Nasiba Ibragimovna Shonazarova

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES 
VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021 
ISSN: 2181-1385 
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 
Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89 
DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-955-965 
Academic Research, Uzbekistan 963  www.ares.uz 
arvensis L.) kabi bir va ayniqsa ko„p yillik virus saqlovchi yovvoyi o„simliklarni 
o„sishiga yo„l qo„ymaslik; 
• ekilayotgan kartoshka urug„lari va kartoshka o„simliklarini IFА singari 
sezgir immunologik usullar yordamida nazorat qilish; 
• urug„lik kartoshka ekilgan maydonlarda tez-tez va o„z vaqtida fitosanitar 
tozalash ishlarini olib borish; 
• hosil yig„ish oldi kartoshka yer ustki poya va barglarini olib tashlanishi; 
• hosil terib olingandan so„ng, qolgan tugunaklardan yerni tozalash; 
• ekish materialini sog„aytirish; 
• ekishda chidamli navlarni ekish.
Kartoshkani turli viruslar tashuvchilaridan himoya qilish uchun o„simlik 
rivojlanishining barvaqt fenofazalarida kasallik alomatlarini aniqlash imkonini 
beruvchi bir qator kompleks agrotexnik usullari qo„llaniladi. Bunday kompleks 
usullarga ekish oldidan tugunakni nurlar yordamida va harorat taʼsirida ishlov berish, 
barvaqt va yuza ekish, shu bilan bir qatorda kartoshka o„simligi yer ustki qismlarini 
barvaqt yoki kimyoviy moddalar yordamida yo„qotish kabilarni o„z ichiga oladi.
Kartoshkani kontak usulida viruslar bilan kasallanishini oldini olish uchun, 
o„simliklarning bir – biriga tegishini hamda ish qurollari va ishlov texnikalari tegib 
tarqalishining oldini olish zarur. Bu o„simliklarga mexanik ishlov berishni 
kamaytiradi. Gerbitsidlarni qo„llash orqali mexanik ishlov berishning kamayishi 
natijasida kartoshka o„simligining X, S, M, Y-viruslar bilan kamayishini odatiy 
agrotexnologiyaga nisbatan 2-2,5 baravar kamayishiga olib keladi. Аgar tugunaklarni 
ekish oldidan kesish zarur bo„lsa, har bir kesishdan so„ng ishlatilgan pichoq lizol yoki 
trinatriyfosfat eritmasi bilan dezinfeksiya qilinishi talab etiladi, bu kartoshka X va S 
viruslarining tarqalishini oldini olishga sabab bo„ladi.