE DEVELOPMENT OF ‘TURKEY’S COMING OF AGE’ Abstract This article aims to provide a new perspective in discussing one of the most important books by Niyazi Berkes - Turkey’s Coming of Age - which has significantly contributed to modern Turkish political thought. . Published in 1964 with the title “The Development of Secularism in Turkey”, the Turkish translation “Türkiye’de Çağdaşlaşma” followed in 1973 and is still being discussed in studies on modernization history of Turkey. The main argument of the book is that the emergence of secular nation-state Turkish Republic was an inevitable result of the Ottoman-Turkish modernization process at the beginning of the 18th century. Although there has been various evaluations on Berkes’s book to date, none of them have contextualized the writing of ‘Turkey’s Coming of Age’ in detail. What is the relationship between the book and Niyazi Berkes’ worldview and ideology? How is the book based on * Yrd. Doç. Dr., Yüzüncü Yıl Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü. İleti- Sosyoloji Konferansları No: 46 (2012-2) / 1-33
şim: aytacyildiz65@gmail.com 2 Niyazi Berkes ve Türkiye’de Çağdaşlaşma’nın Gelişimi / Aytaç YILDIZ a background throughout which the main thesis of the book, especially thesis about Islam and secularism, is presented? Fo llowing these questions, the article aims to put forth a new perspective discussing Niyazi Berkes and his book. For this purpose, his academic works which was published from mid 1930s till 1960, will be analyzed. Keywords: Ottoman-Turkish Modernization, Kemalism, Secularism, Islam. Giriş Türkiye’nin modernleşme sürecini ele alan eserler arasında en önemlilerin- den biri, uzun erimliliği ve alandaki etkililiği açısından Niyazi Berkes’in
yüzyıllık bir zaman geçmiş olmasına rağmen, Berkes’in kitabı bugün de gerek yurtiçinde gerekse yurtdışında Osmanlı’dan Kemalizm’e, Ortadoğu tarihinden İslam çalışmalarına kadar uzayan geniş bir sahada referans kaynak olma özelliğini muhafaza etmektedir. 1 Bu durumun nesnel olduğu söylene- bilecek birkaç sebebi vardır. Bunların ilki çalışmanın –ileride açıklanacak sebeplerden ötürü- uzun yılların birikiminin bir neticesi olmasıdır. Çalışma 1930’ların sonunda başlayıp 1950’lerin sonunda bitmiştir. İkincisi, Berkes ele aldığı konuyu Türkçe, Arapça, İngilizce ve Fransızca kaynaklardan ve genelde birincil/orijinal belgelerden hareketle incelemiştir. İncelediği dönem göz önüne alındığında bu zenginliğinin büyük önem taşıdığını belirtmek gerekir. Üçüncü olarak çalışma başından sonuna dek entelektüalizme bo- ğulmadan kendi içinde bütünlüklü bir anlatı sunmaktadır. En karmaşık gö- rünebilecek argümanların bile basit bir dil ve açık bir üslupla anlatılabilmiş olması kitabın dikkat çekici yanlarındandır. Bu sebeplere, daha genel bir unsur da eklemek mümkündür. O da, Berkes’in kurduğu anlatının, özellikle laiklik teması düşünüldüğünde modern akademide geniş kabul görebilecek bir söyleme sahip olmasıdır. 1 Sosyal bilimler alanında, Türkiye’deki değişik üniversitelerin ilgili bölümlerinde Berkes’in çalışması okutulan ders kitapları arasındadır. Eserin İngilizce yeniden basımı vesilesiyle İngiltere’de kaleme alınan bir değerlendirmede de “…eser, modern Türkiye’yi inceleyen gerek Türk gerekse yabancı öğrenciler için büyük bir önem taşımaya devam ediyor” denmektedir, bkz., Christine Woodhead, “The Development of Secularism in Turkey by Niyazi Berkes”, British Journal of Middle Eastern Studies, Vol.28, No.1, May 2001, s.120. Yüklə 266,75 Kb. Dostları ilə paylaş:
|