85
həqiqətləri həyata keçirmək istəmişəm» deyən Cavad Heyət
1954-cü ildə ürək əməliyyatları aparmağa başlayıb. 1961-ci
ildə İran mühiti üçün böyük uğur sayılan, ilk dəfə böyük
müvəffəqiyyətlə keçən açıq ürək əməliyyatı da Cavad Heyətə
aiddir. O, İranda eksperimental cərrahiyyənin bünövrəsini
qoyub, ilk dəfə ürək qapaqlarını dəyişdirib. Tehranda ilk
böyrəkköçürmə əməliyyatları da məhz Cavad Heyətin adı ilə
bağlıdır. Bu nailiyyətlərə görə o, 1963-cü ildə Beynəlxalq
Cərrahlıq Akademiyasının üzvü seçilib.
Az vaxtda ürək cərrahiyyəsinin öncülü kimi məşhurlaşan
Cavad Heyət 1983-cü ildə dünyanın ən şöhrətli cərrahiyyə
qurumu olan Paris Cərrahiyyə Akademiyasına üzv seçilib.
Tibbə aid çoxlu sayda sanballı kitabın, cərrahiyyəyə aid
üç cildlik dərsliyin müəllifi, 12 il «Daneşe pezeşki» – «Tibb
elmi» dərgisinin naşiri olan doktor Cavad Heyət 1988-ci ildən
Azad İslam Universitetinin cərrahiyyə professorudur,
Universitetin cərrahlıq şöbəsinin rəhbəridir. Bu, həm də o
deməkdir ki, yeni Cavad Heyətlər yetişir, Cavad Heyət öz
elmini, öz biliyini əsirgəmədən tələbələrinə öyrədir. Demək,
«Çalışmışam ki, həyatda elm öyrənəm və elm öyrədəm. İnsan
həyatda biliklə yaşamalıdır» deyən Cavad Heyət, həm də
böyük müəllimdir. İslam dünyasının böyük şəxsiyyəti Həzrəti
Əlinin belə bir fikri var: «Kim mənə bir hərf öyrətsə, ömrüm
boyu ona qul olaram». Bu mənada, tələbələri Cavad Heyətə
çox borcludurlar.
Bütün bu sadaladıqlarımın hamısı, bəlkə də, dildə çox
asan səslənir. Amma bunların arxasında yuxusuz gecələr,
gərgin və hərtərəfli çalışmalar, nəzəriyyə və bu nəzəriyyəyə
əsaslanan praktika, böyük səbir, təmkin, iradə dayanır.
Özünün dediyi kimi, bu işlər ona həyəcan, emosiya, stress,
iztirab bahasına başa gəlib.
Hər bir sənət sahibi ilk addımını həyəcanla xatırlayır:
86
istər həkim, istər yazıçı, şair, istərsə də digər peşə sahibləri.
Cavad Heyət də keçirdiyi ilk cərrahiyyə əməliyyatını, özü də
çox uğurlu əməliyyatı həm sevinə-sevinə, həm həyəcanla
xatırlayır. Bunun özü də xoşbəxtlikdir.
Dünyaşöhrətli korifey cərrahlardan biri olan doktor
Cavad Heyətin elmi fəaliyyəti təkcə təbabətlə məhdudlaşmır.
O həm də böyük tarixçi alim və filoloqdur. Ömrünün önəmli
bir hissəsini Azərbaycan-türk tarixinin, dil və ədəbiyyatının
tədqiqinə həsr edib, elmi türkoloji araşdırmalarla məşğul olub,
naşirlik edib. Cavad Heyət sənəti, ədəbiyyatı, dilçiliyi, tarixi
də bir həkim kimi tədqiq edib və özü demişkən, bunun da
xeyrini görüb.
Cavad Heyətin ən böyük xidmətlərindən biri də onun
«Varlığ»ıdır.
İranda İslam İnqilabının qələbəsindən sonra verilən nisbi
dil azadlığından bəhrələnən alovlu vətənpərvər ziyalı dostları
ilə birgə «Varlıq» dərgisinin nəşrinə başlayır. Nə az, nə çox,
düz 26 ildir ki, Azərbaycan-türk dili, ədəbiyyatı, tarixi və
folklorunu bu jurnal vasitəsilə yayır.
Mən «varlığımızın ifadəsi və sənədi olan» azadlıq quşu
«Varlıq» haqqında xüsusi danışmaq istəyirəm.
«Varlıq»! İnanmıram indi kiminsə bu dərgi haqqında
informasiyası, məlumatı, bilgisi olmasın. İnanmıram, indi
kimsə bu dərgi haqqında eşitməmiş olsun. İnanmıram, indi
kimsə bu dərgi ilə öyünməsin, fəxr etməsin. Bu öyüncü, bu
qürur hissini bizə bəxş edən isə sözün həqiqi mənasında,
böyük azərbaycanlı olan doktor Cavad Heyətdir. Və 26 ildir
ki, bu jurnal bizimlədir. Bəlkə də, belə uzunömürlü ikinci bir
jurnal, dərgi ağlımıza, xəyalımıza gətirə bilmərik. Mətbuat
tariximizə nəzər salsaq görərik ki, mətbu orqanlarımızın
əksəriyyəti çox qısa ömür yaşayıb. «Varlıq» isə 26 ildir ki,
bizimlə yol gəlir. Biz indi Cavad Heyəti – ağsaqqal alimimizi,
87
böyük təbibimizi, görkəmli naşirimizi təkcə 80 illik yubileyi
münasibətilə deyil, həm də təməlini, bünövrəsini qoyduğu bu
jurnalın 26 illiyi münasibətilə təbrik edirik. Cavad Heyət
gözünün nurunu, zəkasını, işığını, ömrünü, həm də bu jurnalın
səhifələrində şam kimi əridib. Min bir zəhmətə, əziyyətə
qatlaşaraq gözəl bir «övlad» da böyüdüb. Cavad Heyət bu
layiqli «övlad»ın üstündə əsim-əsim əsib və onu bütöv türk
aləminə bəxş edib. Öz doğma dilində yazan «Varlıq»,
həqiqətən də, varlığımızın aynasına, mövcudluğumuzun
güzgüsünə çevrilib. Digər tərəfdən, bu dərgi də öz naşirinə, öz
yaradıcısına borclu qalmayıb, onu öz səhifələrinin yaddaşına
həkk edib. Özü də həmişəlik.
Cavad Heyət İran inqilabından sonra Tehranda «Varlıq»
dərgisini çap etdirməklə türk mənəvi birliyinə qapı açdı, həm
də bir məktəbə çevrildi. Bu jurnal az vaxtda böyük uğur
qazandı: milli fikrin formalaşması, ədəbi dilin yayılması, o
tay-bu tay məsələsində öz sözünü dedi. Cavad Heyətin
yaratdığı «Varlıq» məktəbi İran türklərinin milli
mədəniyyətini hansısa ideologiyaya bağlılıqdan azad etdi.
Bundan başqa, İranda unudulmuş fikir sahibləri, ədəbiyyat və
mədəniyyət xadimlərinin adları və əsərləri «Varlıq» vasitəsilə
tanıdıldı, təbliğ olundu. Stokholmda yaşayan soydaşımız
Əlirza Ərdəbilinin təbirincə desək, «Varlıq» məktəbi mənəvi
dünyamızın coğrafiyasını bizə tanıtdırmaqla dünya xəritəsində
durduğumuz yerin koordinatları ilə bizi tanış etdi.
Nə gözəl ki, bu gün ən kütləvi mətbuat orqanı olan
«Varlıq» hər sayında öz oxucularını elmin, ədəbiyyatın,
folklorun seçmə nümunələri ilə tanış edir, dilimizi təbliğ edir.
Burada çap olunan silsilə məqalələr dilimizin tarixini,
qrammatikasını, ədəbiyyat tariximizi, folklorumuzu əks
etdirir. Həm də ana dilimizin nə qədər əzəmətli, zəngin, gözəl,
musiqili bir dil olduğunu nümayiş etdirir, ədəbi dilimizin
Dostları ilə paylaş: |