Molekulyar orbitallar usuli

m ga o’xshash molekulyar kvant son - l kiritilgan.
l = 0, bunday holat s holat deyiladi, bu holatni qabul qiladigan lektronlarning maksimal soni 2ga teng.
l = ±1 bo’lsa, p holat deyiladi. Bu holatda eng ko’pi bilan 4ta elektron bo’lishi mumkin.
Molekulyar orbitallarning elektronlar bilan to’lib borishi ham xuddi atom orbitallardagi kabi Pauli printsipiga va Xund qoidasiga bo’ysunadi. MO usulida bog’lovchi orbitallardagi elektronlar soni bo’shashtiruvchi orbitallardagi elektronlar sonidan ko’p bo’lsa, kimyoviy bog’ hosil bo’ladi. Kimyoviy bog’lar sonini quyidagi formula bo’yicha hisoblanadi.
n _bog e - n _bushash e

Demak, He₂ ⁺ molekulyar ioni hosil bo’ladi.

Valent bog‘lanishlar usuli, elektron orbitallarning gibridlanish usuli bilan uyg‘unlashgan 
holda turli tuman moddalarning tuzilishi, molekuladagi valent
 bog‘larning yo‘nalishi, molekulalarning geometriyasini juda ko‘p moddalar uchun to‘g‘ri 
tushuntiradi. Valent bog‘lanishlar usuli quyidagi kamchiliklarga ega: 
- ba‘zi moddalarda elektron juftlar yordamisiz bog‘lanish yuzaga kelib chiqadi. Masalan, 
XIX asrning oxirida Tomson molekulyar vodorod ionini vodorod (H
2
+
)molekulasini elektronlar 
bilan bombardimon qilib oldi.Bunga asoslanib 2 yadro bir-biri bilan birgina elektron yordamida 
bog‘lana oladi degan xulosa kelib chiqadi. 
-tarkibida toq elektronlar bo‘lgan moddalargina magnitga tortiladi. Kislorodni valent 
bog‘lanishlar usuliga asoslanib unda toq elektronlar borligini ko‘rsata olmaymiz. Lekin
kislorod qattiq holda magnitga tortiladi. Buni valent bog‘lanishlar usuli tushuntirib 
beraolmaydi. 
-erkin radikallar tarkibida ham juftlanmagan elektronlar bo‘ladi. 
-benzolga o‘xshash aromatik uglevodorodlarning tuzilishini valent bog‘lanishlar 
tushuntirib bera olmaydi. 
molekula hosil bo‘lishida toq elektronlarning rolini ko‘rsatadigan nazariya 1932 yilda 
Xund va Malliken tomonidan yaratilgan bo‘lib, bu nazariya molekulyar orbitallar nazariyasi 
nomini oldi. 
Molekulyar orbitallar nazariyasini yaratishda atom orbitallarning tuzilishi haqidagi kvant-
mexanik tasavvurlarni molekula tuzilishi uchun qo‘llash mumkin deb hisoblandi. 
Farqi shundaki, atom bir markazli (bir yadroli) sistema bo‘lsa, molekula ko‘p markazli 
sistemadir. Bu nazariyaga ko‘ra, har qaysi elektron molekuladagi barcha yadro va ko‘p 
markazli orbitallar ta‘sirida bo‘lishi e‘tiborga olinadi. 
Molekulyar orbitallar (MO) usulining bir necha variantlari bor. Atom orbitallarining
chiziqli kombinasiya usuli ( AOCHK) eng ko‘p qo‘llaniladi. Bu usulda elektronning 
molekulyar to‘lqin funksiyasi, o‘sha molekulani tashkil etgan barcha atomlardagi elektronlarning 
to‘lqin funksiyalaridan kelib chiqadigan chiziqli kombinasiya, ya‘ni molekulyar orbitallarni 
tasvirlovchi funksiyalarni molekulani tashkil etgan atomning funksiyalarini bir-biriga qo‘shish 
va bir-biridan ayirish natijasida topiladi. 
Agar biz tarkibida bitta elektron va ikkita yadro bo‘lgan molekulani nazarda tutsak, ayni 
sistemada elektron harakatini ikkita funksiya bilan izohlash mumkin. 
Birinchisi