Mikroiqtisodiyotda

MIKROIQTISODIYOT
Iqtisodiyotda omillarning kamayib borish qonuni mavjuddir. Qanday qilib, ushbu holatda iqtisodiy o’sishga erishish mumkin?

iqtisodiy omillar juda kam talab qilinadi

resurslarni oshirish zarur, ammo qo’shimcha birlik kiritilgan resursning narxi oshib boradi;
qo’shimcha omillarning o’sishi yalpi mahsulot hajmini oshirmaydi, balki qisqartiradi
yana va yana ko’plab resurslar talab etiladi;

Agar iqtisodiy muammolarning bir qismi bozor, bir qismi hukumat tomonidan hal etilsa, bunday iqtisodiyot:

aralash deyiladi
bozorli
natural
ma’muriy

Hamma iqtisodiy tizimlar uchun fundamental muammo bo’lib hisoblanadi, bu

ishlab chiqarish
investitsiya
iste’mol
noyoblik va taqchillik

Har qanday iqtisodiy tizimlarda “nima”, “qanday” va “kim uchun” degan fundamental savollar mikro va makro darajada hal etiladi. Quyida tuzilgan savollardan qaysi biri mikroiqtisodiyot darajada hal etiladi

to’liq bandlik darajasiga qanday qilib erishiladi?

nima va qancha ishlab chiqarish kerak
inflyatsiyadan qanday qutulish mumkin
iqtisodiy o’sishni qanday rag’batlantirish mumkin

Bozor tizimida noyob ne’matlar muammosi nechta tamoyillar orqali echiladi?

5 ta

3 ta
4 ta
2 ta


Transaktsion xarajatlar bu-

bozorni o’rganishdagi xarajatlar

tovarlar xususiyatini aniqlash bilan bog’liq xarajatlar
tovar almashish sohasidagi xarajatlar
o’zaro kelishuv va uchrashuvlar bilan bog’liq xarajatlar

Agar 10 ta soat ishlab chiqarish o’rniga bir kunda 20 ta sumka ishlab chiqarish imkoni bo’lsa, sumka ishlab chiqarishning soat ishlab chiqarish bilan bog’liq chekli trancformatsiya koeffitsenti qanday bo’ladi

2
-2
0.5
0.25

Fermer har yili 100 t paxta va 300 t bug’doy yetishtiradi. Fermer uchun 1 t paxta yetishtirishning al’ternativ xarajati 4 t bug’doyni yetishtirish xarajatiga teng. Fermer barcha imkoniyatlarini paxta yetishtirishga qaratsa maksimal necha tonna paxta davlatga topshira oladi

150 t

175 t
200 t
250 t

Fermer har yili 200 t paxta va 800 t bug’doy yetishtiradi. Fermer uchun 1 t paxta yetishtirishning al’ternativ xarajati 5 t bug’doyni yetishtirish xarajatiga teng. Fermer barcha imkoniyatlarini bug’doy yetishtirishga qaratsa maksimal necha tonna paxta xom ashyosini davlatga topshira oladi

1800 t

2000 t
2200 t
2400 t

Agar tadbirkor bir kunda 20 ta stol yoki 60 ta stul yasash imkoniga ega bo’lsa, quyidagi variantlardan qaysi birini u 1 oy (30 kun)da ishlab chiqarish imkoniga ega emas

300 ta stol va 900 ta stul

400 ta stol va 350 ta stul
550 ta stol va 100 ta stul
530 ta stol va 250 ta stul

Bozor talabiga quyidagi omillardan qaysi biri ta’sir etmaydi

istemolchilarning daromadi

o’rnini to’ldiruvchi tovarlar narxi
to’ldiruvchi tovarlar narxi
istemolchilar soni

Qaysi omil talab egri chizig’iga tasir etmaydi

istemolchilar didi va afzal ko’rishi

milliy daromadning hajmi yoki qayta taqsimlanishi
tovarlar narxi
istemolchilar soni va yoshi
Agar bozor narxi muvozanat narxdan past bo’lsa


ortiqcha taklif paydo bo’ladi
defitsit paydo bo’ladi
istemolchilar bozori paydo bo’ladi
resurslar narxi kamayadi

Olmaga bo’lgan talab chizig’iningchaptomongasiljishiga quyidagilar sabab

nok narxini kamayishi
olma narxini kamayishi
olma narxini ko’tarilishi
olmani yetishtirish xarajatlarini ortishi

CHayqovchilar faoliyati

qonuniy tadbirkorlik xatarini kuchaytiradi

narxlar barqarorligini kuchaytiradi
iqtisodiy noqulayliklar paydo qiladi
doimo foyda keltiradi

Talab va taklif qonuniga muvofiq, talabning ko’payishi

muvozanat narxni ham, muvozanat miqdorni ham kamaytiradi

muvozanat narxni oshiradi, muvozanat miqdorni esa kamaytiradi
muvozanat narxni kamaytiradi
hammasi to’g’ri

Tovarning muvozanat narxi bu

ortiqcha talabni paydo qiladigan narxdan yuqori narx
ortiqcha talab ham, ortiqcha taklif ham bo’lmaydigan narx
ortiqcha taklifni paydo qiladigan narxdan yuqori narx
hammasi to’g’ri
Qaysi omillarning o’zgarishi talab egri chizig’ining siljishiga olib kelmaydi
moda va didlarning o’zgarishi
milliy daromadning hajmi va uning taqsimlanishi
mahsulotning narxi
iste’molchilarning soni yoki yosh darajasi
Texnologiyaning takomillashuvi nimaning siljishiga olib keladi

egri talab chizig’ini yuqori va o’ngga

egri talab chizig’ini chapga va pastga
egri taklif chizig’ini yuqori va o’ngga
egri taklif chizig’ini chapga va pastga

Tovar va xizmatlar bozori muvozanat holatda deyiladi, agar

talab taklifga teng bo’lsa

narx xarajatlar qo’shilgan foydaga teng bo’lsa
texnologiya darajasi bosqichma – bosqich o’zgarib tursa
taklif hajmi talab hajmiga teng bo’lsa

Talab qonuni deyiladi, agar

taklif hajmining talab hajmidan oshib ketishi narxni tushushiga olib keladi

iste’molchilarning daromadi ko’paysa, u holda ular tovarlarni ko’proq sotib oladilar
talab egri chizig’i musbat qiyalikka ega
mahsulotning narxi pasaysa, uni olish hajmi ko’payadi

X mahsulotga bo’lgan talab chizig’i siljishini nima bilan izohlash mumkin

X mahsulotning taklifi turli sabablarga ko’ra pasaydi
X mahsulotning narxi o’sganligi uchun iste’molchilar ushbu tovarni kamroq sotib olishga qaror qabul qilishdilar
iste’molchilar didlarining o’zgarganligi munosabati bilan X tovarni har qanday narxda ham oldingisiga nisbatan ko’proq sotib olishni xohlaydilar
X tovarning narxi pasayganligi uchun iste’molchilar uni ko’proq sotib olishga harakat qildilar


X mahsulotni ishlab chiqarish uchun sarflanadigan materiallar narxi oshganligi uchun

egri talab chizig’i yuqoriga (o’ngga siljiydi)

egri taklif chizig’i (chapga siljiydi)
egri talab va taklif chiziqlari yuqoriga siljiydi
egri taklif chizig’i pastga (o’ngga siljiydi)

Qaysi ibora insonlarning biror bir tovarni sotib olish uchun imkoniyat va xohish borligini anglatadi

Ehtiyoj
Talab
zaruriyat
Xohish

Tovar mahsulotiga bo’lgan talab va taklif ko’paysa, u holda

narx ko’tariladi
tovarning umumiy hajmi oshadi
narx mo’tadil qoladi
jamiyatning farovonligi oshadi
Agar tovar bahosi talab va taklif egri chiziqlarining kesishish nuqtasidan past bo’lsa, u holda


tovar ortiqchaligi paydo bo’ladi
taqchillik yuzaga keladi
ishsizlik ko’payadi
muvozanat holat ta’minlanadi

Talab hajmiga quyidagi omillardan qaysi biri ta’sir ko’rsatmaydi

iste’molchilar daromadi
to’ldiruvchi tovarlar narxining o’zgarishi
resurslarning narxi
iste’molchilar soni

Taklif qonuniga ko’ra, boshqa omillar o’zgarmas bo’lgan sharoitda Tovar narxining ko’tarilishi

taklifning oshishiga

taklifning pasayishiga
taklif hajmining oshishiga
taklif hajmining pasayishiga olib keladi

Tovar mahsuloti bahosining pasayish sabablariga quyidagi omillardan qaysi biri ta’sir ko’rsatgan

xususiy tadbirkorlik uchun soliqlarning ko’tarilganligi

iste’molchilar daromadining ko’tarilganligi
ishlab chiqarish resurslari narxining pasayganligi
to’ldiruvchi tovarlar narxining arzonlashuvi

Bozor narxi muvozanat narxdan past bo’lganda qanday holat yuz beradi

tovar ortiqchaligi paydo bo’ladi
tovar tanqisligi yuz beradi
istemolchilar bozori shakllanadi
resurslar narxi arzonlashadi

Quyidagi qayd etilganlardan qaysi biri mehnatga bo’lgan talabga ta’sir ko’rsatmaydi?

yakunlangan mahsulotga bo’lgan talab

ishlab chiqarish texnologiyasi
inflyatsiya natijasida sodir bo’lgan nominal ish haqining o’zgarishi
mehnatning chekli mahsuloti bilan boshqa resurslarning chekli mahsuloti o’rtasidagi munosabat

Talabning elastikligi quyidagicha aniqlanadi

talab qilinayotgan miqdor o’zgarishining narx o’zgarishiga nisbati orqali

narx o’zgarishining talab qilinayotgan miqdor o’zgarishiga nisbati orqali
miqdorning foiz o’zgarishini narxning foiz o’zgarishiga nisbati orqali
talab qilinayotgan miqdorning 1% o’sishiga narxning 0.5 % kamayishiga mos keladi

Bozor iqtisodiyoti sharoitida uy haqini to’lash bo’yicha davlat tomonidan o’rnatiladigan nazorat odatda quyidagi holatga olib keladi

nazorat o’rnatilgan hududlarda berilgan uy-joylarning sifati yomanlashuviga
berilgan uy-joylar sifatining oshishiga
uy-joy tanqisligini doimiylikdan vaqtinchalikka aylantiradi
to’g’ri javob keltirilmagan

Sotuvdan olinadigan soliq

ishlab chiqaruvchilar tomonidan to’lanadi
haridorlar va sotuvchilar birgalikda to’laydi
davlat va haridorlar birgalikda to’laydi
yuqoridagilarning barchasi noto’g’ri

Narx bo’yicha talabning umumiy elastikligi uni tashkil etuvchi individual talab elastikligidan

кam
yuqori
bir xil
mutanosiblik yo’q


Narx bo’yicha taklif mutloq elastic bo’lgani holda, ishlab chiqaruvchidansotilganharbirlikmahsulotuchunbelgilangansoliqolinsa, uholda
muvozanat narx ko’tariladi
muvozanat sotuv hajmi kamayadi
iste’molchi ortiqchaligi kamayadi
sotuvchilar ortiqchaligi kamayadi

Talabning narx bo’yicha elastikligi

zeb-ziynat buyumlariga qaraganda kundalik ehtiyoj mollarida nisbatan yuqori bo’ladi

iste’molchilar uchun eng zaruriy hisoblangan tovarlarda yuqori bo’ladi
tovar ishlab chiqarishning al’ternativ xarajatlari katta bo’lganda yuqori bo’ladi
tovar iste’molchiga kamroq zarur bo’lsa yuqori bo’ladi

Tovar taklifining qisqarishi quyidagilarning pasayishiga olib keladi?

to’ldiruvchi tovarlarga bo’lgan talabning ko’payishiga
agar narx bo’yicha talab elastik bo’lsa, sotuvchining umumiy daromadini ko’payishiga
agar daromad bo’yicha talab elastik bo’lsa, sotuvchining umumiy daromadining ko’payishiga
tovarga bo’lgan talabning ko’payishiga

Quyidagi fikrlardan qaysi biri talab elastikligiga tegishli emas

narxga bog’liq elastiklik koeffitsenti 1 dan kichik
agar narx o’ssa, sotuvchining umumiy daromadi kamayadi
iste’molchilarning talabi narx o’zgarishiga nisbatan sekinroq o’zgaradi
narxning nisbiy o’zgarishiga qaraganda, talab hajmining nisbiy o’zgarishi kattaroq

Agar taklif noelastiklik bo’lib, unga bo’lgan talab kamaysa, sotuvchining daromadi

O’sadi
kamayadi
agar talab elastik bo’lsa kamayadi
agar talab noelastiklik bo’lsa kamayadi

Agar tovarning miqdori bir xil narxda sotilsa, u holda bu tovarga bo’lgan talab

mutloq noelastiklik hisoblanadi
mutloq elastik hisoblanadi
noelastiklik hisoblanadi
elastik hisoblanadi

Tovar narxining 1 % ga kamayishi natijasida unga bo’lgan talab hajmi 2 % ga oshsa, bunday talabga

Elastik
noelastik
birlik elastik
mutloq Noelastik talab deyiladi

Agar mahsulotning narxi 5 % ga tushganda unga bo’lgan taklif hajmi 9 % ga pasaysa, bunday taklif

Noelastik
birlik elastik
Elastik
mutloq elastik taklif deb yuritiladi

Noelastik talab deyiladi, agar

narx 1 % ga ko’tarilganda unga bo’lgan talab hajmi 1 % dan kam miqdorda o’zgarsa

narx 1 % ko’tarilganda unga bo’lgan talab hajmi 1 % dan ko’p miqdorda o’zgarsa
narxning har qanday o’zgarishi umumiy tushumning o’zgarmasligiga olib kelsa
narxning 1 % ga ko’tarilishi talab hajmining oshishiga olib kelmasa

Agar qishloq xo’jaligi mahsulotlariga bo’lgan talab noelastik bo’lsa, serhosil

kelgan yilda fermerlar daromadi
ko’payadi, chunki sotiladigan mahsulotlar hajmi bisyordir
kamayadi, chunki sotiladigan mahsulot hajmi nisbatining ko’payishiga qaraganda,
mahsulot narxining kamayish nisbati ko’proqdir ko’payadi, chunki talabning oshishi natijasida mahsulot narxi ko’tariladi
o’zgarmaydi, chunki tovar hajmining ko’payish nisbati tovar narxining kamayish nisbatiga tengdir

X tovarni ishlab chiqaruvchi sub’ekt mahsulotning narxini 5 % ga pasaytirdi, natijada sotuv hajmi 4 % ga oshdi. Bunday holda X tovar

Elastik
noelastik
birlik elastik
mutloq elastik hisoblanadi

Narxga bog’liq talab elastikligi qanday holda yuqori bo’ladi

qimmatbaho buyumlarga nisbatan birlamchi zaruriy tovarlarga

iste’molchi tomonidan eng zaruriy naf keltiradigan tovar deb hisoblanganda
al’ternativ xarajatlari yuqori bo’lgan tovarlarga
iste’molchi uchun unchalik muhim bo’lmagan tovar uchun

Agar har qanday hajmdagi mahsulotlar bir xil narxda sotiladigan bo’lsa, u holda ushbu tovarga talab

mutloq noelastik

mutloq elastik
Elastik
noelastik deyiladi

Sifatsiz tovar sirasiga kiritiladi, agar daromadga bog’liq talab elastikligi – 0,5 ga teng bo’lsa

narxga bog’liq talab elastikligi – 1,3 ga teng bo’lsa

kesishgan talab elastikligi – 0,7 ga teng bo’lsa
daromadga bog’liq talab elastikligi – 1,3 ga teng bo’lsa

Aytaylik, X tovarga bo’lgan narxga bog’liq taklif noelastik . Agar ushbu tovarga bo’lgan talab hajmi oshsa, u holda muvozanat narx

pasayadi, muvozanat hajm esa ko’payadi

muvozanat hajm pasayadi
ko’tariladi, muvozanat hajm esa o’zgarmasdan qoladi
ko’tariladi, muvozanat hajm esa pasayadi

Agar tovar taklifi noelastik bo’lib, unga bo’lgan talab qisqarganda, u holda sotuvchining daromadi

O’sadi
qisqaradi
shu holatda qisqaradiki, qaysikim talab elastik bo’lsa
shu holatda qisqaradiki, qaysikim talab noelastik bo’lsa

Mutloq Noelastik talab chizig’i qanday ko’rinishga ega

vertikal chiziq

gorizontal chiziq
egri chiziq
to’g’ri chiziq

Tovar narxining ko’tarilishiga qaramay umumiy tushum hajmi o’zgarmaydigan bo’lsa, narxga bog’liq talab elastikligi koeffitsienti

1 dan katta

1 dan kichik
0 ga teng
1 ga teng

Tubandagi daromadga bog’liq elastiklik koeffitsientlardan qaysi biri birlamchi ehtiyojlar chun ishlatiladigan ovarlarni aks ettiradi

0 dan kichik bo’lsa

0 dan katta ammo 1 dan kichik bo’lsa
1 dan katta bo’lsa
1 ga teng bo’lsa

Agar qishloq xo’jaligi mahsulotlariga bo’lgan talab noelastik bo’lsa, u olda fermerlar daromadi

ko’tariladi, chunki sotiladigan tovarlar hajmi oshadi

ko’tariladi, chunki talabning ko’payishi oqibatida mahsulotning narxi ko’tarilib boradi
qisqaradi, chunki sotiladigan tovarlar hajmining oshish nisbatiga ko’ra tovarlar narxining tushish nisbati katta bo’ladi
o’zgarmaydi, chunki sotiladigan tovarlar hajmining oshish nisbati bilan tovarlar narxning tushish hajmi nisbati o’zaro teng bo’ladi

Ishlab chiqaruvchi o’zining X turdagi mahsulotining narxini 5 foizga tushirdi, oqibatda sotuv hajmi 4 foizga ko’tarildi. X mahsulotga bo’lgan talab

Elastik
Noelastik
birlik elastik
mutloq elastik

A mahsulot narxining ko’tarilishi nimaga olib keladi

A mahsulotni ishlab chiqarish uchun sarflanadigan resurslarga bo’lgan talabning qisqarishiga

to’ldiruvchi B tovarga bo’lgan talabning oshishiga
o’rinbosar B tovarga bo’lgan talabning oshishiga
A mahsulotni ishlab chiqarish uchun sarflanadigan resurslarga bo’lgan talabning o’sishiga

Noelastik bo’lgan tovarning narxi 7 dollardan 8 dollarga ko’tarilganda, daromad

Qisqaradi
ko’tariladi
o’zgarishsiz qoladi
mutloq noelastik

Faraz qilaylik, X mahsulotga bo’lgan narxga bog’liq taklif mutloq nolastikdir. Agar, ushbu mahsulotga bo’lgan talab ko’paysa, u holda muvozanat narx

tushadi, muvozanat hajm esa ko’payadi

muvozanat hajm ham kamayadi
ko’tariladi muvozanat ishlab chiqarish hajmi esa kamayadi
ko’tariladi, muvozat ishlab chiqarish hajmi esa o’zgarishsiz qoladi

Boshqa sharoitlar o’zgarmas bo’lgan sharoitda, mehnatga bo’lgan talab elastikligi kichik bo’ladi, agar ushbu mahsulotga bo’lgan talab

elastik bo’lsa

Noelastik bo’lsa
birlik elastik bo’lsa
mutloq elastik bo’lsa

Ish haqi stavkasi ko’tarilganda

bandlik qisqaradi, agar mehnatga bo’lgan talab elastik bo’lsa

bandlik qisqaradi, agar mehnatga bo’lgan talab mutloq Noelastik bo’lsa
bandlik miqdori oshadi, agar mehnatga bo’lgan talab elastik bo’lsa
bandlik miqdori oshadi, agar mehnatga bo’lgan talab Noelastik bo’lsa

Umumiy naflik oshadi, qachonki chekli naflik

Pasayganda
ko’tarilganda
past sur’atda oshganda
o’ssa yoki kamaysa, lekin musbat miqdor bo’lsa

Iste’molchilar tanlovi nazariyasida, iste’molchi nimani maksimallashtirishga harakat qiladi deb yuritiladi

o’rtacha naflilikni

umumiy naflilikni
umumiy va chekli naflilikning farqini
chekli naflilikni

Muvozanat naflilik holatiga erishish uchun iste’molchi nima qilishi zarur

oliy kategoriyali mahsulotlarni sotib olishi kerak

Sifatsiz tovarlarni harid qilmasligi
biror bir tovar sotib olish uchun sarflanayotgan bir birlik pul miqdoridan olinayotgan naflilik boshqa bir tovardan ham bir birlik pul evaziga olinadigan naflilikka teng bo’lishi zarur
pulning chekli nafliligi har bir tovar narxiga teng bo’lishiga ishonch hosil qilishi kerak

Qaysi hollarda befarqlik kartasida joylashgan nuqtaga iste’molchining muvozanat holati deymiz

eng yuqorida joylashgan befarqlik chizig’iga

byudjet chizig’i bilan befarqlik egri chizig’i kesishgan har qanday nuqtaga
byudjet chizig’i bilan befarqlik chizig’ining burchak koeffitsienti bir biriga teng bo’lganda
byudjet chizig’i chegarasidan tashqarida yotgan nuqtaga

Iste’molchilar daromadining ko’payishi grafikda qanday o’zgarish hosil qiladi

byudjet chizig’i o’ngga parallel siljiydi

byudjet chizig’ining og’ish burchagi o’zgaradi
byudjet chizig’i chapga parallel siljiydi
byudjet chizig’ining og’ish burchagi qisqaradi

Quyidagi umumiy naflilikni aks ettiruvchi raqamlardan qaysi biri chekli naflilikning kamayib borish qonuni izohlaydi

200,450,750,1100
200,300,400,500
200,400,1600,9600
200,250,270,280

Iste’molchi uchun befarqlik chizig’ining joylashuvi va yotiqligi nimani anglatadi

uning xoxishi va daromadi hajmini

faqat tovar mahsulotining narxini
iste’molchining xoxishini, daromadi hajmini va sotib olayotgan tovar narxini
faqat uning xoxishini

Quyidagi fikrlardan qaysi biri noto’g’ri bayon etilgan

befarqlik chizig’ida joylashgan har bir nuqta ikkita tovarning kombinatsiyasini anglatadi

byudjet chizig’i ustida joylashgan har bir no’qta ikkita tovarning kombinatsiyasini anglatadi
befarqlik chizig’i ustida joylashgan barcha nuqtalarning naflilik darajasi bir xil
byudjet chizig’i ustida joylashgan barcha nuqtalarning naflilik darajasi bir xildir

Quyidagi fikrlardan qaysi biri tog’ri

befarqlik egri chizig’i kordinata boshiga nisbatan botiq bo’lgani uchun bir ne’mat bilan boshqa ne’matni almashtirish oshib borgani bilan chekli almashtirish normasi o’zgarmaydi

chekli almashtirish normasi doimo musbat bo’ladi
chekli almashtirish normasi doimo manfiy bo’ladi
chekli almashtirish normasi koeffitsentining musbat yoki manfiy bo’lishi almashtirilayotgan mahsulot hajmiga bog’liq

Barcha iqtisodiy tizimlar oldida turgan asosiy muammo bu:

ishlab chiqarish resurslarining cheklanganligi
sarmoya
ishlab chiqarish
ishsizlik

Quyida keltirilgan kattaliklardan qaysi birining iqtisodiyot mavzusiga aloqasi yo’q?

moddiy va nomoddiy nematlarning kamyobliligi
resurslardan samarali foydalanish
istemolni to’liq qondirish
cheklanmagan ishlab chiqarish resurslari

Iqtisodiyot samarali hisoblanadi qachonki unda:

ham to’liq ish bilan bandlikka ham ishlab chiqarish resurslaridan to’liq foydalanishga erishilgan bo’lsa
to’liq ish bilan bandlikka erishilgan bo’lsa
ishlab chiqarish resurslaridan to’liq foydalanishga erishilgan bo’lsa
to’liq ish bilan bandlikka yoki ishlab chiqarish resurslaridan to’liq foydalanishga erishilgan bo’lsa

Quyida keltirilganlardan qaysi biri sohada raqobatninig yo’qligidan dalolat beradi?

boshqa firmalar ushbu sohaga "kirish" imkoniyatiga ega bo’lmasa
iqtisodiyotdagi foyda darajasi normadagidan past bo’lsa
ushbu sohadagi firmalar ishlab chiqarishni kengaytirish imkoniyatiga ega bo’lmasa
sohada mehnatga haq to’lash davlatdagi o’rtacha haq to’lash darajasidan pastroq darajada bo’ls

Bozor iqtisodiyotida "nima ishlab chiqarish kerak" muammosini hal etish:

mukammal raqobat bozorini rivojlanishi bilan bog’liq
iqtisodiyotni ixtisoslashtirish darajasini aniqlash bilan bog’liq
ishlab chiqarish vositalarini ishlab chiqarish bilan iste‘mol predmetlari ishlab chiqarish orasidagi tanlov bilan bog’liq
rivojlanishi xukumat vakolati doirasida bo’lgan bir tizimning saqlantirish bilan bog’liq

Ko’pgina kamchiliklari bo’lgan baho mexanizmi iqror qilib bo’lmaydigan yagona ustunlikka ega:

bozordagi hamma agentlarga shaxsiy erkinlik berishda ifodalanadi
daromadni teng taqsimlashda ifodalanadi
iqtisodiyotni barqaror rivojlantirishda ifodalanadi

Foydaning yuqori darajada bo’lishi kimning manfaatlariga mos keladi?

xususiy firmalarning
yer egalarining
Ishchilarning
iste‘molchilarning

Talab bu:

istemolchilar sotib olishga tayyor va sotib olish imkoniyatiga ega bo’lgan mahsulotlar miqdoridir
istemolchilar sotib olishga tayyor mahsulotning hajmidir
mahsulotga bo’lgan xususiy talabning yig’indisidir
istemolchilar sotib olishga tayyor lekin sotib olish imkoniyatiga ega bo’lmagan mahsulotlarning miqdoridir

Talabga narx bilan bog’liq bo’lmagan qanday faktorlar tasir ko’rsatadi:

istemolchilarning xohishi, didi, daromadi, istemolchilarning kutishi va soni
istemolchilarning xohishi, didi va daromadi, sotuvchilar soni
bozorning ko’lami
bir-biri bilan bog’liq bo’lgan mahsulotlarning narxi

Sotuvchilar bozorda taklif etishi mumkin bo’lgan mahsulotning narxi va uning miqdori (soni) orasidagi bog’liqlikni ifodalovchi grafik bu:

taklif qonunidir
talab hajmidir
taklif egri chizig’idir
talab egri chizig’idir

Bozor talabi bu:

turli xil narxlarda xar bir istemolchiga taklif etilgan aniq mahsulotga bo’lgan xususiy talabning yig’indisidir
xaridorlar sotib olmoqchi bo’lgan mahsulotning hajmidir
istemolchilarning arzon mahsulotlarni xarid qilishga bo’lgan intilishidir
ishlab chiqarish resurslariga bo’lgan talabning yig’indisidir

Taklifga narx bilan bog’liq bo’lmagan qanday faktorlar tasir ko’rsatadi:

ishlab chiqarish resurslari, ishlab chiqarish texnologiyasining o’zgarishi, soliq, subsidiyalar, sotuvshilar soni
ishlab chiqarish resurslarining narxi
ishlab chiqarish texnologiyasining o’zgarishi
davlatning soliq siyosati va bozorning strukturasi

Talab va taklifning o’zaro aloqasi ularning muvofiqlashuvi nima yordamida amalga oshiriladi?

baho mexanizmi va raqobat yordamida
faqatgina raqobat yordamida
faqatgina baho mexanizmi yordamida
soliq siyosati yordamida

Talab va taklifning muvofiqlashtirish mexanizmi buzilishi nimaga olib keladi?

mahsulotlarning ortiqcha yoki defitsit bo’lishiga olib keladi
ishlab chiqarish xarajatlarini ko’payishiga
daromadning ko’payishiga
resurslar bozorida baxoning pasayishiga

Quyida keltirilgan terminlarning qaysi biri odamlarning biror narsaga pul to’lash qobiliyati yoki xohishini aks ettiradi:

talab
Zarurat
Xohish
Istemol

Bozor talabi nimani xis qilmaydi:

resurslar narxiga bo’lgan tasirni
istemolchilarning daromadiga bo’lgan tasirni
o’zaro bog’liq mahsulotlar narxiga bo’lgan tasirni
o’zaro almashina oladigan mahsulotlar narxiga bo’lgan tasirni

Tovar (mahsulotlar) va xizmatlar bozori muvozanat holatida bo’ladi, agarda:

taklif hajmi talab hajmiga teng bo’lsa
baho (narx) xarajatlar va foyda yig’indisiga teng bo’lsa
texnologiya darajasi doimo o’zgarib turgan bo’lsa
xarajatlar va foyda teng bulsa

Agarda bozordagi narx (baho) muvozanat xolatidan past bo’lsa unda:

tovarlar tanqisligi (defitsit) yuzaga keladi
xaridorlar bozori shakllanadi
ortiqcha mahsulot paydo bo’ladi
talab taklifga teng bo’ladi

Agarda mahsulotga bo’lgan talab va taklif ko’paysa unda:

mahsulotning umumiy miqdori ko’payadi
narx ko’tariladi
jamiyatning faravonligi yaxshilanadi
talab va taklifning muvozanati buziladi

Bir bozorda mahsulotni arzon narxda sotib olib boshqasida qimmatroq narxda sotish:

narx darajasi yuqori bo’lgan bozorda talabni oshirish vositasi hisoblanadi
muayyan bozorlarda narxlar tafovutining sababi hisoblanmaydi
istemolchilar daromadining kamaytirish vositasi hisoblanmaydi
narx darajasi yuqori bo’lgan bozorda talabni oshirish vositasi hisoblanmaydi

Chayqovchilik faoliyati bilan shug’ullanuvchilar:

hamma vaqt foyda keltiradilar
iqtisodiy shov-shuvlarni keltirib chiqaradilar
faqatgina zarar keltiradilar
narxlarning o’zgaruvchanligiga bo’lgan moyillikni (tendentsiyani) ko’chaytiradilar

Talab va taklifdan:

har qanday bozorda bahonining muvofiqlashtiruvchi rolini tushuntirishda foydalanish mumkin
mahsulotlar bozorida bahonining muvofiqlashtiruvchi rolini tushuntirishda foydalanish mumkin
xizmatlar bozorida bahoning muvofiqlashtiruvchi rolini tushuntirishda foydalanish mumkin
valyuta bozorida bahonining muvofiqlashtiruvchi rolini tushuntirishda foydalanish mumkin

Tovarlar narxining pasayishining sababi:

ishlab chitsarish resurslari narxining pasayishidandir
istemol daromadlarining o’sishidandir
xususiy tadbirkorlikka bo’lgan soliqlarning o’sishidandir
mahsulotlar bozorida talabning ko’payishidandir

Agarda mahsulotning narxi oshib borsa taklif qonuni:

taklif hajmining ko’payishida namoyon bo’ladi
taklifning kamayishida namoyon bo’ladi
taklifning ko’payishida namoyon bo’ladi
talab va taklifning muvozanatlashuvi namoyon bo’ladi

Maxsulot bahosi bir foizga o’zgarganda unga bo’lgan talab hajmi necha foizga o’zgarganligini ifodalovchi koeffitsient bu:

talabning baho elastiklik koeffitsientidir
elastiklikdir
elastiklik koeffitsientidir
taklifning baho elastikligi koeffitsientidir

Talab hajmining o’zgarishi mahsulot narxi o’zgarmaganda sodir bo’ladigan holat bu:

yagona elastik talabdir
mutlaqo noelastik talabdir
mutlaqo elastik talabdir
noelastikk talabdir

Agarda mahsulot narxining bir foizga kamayishi talab hajmining ikki foizga ko’payishiga olib kelsa unda bunday talab:

elastik talabdir
noelastik talabdir
mutlaqo elastik talabdir
yagona elastik talabdir

Agarda mahsulot taklifi noelastik bo’lsa va unga bo’lgan talab kamayib borsa, unda sotuvchining umumiy daromadi:

kamayadi
ko’payadi
kamayadi, qachonki talab elastik bo’lsa
kamayadi, qachonki talab noelastik bo’lsa

Taklifning elastikligi asosan:

Ushbu mahsulot uzoq muddat foydalanish mumkin bo’lgan tovarlariga yoki kundalik istemol mollari turkumiga kirishiga bog’liq
Ushbu mahsulot o’rnini bosuvchi tovarlar soniga bog’liq
Sotuvchilarning narxning o’zgarishiga moslashishi uchun ketadigan vaqtga bog’liq
Ushbu mahsulotning kerakli yoki ortiqcha ekanligiga bog’liq

Qu’yidagilardan qaysi biri noelastik talabni o’zida aks ettiradi:

Bahoning bir foizga o’sishi talab miqdoriga ta‘sir qilmaydi
Bahoning bir foizga o’sishi talab miqdorini bir foizdan kamroq miqdorda o’zgarishiga olib keladi
Baxoning bir foizga o’sishi talab miqdorini birdan ko’proq
qisqarishiga olib keladi
Bahoiing har qanday o’zgarishi umumiy daromadning o’zgarishiga olib keladi

X mahsulot ishlab chiqaruvchi korxona o’z mahsulotining bahosini besh foizga kamaytirdi va buning natijasida mahsulotni sotish xajmi to’rt foizga oshdi. X mahsulotga bo’lgan talab:

mutloq elastik hisoblanadi
noelastik hisoblanadi
elastik hisoblanadi
yagona elastik hisoblanadi

Agarda davlat X mahsulotga bo’lgan narxni muvozanatli narxdan past darajada qilib belgilasa unda:

ushbu maqsulotga bo’lgan difitsit yuzaga keladi
ortiqcha mahsulot paydo bo’ladi
ushbu mahsulot bozorida muvozanat qaror torpadi
mahsulot sifati yaxshilanadi

Mahsulotlarining narxi oshganda

Talab egri chizig’i pastga va chapga tarafga harakat qiladi
Talab egri chizig’i yuqoriga va o’ng tarafga harakat qiladi
Talab egri chizig’i o’zgarmaydi
Taklif egri chizigi o’zgaradi

Xaridorlarning daromadi oshuvi.

Talab egri chizig’i o’ng tarafga suradi.
Talab egri chizig’i chap tarafga suradi.
Talab egri chizig’i o’zgarmaydi.
Talab egri chizig’i o’zgaradi

Bozor tizimida raqobatning asosiy necha turi bor

Mukammal va nomukammal raqobat
Sof raqobat, oligopoliya, monopoliya
Mukammal, monopolistik, oligopoliya
Monopolistik, oligopoliya, monopoliya

Insoniy resurslarga nimalar kiradi:

Mehnat va tadbirkorlik layoqati
Yer, xam-ashyo materiallari, kapital
Cheklangan ne‘matlar
Iqtisodiy resurslar

Iqtisodiy resurslar deganda nimani tushunasiz?

Yer, mehnat, kapital, tadbirkorlik qobiliyati va axborotdan iborat ishlab chiqarish omillari
Iqtisodiy resurslar – bu iqtisodiy ne‘matdir
Tadbirkorlik qobiliyatidir.
Moddiy resurslar

Iqtisodiyotni asosiy muammosi nima

Cheksiz ehtiyojni qondirishda cheklangan resurslardan oqilona foydalanish
Nima ishlab chiqarishi kerak
Ishlab chiqarishni to’gri tashkil etish
Ko’prnoq foyda olish

Iqtisodiy faoliyatni sxematik ko’rinishni quyidagicha belgilaymiz:

Ehtiyoj resurslar texnalogiya mahsulot tayyor mahsulotni istemol qilish extiyoj yoki yangi extiyoj
Resurslar ehtiyoj texnologiya mahsulot tayyor mahsulotni istemol qilish extiyoj
Resurslar texnalogiya mahsulot
Ehtiyoj texnalogiya mahsulot extiyoj

Oddiy takror ishlab chiqarish

Ishlab chiqarishni tashkil qilishdir
Bu iqtisodiy faoliyatni sxematik karinishda extiyojdan - extiyojga o’tishdir.
Extiyojdan - yangi extiyojga o’tishdir.
Turli xil mahsulotlar yaratishdir

Xususiylashtirish – bu

Mulkni, iqtisodiyotdagi davlat sektorini davlat ta‘sarrufidan chiqarish
Kim oshdi savdosi
Aktsiya chiqarib, sotish
Xususiy mulkka ega bo’lish

Befarqlik egri chizigi – bu:

Is‘temolchi uchun bir xil naf beruvchi ne‘matlar kombinatsiyalari
Is‘temolchi uchun har hil naf beruvchi ne‘matlar kombinatsiyalari
O’rnini bosuvchi ne‘matlar kombinatsiyalari
To’ldiruvchi ne‘matlar kombinatsiyalari

Umumiy xarajat – bu

doimiy va o’zgaruvchan xarajatlar yig’indisi
O’rtacha va chekli xarajatlar
O’rtacha o’zgarmas va o’rtacha o’zgaruvchan xarajatlar
Qo’shimcha xarajatlar

Pulga talab tushunchasi –

bitimlar va investitsiyalar uchun zarur pul miqdori
jamg'arma uchun zarur pul miqdori
zarur bo'lganda tezda almashtirish mumkin bo'lgan qimmatli\nqog'ozlarni sotib olib qo'yish
daromadning ma'lum bir qismini "har ehtimolga qarshi" saqlash

Pul tizimining tarkibiga quyidagilardan qaysi biri kiradi?

barchasi
milliy pul birligi
pul chiqarish tizimi
pul muomalasini tartibga soluvchi davlat muassasalari

Iqtisodiy tizimning ko'rinishlari -.

an`anaviy iqtisodiyot, ma`muriy-buyruqbozlik iqtisodiyoti, bozor iqtisodiyoti
an`anaviy iqtisodiyot, bozor iqtisodiyoti
bozor iqtisodiyoti, ma`muriy-buyruqbozlik iqtisodiyoti
ma`muriy-buyruqbozlik iqtisodiyoti, bozor iqtisodiyoti

Kutilmagan inflatsiyadan kim nisbatan eng ko'p zarar ko'radi?

qarz beruvchilar
kambag'al va qashshoqlar
qarzdorlar
pul jamg'armalariga ega bo'lmaganlar

Pul bozorida muvozanatlik nimaga bog'liq?

pulga bo'lgan talab bilan taklif o'rtasidagi nisbatga
tovarlarga bo'lgan talab va taklif nisbatiga
muomalaga chiqarilgan tovarlar miqdoriga
muomalaga chiqarilgan pul miqdoriga

Davlat qarzining ko'payishi qanday oqibatlarga olib kelishi mumkin?

jamiyat a'zolari o'rtasida milliy boylikni qayta taqsimlashga olib keladi
milliy iqtisodiyotning ishlab chiqarish imkoniyatlarini qisqartiradi
yalpi milliy sarflarning ko'payishiga olib keladi
turmush darajasini pasaytiradi

Nominal daromad –

aholi tomonidan pul shaklida olingan daromadlari summasi.
daromadlar tengsizligi darajasini miqdoriy jihatdan ifodalovchi geometrik egri chiziq.
kam ta'minlanganlarga pul yoki natural shaklda yordam ko'rsatishga qaratilgan turli xil to'lovlar.
davlatning daromadlar taqsimotidagi tengsizlikni, iqtisodiyot qatnashchilari o'rtasidagi ziddiyatlarni bartaraf qilishga yo'naltirilgan siyosat

Ixtiyorida bo'lgan daromad –

barcha soliqlar to'langandan keyin qolgan daromad, ya'ni shaxsiy iste'mol va jamg'arma
narx, resurslar narxining o'zgarishi,
resurslar, samaradorlik, huquqiy meyorlar
Sotuvchilar maqsadlarida foydalanish mumkin bo'lgan daromad

Real daromad –

narx darajasi o'zgarishini hisobga olib aholi ixtiyoridagi daromadning zarur bo'lgan moddiy va ma'naviy ne'matlarni sotib olishga yetadigan quvvati, ya'ni aholi daromadining xarid quvvati.
qishloq xo'jaligi bilan xizmat ko'rsatish o'rtasidagi nisbat
undiruvchi sanoat bilan qayta ishlovchi tarmoq o'rtasidagi
viloyatlardagi sohalar, tarmoqqa kiruvchi korxonalar o'rtasidagi

Iste'molchining afzal ko'rishi nima?

iste'molchi tomonidan o'zi uchun turli tovarlarning naflilik darajasining baholanishi
muayyan ne'matning navbatdagi birligini iste'mol qilishdan olingan qo'shimcha naflilik
so'nggi qo'shilgan naflilik ko'rsatkichlarining yig'indisi
ehtiyojlarni bir xil darajada qondirilishini ta'minlovchi iste'mol to'plamlari yig'indisi

Bozor iqtisodiyoti sharoitida iqtisodiy sohadagi raqobatning qanday turlari mavjud?

mukammal va nomukammal raqobat
tarmoq ichidagi raqobat
tarmoq ichidagi va xaridorlar o'rtasidagi raqobat
mukammal va sof raqobat

Raqobat kurash vositalari va usullari jihatdan qanday turlarga bulinadi?

halol va g'irrom
tarmoq ichidagi
tarmoq o'rtasidagi
monopolistik va monopol bulmagan

Narxga ta`sir qiluvchi omillarni sanang

tovar ishlab chiqarishdagi ijtimoiy zaruriy sarflar (qiymat), davlat siyosati, xaridor didi.
davlat iqtisodiy siyosati, raqobat, haridor didi
talab va taklif nisbati, turli xil to'g'ri soliqlar, tovarning nafliligi, raqobat
narxga turli omillar ta`sir korsatadi

Investitsiyalarni royobga chiqarish boyicha amaliy harakatlar nima deb ataladi?

investitsion faoliyat
investitsiya kiritish
investitsion dastur
investitsiya

Investitsiyalar samaradorligi nima?

milliy daromad o'sgan qismining investitsion sarflar summasiga nisbatining foizdagi ifodasi
milliy mahsulot o'sgan qismining investitsion sarflar summasiga nisbatining foizdagi ifodasi
sarflar summasining o'sgan qismining milliy daromadga nisbatining foizdagi ifodasi
daromadga nisbatining foizdagi ifodasi

Korxonalar yirikligi bo’yicha: yirik, o’rtacha, mayda korxonalarga ajratiladi. Ularni yirikligini aniqlashda qaysi ko’rsatkichlar ishlatiladi?

Asosiy ishlab chiqarish fondlari qiymati, ishchi va xizmatchilarning soni, yillik mahsulot xajmi.
Asosiy ishlab chiqarish fondlari qiymati va ularni yillik mahsulot xajmi.
Ayrboshlash shakllarini rivojlantirish, ya’ni tovar-pul munosabatlarining muvofiqligi.
Ishchi va xizmatchilarning soni, yillik mahsulot xajmi.

Hissadorlik (aksionerlik ) jamiyati bu

Jismoniy shaxslar kapitallarining birlashuvi bo’lib, u aksiyalar chiqarish yo’li bilan bunyod etiladi.
Yuridiik shaxslar kapitallarining birlashuvi bo’lib, u aksiyalar chiqarish yo’li bilan bunyod etiladi.
Jismoniy va yuridik shaxslar kapitallarining birlashuvi bo’lib, u aksiyalar chiqarish yo’li bilan bunyod etiladi.
Foyda olish maqsadida qimmatli qog’ozlarni realizatsiya bilan shug’ullanadigan birlashmaga aytiladi.

Aksiyadorlik jamiyati necha turga bo’linadi.

2.
1.
3.
4.

Xolding bu-

mulk egalari tomonidan bir qancha hissadorlik jamiyatlari faoliyatini nazorat qilish maqsadida bunyod etilgan jamiyatdir.
Mulk egalarini nazorat qilish maqsadida bunyod etilgan jamiyatdir.
Imtiyozli soliq to’lash (yoki butkul to’lamaslik) hududida tashkil etilgan korxona bo’lib, u ro’yxatga olingan joyda barqaror turmaydigan jamiyatdir.
Imtiyozli soliq to’lash (yoki butkul to’lamaslik) hududida tashkil etilgan korxona bo’lib, u ro’yxatga olingan joyda barqaror turadigan jamiyatdir.

Offshor kompaniyasi bu-

Imtiyozli soliq to’lash (yoki butkul to’lamaslik) hududida tashkil etilgan korxona bo’lib, u ro’yxatga olingan joyda barqaror turmaydigan shaxslarga tegishlidir.
Mulk egalari tomonidan bir qancha hissadorlik jamiyatlari faoliyatini nazorat qilish maqsadida bunyod etilgan jamiyatdir.
Imtiyozli soliq to’lash (yoki butkul to’lamaslik) hududida tashkil etilgan korxona bo’lib, u ro’yxatga olingan joyda barqaror turadigan jamiyatdir.
Jismoniy va yuridik shaxslar kapitallarining birlashuvi bo’lib, u aksiyalar chiqarish yo’li bilan bunyod etiladi.

Ochiq hissadorlik jamiyati deb -

Agar uning aksiyalari ochiq yoki obuna bo’lish yo’li bilan sotilsa, qimmatbaho kog’ozlar bozorida qonundan tashqari hech kim tomonidan cheklanmay, erkin savdo-sotiq qilinsa ochiq hissadorlik jamiyati deyiladi.
Agar uning aksiyalarini qimmatbaho qog’ozlar bozorida muomalada bo’lishi jamiyat nizomiga binoan man etilgan yoki cheklangan bo’lsa, va u faqat nomlangan (egasi yozilgan) aksiyalar chiqarsa, ochiq hissadorlik jamiyati deyiladi.
Agar uning aksiyalarini qimmatbaho qog’ozlar bozorida kim oshdi savdosi orqali o’tkazilsa bunday xissadorlik jamiyatga ochiq xissadorlik jamiyati deyiladi.
Agar uning aksiyalarini qimmatbaho qog’ozlar bozorida kim oshdi savdosi orqali cotilmasa bunday xissadorlik jamiyatiga ochiq xissadorlik jamiyati deyiladi.

“agar uning aksiyalari ochiq yoki obuna bo’lish yo’li bilan sotilsa, qimmatbaho kog’ozlar bozorida qonundan tashqari hech kim tomonidan cheklanmay, erkin savdo-sotiq qilinsa ...deyiladi” nuqtalar urniga tushirilgan suzni toping.

Ochiq hissadorlik jamiyati.
Yopiq hissadorlik jamiyati.
Xolding kompaniyasi.
Kommanditlar.

Konsern – bu:

korxonalarning faoliyat sohalari va ishlab chiqaradigan mahsulotlari turlarining kengayishi, yangilanib turishi asosida tarkib topadigan yirik ko’p tarmoqli korporatsiya.
Monopolistik birlashmaning bir shakli.
Yuridik shaxs huquqiga ega bo’lgan mustaqil xo’jalik yurituvchi subyekt, mehnat jamoasi.
Ko’p taraflama qo’shma korxona.

O’rtacha umumiy xarajat qanday aniqlanadi.

Umumiy xarajatni ishlab chiqarilgan mahsulot miqdoriga bo’lish orqali
Firmaning ma‘lum turdagi mahsulotini ishlab chiqarish uchun qilingan jami xarajatidan iborat
Xar bir qo’shimcha ishlab chiqarilgan mahsulot birligi uchun sarflangan xarajat xisobotiga
Umumiy doimiy xarajat va umumiy o’zgaruvchan xarajatlar yo’gindisi orqali

Firma yuz mln. so’m kapital qo’yib o’n olti mln. so’m foyda ko’rsa , rentabellik qancha bo’ladi?

O’n olti foiz
Yigirma besh foiz
Yigirma foiz
O’ttiz ikk foiz

Bir xil xajmdagi mahsulotni ishlab chiqarishni ta‘minlaydigan ishlab chiqarish omillari sarflari kombinatsiyalarini ifodalovchi chiziq nima deb ataladi?

Izokvanta
Izokosta
Befarqlik egri chizigi
Byudjet chizigi

Sof foyda nimalarga taqsimlanadi:

ishlab chiqarishni rivojlantirish, ijtimoiy fondlarga, ish haqiga, mukofotga
Soliqlar, kredit uchun foiz, sugurta
ishlab chiqarishni rivojlantirishga, ijtimoiy fondlarga, korxona egalarining daromadlariga, kadrlarni tayyorlashga, sugurta fondiga
Milliy daromad, jamgarma, iste‘molga

Oligopoliyada qanday firmalar hukumronlik qiladi.

Kam sonli firmalar
Ko’p sonli firmalar
Faqat bitta firma
Kompaniyalar

Iste’molchi uchun bir xil naf beruvchi ne’matlar kombinatsiyalarini ifodalovchi chiziq nima deb ataladi.

Befarqlik egri chizigi
Izokvanta
Byudjet chizigi
Izokosta

Raqobatlashgan bozorda va qisqa muddatli oraliqda firma o’z harajatlarini minimallashtiradi, agar:

Narx o’rtacha o’zgaruvchan xarajatdan yuqori bo’lsa
Narx o’rtacha umumiy xarajatdan kichik bo’lsa
Narx o’rtacha o’zgaruvchan xarajatdan kichik bo’lsa
Narx o’rtacha umumiy xarajatga teng bo’ls

Bozor ojizligini ko’rsatuvchi samarasiz vaziyatlarni aniqlang:

Monopoliya, assimetrik axborot, tashqi samara, ijtimoiy ne‘mat
Oligopoliya, axborot, ijtimoiy ne‘mat
Raqobat, axborot, tashqi samara
Assimetrik axborot, ijtimoiy ne‘mat

Firmaning foydasi qachon maksimal qiymatga erishadi?

Chekli xarajat chekli daromadga teng bo’lsa
Chekli xarajat chekli daromaddan kichik bo’lsa
Chekli xarajat chekli daromaddan katta bo’lsa
Chekli xarajat nolga teng bo’lsa

Jami daromad va xarajatlarning doiraviy aylanish modelida tovar va xizmatlarning asosiy iste‘molchisi qaysi javobda to’g’ri ko’rsatilgan?

uy xo’jaliklari
davdat
tashqi dunyo
firmalar

Iqtisodiy muammolar ham bozor, ham davlat tomonidan hal qilinadigan iqtisodiy tizim nomi qaysi javobda berilgan?

Aralash tizim
Bozor tizimi
Ma‘muriy-buyruqbozlik tizimi
An‘anaviy tizim

Firmaning qo’shilgan qiymat miqdori quyidagilarning qaysi biriga teng:

Firmaning foydasiga
Mahsulotning bozor va oraliq qiymatlar o’rtasidagi farqi
Mahsulotning bozor qiymatiga
Uzoq muddatda nolga teng

Qisqa muddatli davrda jami taklifning salbiy ta'siri iqtisodiyotda qanday oqibatga olib keladi?

Narxlar o’sishiga va ishlab chiqarish hajmining kamayishiga
Narxlar darajasi hamda ishlab chiqarish hajmining o’sishiga
Narxlar darajasi hamda ishlab chiqarish hajmining kamayishiga
Narxlar pasayishi va ishlab chiqarish hajmining o’sishiga

Qanday shart bajarilsa ishlab chiqarish samarali bo’ladi?

Barcha mavjud resurslar to’liq qo’llanilsa
Barcha mehnat resurslari to’liq qo’llanilsa
Yangi texnologiyalar har yili joriy etilsa
Barcha kapital resurslari to’liq qo’llanilsa

Foyda-bu:

Umumiy tushumdan sarf-xarajatlarning ayirmasi
Firma boshqaruvchilarining olgan ish haqi
Firma tomonidan aktsiya egalariga har yili to’lanadigan divedent hajmi
Jami daromad-ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi

Quyidagi berilganlardan qaysi biri iqtisodiy ne’mat hisoblanmaydi

Shamol energiyasi
Suv osti qayig’i
ko’ngil ochar tadbirlar
Bilim

Bir birlik mahsulotni soliqqa tortish natijasida soliq yuki kimning zimmasiga tushadi?

Soliq yig'uvchi shaxslar zimmasiga
Ishlab chiqaruvchilar
Iste’molchilar
Ham,ishlab chiqaruvchilar,ham iste’molchilar

Iste’molchi ortiqchaligi-bu pul miqdorining:

Bozor narxi bilan iste’molchi to’lashga tayyor bo’lgan narx ortasidagi iste’molchining yutug’i
Iste’molchiga kerak bo’lmagan qismi
Iste’molchining to’laydigan soliq summasi
Iste’molchining yuqori sifatli mahsulotlar ishlab chiqaruvchi firmalarga berishni hohlaydigan qismi

Iste’molchi uchun byudjet chegarasi quyidagilarni o’z ichiga oladi:

Iste’molchining tanlovini o’z ichiga oluvchi chegarani
Tovarning umumiy naflilik chizig’ini
Tovarning chekli naflilik chizig’ini
Iste’molchining ehtiyojini maksimal qondirish chizig’ini

Quyidagi tovarlardan qaysi birining daromad samarasi yuqoriroq?

Uy-joy
Alkogol ichimliklar
Muzlatgichlar
Benzin

Quyidagi tovarlardan qaysi birining daromad samarasi pastroq?

Qulupnay
Tuz
Go’sht
Kartoshka

Ishlab chiqaruvchilarning muvozanat holati quyidagi qonun orqali aniqlanadi:

Ishlab chiqarish omillarining chekli kamayish qonuni
Talab va taklif tengligi
Ishlab chiqarishni ko’paytirish
Ishlab chiqarish omillari xarajatlarini kamaytirish

Ishlab chiqarish hajmi oshishi bilan izokvanta chizig’i qaysi tomonga siljiydi

Yuqoriga va o’ngga
Pastga va o’ngga
Yuqoriga va chapga
Pastga va chapga

Raqobatchi firma muvozanat holatda bo’lsa:

Narx umumiy o’rtacha xarajat bilan chekli xarajat o’rtasidagi farqqa teng bo’ladi
Chekli xarajat, chekli daromad, narx teng bo’ladi
O’rtacha daromad chekli daromadga teng bo’lib, lekin narxdan kichik bo’ladi
Chekli daromad narx bilan o’rtacha daromad o’rtasidagi farqqa teng bo’ladi

Iqtisodiy foydaning manbai bo’lishi mumkin

Progressiv texnologiya
Tadbirkorlik qobiliyati uchun mukofot
Ishlab chiqarish xarajatlarini kamaytirish
Ishlab chiqarilayotgan mahsulot hajmini ko’paytirish

Tadbirkorlik tashabbusi uchun mukofotlash elementi qaysi foyda turiga tegishli:

Faqatgina iqtisodiy foydaga
Faqatgina buxgalteriya foydaga
Iqtisodiy va normal foydaga
Iqtisodiy va buxgalteriya foydasiga

Firmaning chekli xarajatlari:

Uning minimum qiymatida o'rtacha xarajatlarga teng bo’ladi
Doimo oshib boradi
Agar umumiy xarajatlarni oshirsa, ijobiy hisoblanadi
Umumiy xarajatlarni ko’paytiradi

Quyidagilardan qaysi biri monopoliyani vujudga keltirmaydi:

Bitta tovar manbai ustidan nazorat
Litsenziyalar
Mualliflik huquqi
Bozorda ko’pgina o'rinbosarlari mavjud bo’lgan tovarlarni ishlab chiqarish va sotish

Mukammal raqobatlashgan bozorga yaqin bo’lgan bozor:

Oziq ovqat bozori
Yengil avtomobillar bozori
Qalamlar bozori
O’qitish xizmati

Mukammal raqobatlashgan bozorning kamchiliklari

Reklama xarajatlarininig yuqori darajada ekanligi
Ishlab chiqarish hajmining kamligi
Narxlarning o’zgaruvchanligi
Fan-texnika taraqqiyotiga ajratiladigan mablag’larning past darajada ekanligi

Mukammal raqobatlachgan bozorda qaysi vaqt oralig’ida narx o’rtacha xarajatlarninig eng kichik qiymatiga ega bo’ladi?

Uzoq muddatli oraliqda
Qisqa muddatli oraliqda
Doimo
Hech qachon

Monopolist qachon iqtisodiy foyda ko’radi?

Uzoq va qisqa muddatli oraliqda ham
Faqat qisqa muddatli oraliqda
Faqat uzoq muddatli oraliqda
Hech qachon

Qizil atirgullar bozori quyidagi bozor turiga kiradi:

Monopol bozor
Erkin raqobat bozori
Monopolistik raqobat bozori
Kartel

Mukammal raqobatlashgan bozor bilan monopolistik raqobat bozorining o’xshash jihatlari:

Sof monopoliya bozoriga nisbatan talab elastikligi past bo’ladi
Bir xil mahsulotlar ishlab chiqariladi
Narx chekli xarajatdan yuqori bo’ladi
Tarmoqqa kirish to’sig’ining mavjud emasligi

Monopolistning o’rtacha xarajatlarining oshishi:

Narx chekli xarajat oshgandagina oshadi
Narxning o’rtacha xarajatlar hajmda oshishiga olib keladi
Monopolist narxni tushirib, ko’proq mahsulot sotishga harakat qiladi
Agar talab elastikligi birdan katta bo’lsa, narx oshishiga olib keladi

Mehnatga bo’lgan talab elastikligi yuqori bo’lsa:

Tayyor mahsulot narxi arzon bo’ladi
Firmaning xarajatlarida mehnat xarajatlarining ulushi kamayadi
Tayyor mahsulotning narxga bo’g’liq talab elastikligi yoqori bo’ladi
Mavjud ishlab chiqarish jarayonida mehnatni kapitalga almashtirish imkoniyati kamayadi

Agar resurs taklifi mutloq noelastik bo’lsa, iqtisodiy renta:

Resurs narxiga teng bo’ladi
Nolga teng bo’ladi
Resurs uchun to’lov miqdoriga teng bo’ladi
Noldan katta bo’ladi

Resursga bo’lgan talab elastikligiga ta’sir ko’rsatmaydigan omillar:

Tayyor mahsulotga bo’lgan talab elastikligi
Firma xarajatlari tarkibidagi resurs xarajatlarining ulushiga
Firmaning ishlab chiqarish funksiyasiga
Sanab o’tilgan barcha omillar ta'sir ko’rsatadi

Sug’urtaning katta hajmi quyidagi holatga olib keladi:

Bozor muvozanati ta’minlanadi
Tavakkalchilik yuqori bo’ladi
Tavakkalchilik yuqori bo’lmaydi, chunki sug’urta kompaniyasi to’liq zararni to’lab bermaydi.
Fuqarolarning hulqi o’zgarishiga va tavakkalchilikni yuqori bo'lishiga

Siz sug’urta kompaniyasining xodimisiz va mijozlar bilan tuziladigan shartnomaga ma’sulsiz. Kompaniyaning yangi mijoz bilan shartnoma tuzgandan keyin mijozda yashirin yurak yetishmovchiligi aniqlandi. Mijozning davolanishi uchun to’lanadigan pul miqdori shartnomada ko’rsatilganidan ko’proqni tashkil etayapti. Siz qanday muammoga duch keldingiz?

Shartnomani bekor qilish
Opportunistik hulqqa;
Assimetrik axborot muammosiga
Ma’naviy tavakkalchilikka

Quyidagilardan qaysi biri yerga bo’lgan talabning qisqarishiga olib keladi:

Hosildorlikning kamayishi
Ssuda foiz stavkasininig oshihi
Ssuda foiz stavkasininig pasayishi
Tayyor mahsulotga bo’lgan talabning noelastik bo’lishi

Yer narxi quyidagilarga bog’liq:

Keltirilgan barcha omillar yer narxiga ta’sir qiladi
Yillik renta hajmiga
Bank foiz stavkasiga
Yer sotib oluvchining alternativ daromad hajmiga bog’liq

Iqtisodiy ne’mat tavsiflari:

Keltirilgan barcha tavsiflar to’g’ri keladi
Ehtiyojni qondirish vositasi
Kamyoblilik
Qimmatbaholilik

Erkin bozor xo’jaligining tavsiflari quyidagilar:

Keltirilgan barcha tavsiflar to’g’ri keladi
Raqobatchilarning cheklanmaganligidadir
Bozor to’g’risidagi axborot olishning erkinligi
Iqtisodiyotda davlatning rolini cheklanganligi

Quyidagilardan qaysi biri past qiymatli tovar hisoblanadi:

O’tgan yilgi gazetalar
Shampan vinosi
Qog’oz salfetka
Alp tog’lariga sayohat

Agar tarmoq uchun Xerfindal-Xirshman indeksi yuqori bo’lsa,tarmoq uchun indeksi qanday bo’ladi?

Yuqori
Nolga teng
Birga teng
Past bo’ladi

Quyidagilardan qaysi biri bozor ojizligiga kirmaydi:

Ijtimoiy ne’mat sifatining bir xilda emasligi
Tashqi samaralar
Daromadni taqsimlashning notekisligi
Monopol hokimiyatning vujudga kelishi

Tovarning talab va taklif funktsiyalari berilgan Qd = 100-5P va Qs = 20P-200. Tovarning muvozanat narxi va miqdorini toping.

Pe -12 Qe -40
Pe -10 Qe -30
Pe -40 Qe -12
Pe -30 Qe -10

Tovarning talab va taklif funktsiyalari Qd = 360-10P va Qs = 100+3P berilgan. Tovarning muvozanat narx va miqdorini toping.

Pe -20 Qe -160
Pe -10 Qe -160
Pe -160 Qe -20
Pe -160 Qe -10

Kitobning narxi 50% ga o’sgan holda, unga talab 30% ga oshsa, elastiklik koeffitsentini toping.

0,6
1,7
1,0
0,5

Ikki qator reklama tuman gazetasida 20000 (gazeta tiraji – 2000), viloyat gazetasida 40000 (uning tiraji 120000). Viloyat televideniyasi 2 qator so’z 2 sekund vaqt oladi va bu esa 120 000 so’m turadi. Lekin televizorni 1mln kishi ko’radi. Bir kishiga reklamani yetkazishning eng arzon usulini hisoblab chiqing.

Televideniyada
Tuman gazetasida
Viloyat gazetasida
Tuman va Viloyat gazetalarida

Korxona yangi mahsulot ishlab chiqarmoqchi. Agar korxona yangi mahsulot bozorida muvaffaqiyatga erishsa, har bir aksiyani 1000 so’mdan olish mumkin. Agar muvaffaqiyatga erishsa bir aksiya uchun 1000 so’m olinadi. Korxona mahsulotining bozorda muvaffaqiyatga erishish ehtimoli 0.6 ga teng bo’lsa, kutiladigan divident qiymati quyidagicha aniqlanadi:

640 so’m 1 aksiya
360 so’m 1 aksiya
600 so’m 1 aksiya
600 so’m 1 aksiya

Firma bankdan bir yilga 40% haq to’lash sharti bilan yarim yil muddatga 4mln so’m kredit oldi. Kredit tugaganda firma bankka qancha summa qaytarishi kerak?

4800000 so’m.
4000000 so’m
4700000 so’m
480000 so’m

Aksiyadan olinadigan divident 900 so’m ssuda % 30% bo’lganda, aksiya kursi qanday summani tashkil qiladi?

30000 so’m.
9000 so’m
3000 so’m
90000 so’m

Qimmatli qog’ozlar nominal qiymati 1000 so’mdan 667 so’mga tushsa va foiz to’lovi o’zgarmasdan 50 so’mligicha qolsa, foiz stavkasi necha foizga o’sadi?

2,5%.
2,0%
2,2%
2,4%

Aktsionerlik jamiyati foydadan dividentlarni to’lash uchun 100 mln so’m ajratdi. Bu pullar 6 ta har biri 5% yillik daromadga ega imtiyozli va 28 ta oddiy aksiyalar bo’yicha taqsimlanadi. Imtiyozli va oddiy aktsiyalar bo’yicha qanday divident to’lanadi?

bir dona imtiyozli aksiya uchun 5mln to’lanadi, oddiy aksiyaga 2,5 mln divident to’lanadi.
bir dona imtiyozli aksiya uchun 2,5mln to’lanadi, oddiy aksiyaga 2,5 mln divident to’lanadi.
bir dona imtiyozli aksiya uchun 2,5mln to’lanadi, oddiy aksiyaga 5 mln divident to’lanadi.
bir dona imtiyozli aksiya uchun 5mln to’lanadi, oddiy aksiyaga 5 mln divident to’lanadi.

Firma 150 dona mahsulot sotgan. Har bir mahsulotdan 300 so’m foyda olib, o’rtacha umumiy xarajat 30 so’mni tashkil qilgan. Firma qancha daromad olgan?

49500
49000
50000
48500

Doimiy xarajatlar 72000 so’m, o’zgaruvchan xarajatlar 188000so’m bo’lganda, 520 dona mahsulot ishlab chiqarilsa, mahsulot birligiga to’g’ri keladigan umumiy xarajatlar necha so’mni tashkil qiladi?

500
1000
720
550

Korxonada oyiga 1500 dona mahsulot ishlab chiqariladi. Mahsulot bir birligining bahosi 500 so’m, ishlab chiqarish xarajatlari 350 so’m bo’lsa, korxonaning yalpi foydasi qancha?

225000
220000
250000
22500

“D” firma 3,8 mln so’mlik tovarga ega va uni sotishdan 1,4 mln so’m foyda oldi. Agar shu tovar bilan bir yilda 5 marta oborot qilsa, firmaning yillik foydasi nimaga teng?

7 mln
5 mln
6 mln
8 mln

Korxona ta’mirlash uchun vaqtincha yopilgan edi. Ishga tushganda ishchi kuchi 20% ga kamaydi. Ishga kelganlardan yana 10 kishi javob so’rab ketgan edi. Natijada ishga kelmaganlar soni 30 kishidan ortib ketdi. Korxonada necha kishi ishlar edi?

100 kishi
90 kishi
80 kishi
110 kishi

Ikki xonadon bor. Har ikkalasida ham televizor bor. 1-xonadon televizori 180 ming so’m turadi va xizmat muddati 10 yil. Lekin shu davrda 60 ming so’mga tuzatildi. Bir oyda har bir kishining televizor ko’rishi 400 so’mni tashkil etadi. Ikkinchi oilada ham televizor xarajatlari shunday, lekin jon boshiga televizor ko’rish 500 so’mga to’g’ri keladi. Xonadonlarda necha kishi istiqomat qiladi?

1-xonadonda 5 kishi 2-xonadonda 4 kishi
1-xonadonda 4 kishi 2-xonadonda 5 kishi
har ikkisida ham 4 kishi
har ikkisida ham 5 kishi

Mamlakat aholisining soni 195,4 mln. kishi,katta yoshdagi aholining soni 139,7 mln. kishini va ishsizlar soni 5,7 mln kishini va bandlar soni 92,3 mln. kishini tashkil qilsa, bu mamlakatdagi ishsizlik darajasi qanchani tashkil qiladi?

5,8%
5,7%
5,0%
5,2%

Firma 100 mln so’m kapital qo’yib, 10 mln so’m foyda ko’rsa, kapital rentabelligini toping.

Rentabellik koeffitsenti 0,1 Kapital foyda rentabelligi 10%
Rentabellik koeffitsenti 10 Kapital foyda rentabelligi 10%
Rentabellik koeffitsenti 1,0 Kapital foyda rentabelligi 10%
Rentabellik koeffitsenti 10 Kapital foyda rentabelligi 1%

Asosiy kapitalning amortizatsiya normasi 4% bo’lsa, aylanish davri qanchani tashkil etadi?

25 yil
4 yil
20 yil
2,5 yil

Asosiy kapitalning amortizatsiya normasi 25% bo’lsa, aylanish davri qanchani tashkil etadi?

4 yil
25 yil
20 yil
2,5 yil

Agar yer yiliga 3000 mehnat unumdorligiga teng bo’lgan daromad keltirsa, uning 6 % yillik stavka bilan narxi qancha tashkil qiladi

50000 so’m
55000 so’m
60000 so’m
65000 so’m

Fuqaroning bir yilda topgan puli 800 ming so’m bo’ladi. Shundan 16 ming so’m soliq to’ladi, 1,5 ming so’m badal puli berdi. 10 ming so’m xayriya uchun ajratdi. Fuqaroning sof daromadi qancha?

772500 so’m
800000 so’m
700000 so’m
782500 so’m

Pul mablag'lari ko'rinishidagi investitsiya nima?

nominal investitsiya
real investitsiya
to'g'ridan to'g'ri investitsiya
bevosita investitsiya

Pul mablag'lariga sotib olish mumkin bo'lgan investitsion resurslar nima?

real investitsiya
nominal investitsiya
to'g'ridan to'g'ri investitsiya
bevosita investitsiya

Aksiyadorlik jamiyatlar qanday aksiyalar chiqarishi mumkin?

oddiy va imtiyozli
uzoq va qisqa muddatli
oddiy aksiyalar va veksellar
oddiy va qimmatbaho

Ustav fondi nimaga asoslanib tuziladi?

qonun va ta’sis hujjatlari
qonun
ta’sis hujjatlari
Vazirlar Maxkamasi qarorlarida keltiriladi

Xolding deb nimaga aytiladi.

bosh korxonalarning akstiyalar nazorat paketiga ega bo’lgan va ularga nisbatan belgilangan funkstiyalarni bajaruvchi xo’jalik jamiyati shaklidagi yuridik shaxs.
narxlarni qat’iylashtirish va mahsulot ishlab chiqarish hajmini cheklash yo’li bilan foydani hamkorlikda ko’paytiradigan ishlab chiqaruvchi guruhlar.
ular akstiyalar nazorat paketini yoki ishonch asosidagi shartnomani ishonch asosidagi kengashga berib, yuridik, ishlab chiqarish va tijorat mustaqilligini yo’qotadigan birlashmalar.
bir turdagi mahsulot ishlab chiqarish korxonalarining o’z mahsulotlarini yagona savdo tarmog’i orqali sotishni tashkil etish maqsadida tuzilgan korporativ birlashma

Aksiyadorlik jamiyatlarida korporativ boshqaruv organlari to’g’ri keltirilgan javobni belgilang.

aksiyadorlar umumiy yig’ilishi, kuzatuv kengashi, ijroiya organi;
ichki audit xizmati, moliyaviy masalalar bo’yicha direktor, xodimlar bo’limi;
tashqi auditorlik tashkiloti, konsalting tashkiloti, bosh hisobchi;
yurist-maslahatchi, korporativ konsultant, sanoq komissiyasi;

Iqtisodiyotda omillarni kamayib borish qonuni mavjuddir.Qanday qilib ushbu holatda iqtisodiy о‘sishga erishish mumkin?

Yana va yana kо‘plab resurslar talab etiladi
Iqtisodiy omillar juda kam talab qilinadi
Qо‘shimcha omillarning о‘sishi yalpi mahsulot hajmini oshirmaydi, balki qisqartiradi
Resurslarni oshirish zarur, ammo qо‘shimcha birlik kiritilgan resursning narxi oshib boradi

Foiz stavkasi 8 dan 10 foizga kо‘tarildi.Muddatsiz qimmatli qog‘ozga ega bо‘lgan shaxs xar yili 100 dollar daromad kо‘radi.Foiz stavkasining о‘zgarishi qanday oqibatlarga olib keladi:

Kapital 250 dollarga qiymatini yuqotadi
Kapital 40 dollarga qiymatini yuqotadi
Kapital 50 dollarga qiymatini yuqotadi
Kapitalning 250 dollarga kiymatining oshishi natijasida daromad kо‘riladi

Agar nominal foiz stavkasi 10 foizni,inflyatsiya darajasi yiliga 4 foizni tashkil etsa, u holda real foiz stavkasi:

6%
14%
2,5%
-6%

Boshqa sharoitlar о‘zgarmas bо‘lgan sharoitda yer rentasi о‘sib boradi, agar:

Yerga bо‘lgan talab oshsa
Yer narxi arzonlashsa
Yer taklifi kо‘paysa
Yerga bо‘lgan talab qisqarsa

Quyidagi tushunchalardan qaysi biri unumli iqtisodiy resurs hisoblanadi?

Ishlab chiqarish vositalari
Foiz stavkalari
Foyda
Pul kо‘rinishidaga kapital

Aytaylik, ikkita ishchi kuniga 46 dollar xaq olishadi. Raqobatlashuvchi firma uchunchi ishchini yollaganda umumiy xaq miqdori kuniga 60 dollarni tashkil etadi. Shuni qayd etish lozimki:

Yollangan uchunchi ishchining qiymat kо‘rinishidagi chekli mahsuloti 14 ga tengdir
Oldingi xar ikki ishchining chekli mahsuloti 23 ga teng
Oldingi xar ikki ishchining qiymat kо‘rinishidaga chekli mahsuloti 23 ga teng
Firma uchunchi ishchini yollamasligi kerak

Ishlab chiqaruvchi о‘zining X turdagi mahsulotining narxini 5 foizga tushirdi, oqibatda sotuv xajmi 4 foizga kо‘tarildi. X mahsulotga bо‘lgan talab:

Noelastik
Elastik
Birlik elastik
Mutloq elastik

Quyidagi umumiy naflilikni aks ettiruvchi raqamlardan qaysi biri chekli naflilikning kamayib borish qonuni izoxlaydi.

200,250,270,280
200,300,400,500
200,450,750,1100
200,400,1600,9600

Iste’molchi uchun befarqlik chizig‘ining joylashuvi va yotiqligi nimani anglatadi?

Faqat uning xoxishini
Uning xoxishi va daromadi xajmini
Faqat tovar mahsulotining narxini
Iste’molchining xoxishini, daromadi xajmini va sotib olayotgan tovar narxini

Quyidagi fikrlardan qaysi biri notо‘g‘ri bayon etilgan?

Byudjet chizig‘i ustida joylashgan barcha nuqtalarning naflilik darajasi bir xildir
Befarqlik chizig‘ida joylashgan xar bir nuqta ikkita tovarning kombinatsiyasini anglatadi
Byudjet chizig‘i ustida joylashgan xar bir nо‘qta ikkita tovarning kombinatsiyasini anglatadi
Befarqlik chizig‘i ustida joylashgan barcha nuqtalarning naflilik darajasi bir xil

Izokvanta va izokosta chiziqlarida joylashgan xar qanday nuqta nimani bildiradi?

Xarajatlar summasini
Ishlab chiqarilayotgan mahsulot xajmini
Qiymat kо‘rinishidagi mahsulot xajmini
Resurslar xajmi kombinatsiyasini

Qanday hollarda о‘rtacha umumiy xarajatlar miqdori minimal qiymatga erishadi?

chekli xarajat o'rtacha umumiy xarajatga teng bo'lganda
o'rtacha o'zgaruvchan xarajat doimiy xarajatga teng bo'lganda
Foyda maksimal bо‘lganda
chekli xarajat o'rtacha o'zgaruvchan xarajatga teng bo'lganda

Quyidagi tengliklardan qaysi biri tо‘g‘ri hisoblanadi?

Buxgalterlik foyda-noaniq xarajatlar
Buxgalterlik xarajatlari+ iqtisodiy xarajatlar
Iqtisodiy foyda-buxgalterlik foyda
Iqtisodiy foyda-noaniq xarajatlar

Agar firma resurslar xarajatini 10 foizga oshirganda ishlab chiqarish xajmi 15 foizga kо‘tariladigan bо‘lsa, u holda:

Musbat masshtab samarasi kuzatiladi
Manfiy masshtab samarasi yuzaga keladi
Omillarning kamayi borish qonuni amal qiladi
Egri LATC yuqoriga siljiydi

Sof monopoliya va raqobatlashgan bozorning o'xshash jihatlarini kо‘rsating:

Bozorda xaridorlar kо‘pchilikni tashkil etadi
Xar xil tovarlarni ishlab chiqarishadi
Xar qaysi firma gorizontal talabga duch kelishadi
Bir xil turdagi tovarlarni ishlab chiqarishadi

Qaysi bozorda chekli daromad bozor narxiga teng bо‘ladi?

Raqobatlashgan bozorda
Raqobatlashgan monopoliyada
Sof monopoliyada
Oligopoliyada

Oligopoliya nazariyasini yaratgan birinchi iqtisodchi olimni kо‘rsating:

Ogyusten Kurno
Edvard Chemberlin
Djon Robinson
Karl Marks

Oligopoliya bu:

Bir xil turdagi mahsulotlarni ishlab chiqaruvchi katta xajmdagi raqobatlashuvchi firmalar yig‘indisidir.
Unchalik kо‘p bо‘lmagan raqobatlashuvchi firmalardir
Faqat bitta yirik firma
Faqat bitta yirik xaridordir

Maksimal foydani kо‘zlab xarakat qilayotgan firma qо‘shimcha ishchilarni yollaydi, agar:

Pul kо‘rinishidagi mehnatning chekli mahsuloti ish xaqidan yuqori bо‘lsa
Umumiy tushum umumiy xarajatdan past bо‘lsa
Qiymat kо‘rinishidagi chekli mahsulotning miqdori pasayganda
Qiymat kо‘rinishidagi chekli mahsulotning miqdori kо‘tarilganda

Ish xaqi stavkasi kо‘tarilganda:

Bandlik qisqaradi, agar mehnatga bо‘lgan talab elastik bо‘lsa
Bandlik qisqaradi, agar mehnatga bо‘lgan talab mutloq noelastik bо‘lsa
Bandlik miqdori oshadi, agar mehnatga bо‘lgan talab elastik bо‘lsa
Bandlik miqdori oshadi, agar mehnatga bо‘lgan talab noelastik bо‘lsa

Maksimal foyda olishni kо‘zlayotgan firmaning ish haqi stavkasi qiymat kо‘rinishidagi mehnatning chekli mahsulotga teng bо‘lmaydi, agar:

Mehnat bozorida firma monopsonistik mavqega ega bо‘lsa
Ishchilar kasaba uyushmaga birlashgan bо‘lsa
Ishchilar kasaba uyushmaga birlashmagan bо‘lsa
Firma mahsulotlar bozorida monopolistik mavqega ega bо‘lsa

Quyidagi qayd etilganlarda qaysi biri mehnatga bо‘lgan talabga ta’sir kо‘rsatmaydi?

Inflyatsiya natijasida sodir bо‘lgan nominal ish xaqining о‘zgarishi
Yakunlangan mahsulotga bо‘lgan talab
Ishlab chiqarish texnologiyasi
Mehnatning chekli mahsuloti bilan boshqa resurslarning chekli mahsuloti о‘rtasidagi munosabat

Boshqa sharoitlar о‘zgarmas bо‘lgan sharoitda, mehnatga bо‘lgan talab elastikligi kichik bо‘ladi, agar ushbu mahsulotga bо‘lgan talab:

Noelastik bо‘lsa
Elastik bо‘lsa
Birlik elastik bо‘lsa
Mutloq elastik bо‘lsa

Raqobatlashuvchi firmaga nisbatan monopsonist ish haqini qanday tо‘laydi?

Ishchi kuchini kam yollagan holda, ish xaqini ham kam tо‘laydi
Ishchi kuchini kam yollagan holda, ish xaqi stavkasini yuqori tо‘laydi
Ishchi kuchini kо‘p yollagan holda, ish xaqini kam tо‘laydi
Ishchi kuchini kо‘p yollagan holda, ish xaqini ham kо‘p tо‘laydi

Quyidagi tushunchalardan qaysi biri unumli iqtisodiy resurs hisoblanadi?

Ishlab chiqarish vositalari
Pul kо‘rinishidaga kapital
Foiz
Foyda

Mahsulotning narxi 1500sо‘mdan 2000sо‘mga kо‘tarildi, talab xajmi esa 1000 dan 900 birlikka pasaydi. Narxga bog‘liq talab elastikligini aniqlang:

0,2
3
2,71
0,37

Agar monopolist foydani MR=MC=AC tenglik ta’minlanganda maksimallashtiradigan bо‘lsa, u holda iqtisodiy foyda:

Nolga teng bо‘ladi
Manfiy bо‘ladi
Musbat bо‘ladi
Ham musbat ham manfiy bо‘ladi

Quyidagilardan qaysi biri tabiiy monopoliya hisoblanadi?

Toshkent metropoliteni
OPEK – xalqaro neft karteli
Tesla kompaniyasi
“Sharq” nashriyoti

Bozor narxi muvozanat narxdan past bо‘lganda qanday holat yuz beradi?

Tovar tanqisligi yuz beradi
Tovar ortiqchaligi paydo bо‘ladi
Istemolchilar bozori shakllanadi
Resurslar narxi arzonlashadi

Taklif qonuniga kо‘ra, boshqa omillar о‘zgarmas bо‘lgan sharoitda tovar narxining kо‘tarilishi:

Taklif xajmining oshishiga
Taklifning oshishiga
Taklifning pasayishiga
Taklif xajmining pasayishiga olib keladi

Tovar mahsuloti bahosining pasayish sabablariga quyidagi omillardan qaysi biri ta’sir kо‘rsatgan?

Ishlab chiqarish resurslari narxining pasayganligi
Xususiy tadbirkorchilik uchun soliqlarning kо‘tarilganligi
Iste’molchilar daromadining kо‘tarilganligi
Tо‘ldiruvchi tovarlar narxining arzonlashuvi

Qaysi hollarda befarqlik kartasida joylashgan nuqtaga iste’molchining muvozanat holati deymiz?

Byudjet chizig‘i bilan befarqlik chizig‘ining burchak koeffitsiyenti bir biriga teng bо‘lganda
Byudjet chizig‘i bilan befarqlik egri chizig‘i kesishgan har qanday nuqtaga
Eng yuqorida joylashgan befarqlik chizig‘iga
Byudjet chizig‘i chegarasidan tashqarida yotgan nuqtaga

Iste’molchilar daromadining kо‘payishi grafikda qanday о‘zgarish hosil qiladi?

Byudjet chizig‘i о‘ngga parallel siljiydi
Byudjet chizig‘ining og‘ish burchagi о‘zgaradi
Byudjet chizig‘i chapga parallel siljiydi
Byudjet chizig‘ining og‘ish burchagi qisqaradi

“Daromad samarasi” qanday hollarda vujudga keladi?

Mahsulotning narxi pasayganda, iste’molchi ushbu tovarni boshqa tovarlar xaridini pasaytirmasdan oshirganda
Iste’molchilar daromadi kо‘tarilganda ayrim mahsulotlar xaridi pasayib ketganda
Iste’molchilar daromadi oshganda ular daromadning bir qismini jamg‘arganlarida
Agar iste’molchilarning daromadi qisqarganda ular ushbu mahsulotni kamroq sotib olganlarida

Sifatsiz tovar sirasiga kiritiladi, agar:

Daromadga bog‘liq talab elastikligi – 0,5 ga teng bо‘lsa
Narxga bog‘liq talab elastikligi – 1,3 ga teng bо‘lsa
Kesishgan talab elastikligi – 0,7 ga teng bо‘lsa
Daromadga bog‘liq talab elastikligi – 1,3 ga teng bо‘lsa

Ishlab chiqarish resursi hisoblanmaydigan qatorni belgilang

Iste’mol mollari
Foydali qazilmalar
Malakali ishchi kuchi
Laboratoriya jihozlari

X tovarni ishlab chiqaruvchi subyekt mahsulotning bahosini 5% ga pasaytirdi, natijada sotuv hajmi 4 % ga oshdi.Bunday holda X tovar:

Noelastik
Birlik elastik
Mutloq elastik hisoblanadi
Elastik

Agar mahsulotning narxi 5 % ga tushganda taklif hajmi 9 % ga pasaysa, bunday taklif:

Elastik
Noelastik
Birlik elastik
Mutloq elastik taklif deb yuritiladi

Noelastik talab deyiladi, agar:

Baho 1% ga kо‘tarilganda unga bо‘lgan talab hajmi 1% dan kam miqdorda о‘zgarsa
Baho 1% kо‘tarilganda unga bо‘lgan talab hajmi 1% dan kо‘p miqdorda о‘zgarsa
Bahoning har qanday о‘zgarishi umumiy tushumning о‘zgarmasligiga olib kelsa
Bahoning 1% ga kо‘tarilishi talab hajmining oshishiga olib kelmasa

Texnologiyaning takomillashuvi nimaning siljishiga olib keladi:

Taklif egri chizig‘ini о‘ngga va yuqoriga
Talab egri chizig‘ini о‘ngga va yuqoriga
Talab egri chizig‘ini chapga va pastga
Taklif egri chizig‘ini chapga va pastga

Agar tovar bahosi talab va taklif egri chiziqlarining kesishish nuqtasidan past bо‘lsa

Taqchillik yuzaga keladi
Tovar ortiqchaligi paydo bо‘ladi
Ishsizlik kо‘payadi
Muvozanat holat ta’minlanadi

Tovar narxining 1% ga kamayishi natijasida unga bо‘lgan talab hajmi 2% ga oshsa, bunday talabga:

Elastik
Birlik elastik
Mutloq noelastik talab deyiladi
Noelastik

Umumiy naflik oshadi, qachonki chekli naflik:

O‘ssa yoki kamaysa, lekin musbat miqdor bо‘lsa
Pasayganda
Kо‘tarilganda
Past sur’atda oshganda

Qisqa muddatli oraliqda foydani maksimal yoki xarajatlarni minimallashtiruvchi raqobatlashgan firma о‘z faoliyatini quyidagi hollarda tо‘xtadi:

Mahsulotning bahosi chekli xarajatdan past bо‘lganda
Mahsulotning bahosi о‘rtacha doimiy xarajatlardan past bо‘lganda
Mahsulotning bahosi о‘rtacha о‘zgaruvchan xarajatlardan past bо‘lganda
Umumiy daromad umumiy xarajatlarni qoplashga yetmay qolayotganda

Uzoq muddatli oraliqda foydani maksimallashtirish yoki xarajatlarni minimallashtirishga harakat qilayotgan raqobatlashuvchi firma ishlab chiqarishni tо‘xtatishga majbur, agar:

О‘rtacha umumiy xarajat chekli xarajatdan kichik bо‘lganda
Mahsulotning bahosi chekli xarajatdan past bо‘lganda
Tushum umumiy xarajatlarni qoplamasa
Chekli xarajat о‘rtacha о‘zgaruvchan xarajatdan oshib ketsa

О‘rtacha xarajatlar chizig‘i talab egri chizig‘i bilan kesishganda qanday holat yuz beradi?

Firma normal foyda olish holatida bо‘ladi
Foyda maksimal bо‘ladi
Normal foyda nolga teng bо‘ladi
Buxgalterlik foyda nolga teng bо‘ladi

Monopol raqobatlashgan bozorda:

Alohida olingan sotuvchilar mahsulot bahosiga ta’sir kо‘rsata oladi
Reklama muhim ahamiyat kasb etmaydi
Tovarlarning xususiyati va sotish sharoiti bо‘yicha farqlanadi
Ishlab chiqaruvchilarning axborot olishga bо‘lgan teng imkoniyati oshadi

Agar iqtisodiy muammolarning bir qismi bozor, bir qismi hukumat tomonidan hal etilsa, bunday iqtisodiyot:

Aralash deyiladi
Ma’muriy boshqaruvga asoslangan iqtisodiyot
Bozor iqtisodiyoti
Natural shaklga ega iqtisodiyot

Hamma iqtisodiy tizimlar uchun fundamental muammo bо‘lib hisoblanadi, bu:

Noyoblik va taqchillik
Investitsiya
Ishlab chiqarish
Iste’mol

Qisqa muddatli oraliqda firma 500 birlik mahsulot ishlab chiqardi. О‘rtacha о‘zgaruvchan xarajatlar 2$, о‘rtacha о‘zgarmas xarajatlar 0,5$ tashkil etsa umumiy xarajatlarni hisoblang:

1250 dollar
2,5 dollar
750 dollar
1100 dollar

Uzoq muddatli oraliqda:

Barcha xarajatlar о‘zgaruvchan bо‘ladi
Hamma xarajatlar doimiy hisoblanadi
О‘zgaruvchan xarajatlar doimiy xarajatlarga nisbatan tez sur’atlar bilan о‘sib boradi
Doimiy xarajatlar о‘zgaruvchan xarajatlarga nisbatan tez sur’atlar bilan о‘sib boradi

Noelastik talab bо‘lgan tovarning narxi 7 dollardan 8 dollarga kо‘tarilganda, daromad:

Kо‘tariladi
Qisqaradi
О‘zgarishsiz qoladi
Mutloq noelastik

Faraz qilaylik, X mahsulot taklifi mutloq noelastikdir. Agar, ushbu mahsulotga bо‘lgan talab kо‘paysa, u holda muvozanat narx:

Kо‘tariladi, muvozat ishlab chiqarish xajmi esa о‘zgarishsiz qoladi
Tushadi, muvozanat xajm esa kо‘payadi
Muvozanat xajm ham kamayadi
Kо‘tariladi muvozanat ishlab chiqarish xajmi esa kamayadi

Foydani maksimallashtirishga xarakat qilayotgan monopolist о‘z mahsulotining narxini pasaytiradi, agar:

Chekli daromad chekli xarajatdan katta bо‘lsa
О‘rtacha xarajatlar tushib borsa
Reklama xarajatlari kо‘payib ketsa
Chekli daromad chekli xarajatga teng bо‘lsa

Qaysi hollarda monopolist foydani maksimallashtirishga erishishi mumkin?

Chekli daromad chekli xarajatga teng bо‘lganda
Chekli xarajatlar mahsulotning narxiga teng bо‘lganda
Chekli xarajat umumiy xarajatga teng bо‘lganda
Chekli daromad umumiy xarajatga teng bо‘lganda

Odatda, monopolistning chekli xarajati mahsulotning narxidan past bо‘ladi, chunki:

Narx chekli daromaddan yuqori
Narx chekli daromaddan pastdir
Chekli xarajat о‘rtacha xarajatlardan past
Chekli xarajat о‘rtacha xarajatdan yuqoridir

Mehnatning chekli mahsuloti MPL=2; kapitalning chekli mahsuloti MPK=5; mehnatning narxi PL=1dollar; kapital narxi PK=20 dollar; Chekli daromad MR=3 dollarni tashkil etadi. Maksimal foyda olishi uchun firma resurslardan qanday foydalanishi kerak?

Mehnatdan kо‘p, kapitaldan esa kamroq foydalanishi
Mehnat va kapitaldan bir xil xajmda kо‘proq foydalanishi
Mehnat va kapitaldan bir xil xajmda kamroq foydalanishi
Kapitaldan kо‘p, mehnatdan esa kam foydalanishi

Quyida keltirilganlardan qaysi biri ijtimoiy ne’matga ta’luqli emas?

Elektr energiya
Shifokor xizmati
Mamlakat mudofaasi
Tabiiy ofatlardan himoya

Kapital sarfi 10 foizga mehnat sarfi 15 foizga oshdi. Ishlab chiqarish fukntsiyasi bir jinsli bo’lsa, masshtab samarasi qanday bo’ladi?

Bu yerda ishlab chiqarishning o’sish sur’atini pasayishi ro’y bermoqda
Bu yerda ishlab chiqarishning o’sish sur’ati ro’y bermoqda
Bu yerda ishlab chiqarishning bir meyorda borishi ro’y bermoqda
Bu yerda ishlab chiqarishning masshtab o'zgarishi ro’y bermoqda

Firmaning quyidagi ma’lumotlari berilgan: Yalpi daromadi – 10 mln. Tashqi xarajat – 4 mln, Normal foyda – 2,5 mln so’m bo'lsa firmaning buxgalteriya va iqtisodiy foydasini aniqlang.

BF-6 mln, IF-3,5 mln
BF-3,5 mln, IF-5 mln
BF-6 mln, IF-4 mln
BF-4 mln, IF-6 mln

Rаqоbаtlаshuvchi firmаning mаhsulоti nаrхi 34 so’m. O’rtаchа хаrаjаti 2+4Q.Firma ishlаb chiqаrish hаjmi qаnchа bo’lgаndа firmа zаrаr bilаn ishlаydi.

ishlаb chiqаrish hаjmi 8 dan katta bo'lsa
ishlаb chiqаrish hаjmi 8 dan kichik bo'lsa
ishlаb chiqаrish hаjmi 8 ga teng bo'lsa
ishlаb chiqаrish hаjmi 8 ga teng bo'lmasa

Rаqоbаtlаshuvchi firmаning mаhsulоti nаrхi 34 so’m. O’rtаchа хаrаjаti 2+4Q.Firma ishlаb chiqаrish хаjmi qаnchа bo’lgаndа firmа mаksimаl fоydа оlаdi.

ishlаb chiqаrish hаjmi 4 ga teng bo'lsa
ishlаb chiqаrish hаjmi 4 dan kichik bo'lsa
ishlаb chiqаrish hаjmi 4 dan katta bo'lsa
ishlаb chiqаrish hаjmi 6 ga teng bo'lsa

Mоnоpоlist tоvаrining nаrхi 300 so’m bo’lgаndа mоnоpоlistning dаrоmаdi 6000 so'm tоvаr nаrхi 500 bo’lgаndа dаrоmаd 4000 so’mgа tеng.Tоvаr nаrхi 350 so’m bo’lgаndа mоnоpоlist dаrоmаdi tоpilsin.

5950
5590
5900
5500

Аktivlаrning dаrоmаdi birinchi yili 19 %ni, ikkinchi yili 10 %ni, uchinchi yili 16 %ni tаshkil qildi. Aktivlarning daromad ko'satkichi bo'yicha dispersiya aniqlansin.

42
41
40
43

Аktivlаrning dаrоmаdi birinchi yili 19 %ni, ikkinchi yili 10 %ni, uchinchi yili 16 %ni tаshkil qildi. Aktivlarning daromad ko'satkichi bo'yicha o'rtacha kvadratik chetlanish aniqlansin.

6,48
6,50
6,0
6,84

Iqtisodiyotdagi turg‘unlik tufayli yuzaga kelgan ishsizlikni

siklli ishsizlik
friksion ishsizlik
mavsumiy ishsizlik
ixtiyoriy ishsizlik turiga kiritish mumkin

Bozor mexanizmi … .

bozor iqtisodiyotining faoliyat qilishini tartibga solishni va iqtisodiy jarayonlarni uyg’unlashtirishni ta’minlaydigan dastak va vositalar
ishlab chiqaruvchilar va iste’molchilar (sotuvchilar va xaridorlar) o’rtasida pul orqali ayirboshlash jarayonida bo’ladigan munosabatlar yig’indisi
barcha javoblar to’g’ri
ayirboshlash munosabatlariga jalb qilingan iqtisodiy faoliyat natijalari va iqtisodiy resurslar, tovar, pul va unga tenglashtirilgan moliyaviy aktivlar

Narx oshib borishi bilan talabning asta-sekin pasayib borishini nima bilan izohlanadi?

iste’molchi pul daromadining cheklanganligi bilan
iste’molchi didining о‘zgarishi bilan
ehtiyojning tо‘laroq qondirilganligi bilan
talabda rо‘y bergan о‘zgarishlar bilan

Bozor iqtisodiyoti sharoitida quyidagi muammolarning qaysi biri bilan davlat shug‘ullanishi kerak?

mehnat muhofazasi bilan
jamiyatga zarur bo‘lgan tovarlar va xizmatlar doirasini aniqlash bilan
tovar ishlab chiqarishning hajmi va uning turlarini rejalashtirish bilan
ishlab chiqarish korxonalari olgan pul daromadlaridan samarali foydalanish usullarini belgilab berish bilan