Müəllim: dos. N. Z.Çələbiyev Fənn: Klinik psixologiya Mövzu Hafizə təfəkkürünün pozuntuları
Yüklə 188,4 Kb. Pdf görüntüsü
|
11
itiləşmiş və anlaşılmaz olur. Zahirən belə nitq bir çox hallarda şizofaziyanı (nitqin qırıqlığı) xatırlada bilər, lakin diqqətlə təhlil etdikdə, məlum olur ki, burada təfəkkürün qırıqlığından fərqli olaraq müəyyən fikir ardıcıllığı və məzmun vardır. Belə hal MDP-nin maniakal fazası üçün xarakterikdir.
xəstələr çətinliklə danışır, fikirlər sanki tormozlanmış olur. Xəstələr bəzən qeyd edirlər ki, fikirlərinə heç nə gətirə bilmirlər,”deməyə sözləri yoxdur”. Bir qayda olaraq, həkimin suallarına “hə” və ya “yox” deyə cavab verirlər, həm də bu sözləri demək üçün xeyli fikirləşirlər. Belə xəstələr bütün günü danışmaya bilər, sanki onların danışmağa marağı yoxdur. Təfəkkürün ləngiməsi MDP-nin depressiv fazasında digər depressiyalarda, şizofreniya xəstəliyində rast gəlir. 3)Təfəkkürün patoloji müfəssəlliyi. Nitqin (fikirlərin) ləngiməsi, eyni zamanda uzunçuluğu ilə diqqəti cəlb edir. Belə pozuntusu olan şəxslər bir söhbətdən digərinə keçə bilmir, üçüncü dərəcəli (lazımsız) fikirlərlə doldurur, belə adamları dinləmək yorucu olur. Bir nəfər epilepsiya xəstəliyinə tutulmuş qadın şahid sifərilə məhkəmə prosesinə dəvət olunur. Hakimin: “Qonşuluğunuzda məktəb binasının yanması təvsilatı haqqında nə deyə bilərsiniz? Sualına belə cavab vermişdir: “Həmin gün adətim üzrə səhər saat 7-də yuxudan oyandım, gedib qazı yandırdım, çay qoydum, sonra əl-üzümü yuyub səhər yeməyi yedim, saat 8-ə 15 dəqiqə qalmış nəvəmi məktəbə yola saldım, mətbəxə gedib günorta yeməyi hazırlamaq üçün soyuducunu açıb oradan ət və digər lazım olan ərzağı çıxartdım...Hadisə gecə saat 12-də baş vermişdir, şəxs o ərəfədə görüb-bildiklərini danışmaq əvəzinə, gündüz olan hadisələr haqqında saatlarla danışmış və nəhayət demişdir: “Həmin gün saat 11-də yuxuya getmişəm, yanğının nə vaxt və necə baş verdiyini görməmişəm. Səhər qonşulardan eşitmişəm kməktəb binası yanıb...” Bir çox hallarda təfəkkürün patoloji müfəssəlliyi olan xəstələrin nə demək, hansı fikri anlatmaq istədiklərini başa düşmək olmur. Belə pozuntu epilepsiya xəstəliyinə tutulmuş şəxslərdə tez-tez rast gəlinir. 4)Təfəkkürün perseverasiyası. Təfəkkürün müfəssəlliyindən fərqli olaraq burada xəstənin öz cavablarını təkrar etməsi nəzəri cəlb edir. Bəzən xəstə eyni söhbətləri bir neçə dəfə təkrar edir, müxtəlif suallara eyni məzmunlu cavablar verir. Epilepsiyada, beyinin orqanik pozuntularla əlaqədar baş verən psixozlarında rast gəlinir. 12
kimi özünü göstərir. Bəzən eyni hərəkətlərin təkrarı ilə birlikdə təzahür edir. Bir xəstə əllərini bir-birinə vuraraq, başını yana hərəkət etdirməklə dəfələrlə “mən bilirəm, mən bilirəm...” sözlərini təkrar edirdi. Tibb işçiləri isə əbəs yerə xəstəni sakitləşdirməyə çalışırdı. Belə vəziyyət şizofreniya xəstəliyində tez-tez rast gəlinir. 6)Rezonyorluq boş mühakimələr, mənasız sözlərdən nitq formasında özünü göstərir. Xəstələrdən biri yoldaşı ilə söhbət edərkən müxtəlif formada, dəfələrlə aşağıdakı sözləri təkrar etmişdir: “...mənim kim olduğumu hamı çox gözəl bilir. Kimliyimi heç kəsə sübut etmək fikrində deyiləm, onsuz da hamı bilir mən kiməm...”
olunur. Hadisələri izah edərkən belə şəxslər nəinki səhv edir, mənasız, ziddiyyətli mülahizələr yürüdür, eyni zamanda ağıla sığmayan söhbətlər danışırlar. Məsələn, bir xəstə demişdir: “Mən gənc yaşlarımda at belində çox gəzmişəm, ona görə də E vitamininə ehtiyacım olmayıb”. Başqa birisi isə demişdir: “Mən heç vaxt dəvə əti yeməmişəm, ona görə də dişlərim tüz tökülüb və riyaziyyatı çətin qavramışam”. 8)Təfəkkürün (nitqin) qırıqlığı. Fikirlərin dolaşıqlığı, əlaqəsizliyi, “söz yığımı” şəklində təzahür edir. Bu pozuntu dərəcəsinə görə 3 formada rast gəlinir: a)nitqin assosiasiyası; b)qrıqlığı; v)şizofaziya (söz yığımı). Assosiativ pozuntu zamanı fikir tamlığı, məzmunun bütövlüyü olmur. Qırıqlıqda cümlələr arasında, şizefaziya zamanı isə hətta sözlər arasında əlaqə olmur. Bir xəstədən soruşduqda şikayətiniz nədir, o belə cavab vermişdir: “Başım ağramır, şor qabından, nahaq danışma, nə danışırsan, həkimkimdi, poçtalyon gəlmədi, Ərəbzəngi mənəm, çıx get”. Təfəkkürün qırığlığının bütün formaları, o cümlədən şizofaziya şizifreniya zamanı, ağır infeksion, intoksikasion psixozlarda rast gəlinir. 9)Aytistik təfəkkür real həyatdan uzaqlaşmaq, xəstənin daxili aləmi ilə (səhv təsəvvürləri ilə) bağlı, obyektiv təcrübəyə əsaslanmayan, dialektik izaha tabe olmayan təfəkkür formasıdır. Bu vəziyyət şizofreniya xəstəliyinin xarakter əlamətlərindən biri olan autizm (özünə qapanma) sindromu çərçivəsində rast gəlinir. 10)Təfəkkürün ambivalentliyi (qoşalaşması) xəstədə eyni vaxtda bir-birinə ziddi fikirlərin meydana çıxmasıdır. Məsələn, xəstə ona vurulan iynəni ən güclü müalicəvi təsirə malik dərman, həm də xərçəng xəstəliyinə səbəb olan maddə hesab edir. Yüklə 188,4 Kb. Dostları ilə paylaş:
|