60
Tabiiy erga ulash kurilmalarining afzalliklari shundaki, ularning tokning
erga okib o’tishiga qarshiligi kam bo’lishi bilan birga, iktisodiy nuktai nazaridan
ham foydali (chunki ularni qurish uchun qilinadigan sarf-harajat kam).
Yerga ulash kurilmasini elektr asbobi bilan ulashga mo’ljallangan simlar
sifatida polosa yoki dumalok po’lat simlardan foydalaniladi. Ularni binolarning
devorlari orkali yoki ma'lum ustunlar yordamida ochiq holatda o’tkazish mumkin.
Har bir elektr qurilmasi erga ulash qurilmasiga ayrim sim bilan ulanadi. Yelektr
qurilmalarini ketma-ket ulash yo’li bilan erga ulash qurilmasiga biriktirib
bo’lmaydi.
Elektr qurilmalarini o’rnatish qoidasi talablariga kura, erga ulab muhrfaza
kilish kurilmasining umumiy karshiligi, yilning hamma fasllari uchun, 1000 V
kuchlanishgacha bo’lgan elektr qurilmalarida 4 Om dan katta bulmasligi kera?
Еrga ulab muhrfaza kilish kurilmasi deganda, erga kokilgan va elektr tokini
erga o’tkazib yuborish uchun muljallangan metall qozik va bu qoziqni elektr kuril-
masi bilan biri kturuvchi metall utkazgich tushuniladi. Yerga ulab muhrfaza kilish
kurilmalari asosan ikki hil buladi: bir joyga yigalgan va kontur buyicha
joylashtirilgan.
Bir joyga yig’ilgan erga ulab muhrfaza kilish kurilmasida erga kokilgan
metall koziklar sehdan tashkaridagi ayrim maydonlarga yoki kehning ma'lum bir
uchastkasiga o’rnatilgan bo’ladi. Bu usuldagi muhofaza kilishning asosiy
kamchiligi erga ulangan kozik bilan muhrfazalanayotgan kurilma orasida masofa
borligi, kurilmaga tegib ketish koffitsenti a = 1 ga teng, demak, elektr kurilmasida
kuchlanish Ј/ (V) ga teng. Bu esa uz navbatida erga ulangan kurilmalar Ut (V)
potensialiga, ya'ni UT= /3L3 ga teng, bunda /, - erga o’tib ketayotgan tok kuchi;
Yerga ulab muhofaza qilish qurilmasining karshiligi, Om.
Shuning uchun ham bunday erga ulab muhofaza kilish kurilmasining kuch-
lanishi 1000 V dan oshmagan elektr kurilmalarida, erga o’tib ketayotgan tok kuchi
uncha katta bo’lmagan va odam uchun havfli bo’lgan kuchlanishlar hosil kilmay-
digan elektr kurilmalarini muhofaza kilishda ko’llaniladi. Bunday kurilma-ning
|