BOŞ-un Beynəlxalq Klinik Tövsiyyələri
Bu sənəd Beynəlxalq Oftalmologiya Şurası tərəfindən qəbul edilmiş 19 beynəlxalq
klinik tövsiyyədən ibarətdir.
Tövsiyyələr xəstəliklərin diaqnostikası və müalicəsi zamanı oftalmoloqların istinad edə
biləcəkləri mənbə olub,
oftalmoloji cəmiyyətlər tərəfindən tərcumə edilərək uyğunlaşdırılması
məqsədi ilə hazırlanmışdır. Əsas məqsəd oftalmoloji təhsilin artırılması və xəstələrə göstərilən
oftalmoloji xidmətin səviyyəsinin yuksəldilməsidir.
Tövsiyyələr aşağıdakılardan ibarətdir:
Yaşla əlaqədar Makulyar Degenerasiya (İlkin və sonrakı müayinələr)
Yaşla əlaqədar Makulyar Degenerasiya (Müalicəyə dair tövsiyyələr)
Ambliopiya (İlkin və sonrakı müayinələr)
Bakterial keratitlər (İlkin qiymətləndirmə)
Bakterial keratitlər (Müalicəyə dair tövsiyyələr)
Blefaritlər (İlkin və sonrakı müayinələr)
Katarakta (İlkin müayinə)
Konyunktivitlər (İlkin müayinə)
Diabetik retinopatiya (İlkin və sonrakı müayinələr)
Diabetik retinopatiya (Müalicəyə dair tövsiyyələr)
Quru göz sindromu (İlkin müayinə)
Ezotropiya-Daxili çəpgözlük (İlkin və sonrakı müayinələr)
Cüzam zamanı görmə üzvünün xəstəlikləri(İlkin və sonrakı müayinələr)
Şüşəvari cismin arxa qopması, tor qişanin cırıqları və «Lattis» degenerasiyası (İlkin və
sonrakı müayinələr)
Birincili açıq bucaqlı qlaukoma (İlkin müayinə)
Birincili açıq bucaqlı qlaukoma (Sonrakı müayinələr)
Birincili açıq bucaqlı qlaukomaya şübhə (İlkin və sonrakı müayinələr)
Birincili qapalı bucaqlı qlaukoma (İlkin müayinə və müalicə)
Traxoma
Ön söz.
Beynəlxalq Klinik Tövsiyyələr Oftalmoloji Təşkilatların Beynəlxalq Federasiyasının
tələbi ilə Beynəlxalq Oftalmologiya Şurasi tərəfindən hazırlanıb.
Tövsiyyələrin əsas məqsədi oftalmoloqlara dəstək və oftalmoloji təhsilin artırılması,
həmçinin xəstələrə yüksək keyfiyyətli xidmətin göstərilməsini təmin etməkdən ibarətdir.
Onlar hazirlanarkən Amerika Oftalmologiya Akademiyası tərəfindən tərtib edilmiş İstinad
Olunan Praktik Nümunələrə əsaslanmışdır.
Bu cür tövsiyyələrin ümumi standart şəklində təqdim edilməsi bəzi çətinliklərlə
müşahidə edilir. Beləki, müxtəlif coğrafi şərait, avadanlıq potensialı, xəstələrin müxtəlifliyi
və s. ümumi standartların hazırlanmasında çətinlik törədir.
Tövsiyyələr müayinələr zamanı istifadə olunan avadanlıqların, dərman vasitələrinin və
cərrahi müdaxilələrin istifadəsi üçün xüsusi göstərişlər toplusudur.
Beləliklə, əsas gözlənilən məqamlar əldə olunub və əgər şərait imkan verirsə,
diaqnozun qoyulması, müalicə və sonrakı müayinələr həyata keçirilə bilər. Hətta uyğun şərait
olmasa belə yüksək səviyyəli xidmət göstərmək mümkündür.
Qeyd etmək lazımdır ki, tövsiyyələrin kor-koranə yerinə yetirilməsi müvəffəgiyyətli
nəticənin əldə olunmasına təminat vermir. Burada xəstələrin fərdi xüsusiyyətləri, mövcud
şərait, həmçinin həkimin fərdi bacarığı nəzərə alınmalı və vəziyyətdən asılı olaraq müxtəlif
dəyişikliklərin həyata keçirilməsinin mümkünlüyü nəzərdən qaçırılmamalıdır.
Qeyd olunan tövsiyyələr tibbi təcrübəyə və ən son elmi məlumatlara əsaslanaraq tərtib
olunmuşdur. BOŞ istifadə olunan məlumatları mütəmadi olaraq (təqribən hər iki, üç ildən
bir) təzələmək üçün öhdəlik götürmüşdür.
Yaşla Əlaqədar Makulyar Degenerasiya (YƏMD)
(İlkin və sonrakı müayinələr)
(Qiymətləndirmə: A: Xüsusi ilə vacib, B: Vacib, C: Münasibdir, ancaq vacib deyil.
Dəlilin qüvvəsi
: I: Güclü, II: Zəruridir I olmadıqda, III: I və II olmadıqda mütəxəssis rəyi ilə
razılaşma )
İlkin subyektiv müayinə
Simptomlar (metamorfopsiya, gormənin zəifləməsi ) (A:II)
Dərman və qida qəbulu (B:III)
Okulyar anamnez (B:II)
Sistem anamnez (hər hansı hiperhəssaslıq reaksiyası) (B:II)
Ailə anamnezi, xüsusilə ailədə YƏMD əziyyət çəkənlərin mövcudluğu (B:II)
Sosial anamnez, xüsusi ilə siqaret çəkmə (B:II)
İlkin obyektiv müayinə
Görmə itiliyi (A:III)
Makulanın stereobiomikroskopik müayinəsi (A:I)
Yardımçı müayinələr
YƏMD zamanı göz dibinin flüoressein angioqrafiyası aşağıdakı klinik hallarda həyata
keçirilməldir: (A:I)
Xəstə yeni metamorfopsiyalardan şikayət etdikdə
Xəstədə izah edilə bilməyən bulanıq görmə olduqda
Klinik müayinələr tor qişanın və ya retinal piqment hüceyrələrin qabardığını,
subretinal hemorragiyanı, sərt eksudatları və ya subretinal fibroz toxumanı
aşkarladıqda
Xoriovitreal neovaskulyarizasiyanı (XVN) aşkar etmək, onun ölçülərini, tipini,
yerləşməsini müəyyənləşdirmək, həmçinin xoriodal neovaskulyarizasiya ilə (XNV)
zədələmiş nahiyyəni dəqiqləşdirdikdə
Müalicəyə tövsiyyə (laser fotokoaqulyasiya, cərrahiyyə və ya vertoporfin fotodinamik
terapiya)
Müalicədən sonra XNV-nin davamlığını və ya yenidən əmələ gəlməsini
müəyyənləşdirmək lazım olduqda
Görmənin itirilməsinin səbəbini klinik müayinələrlə izah etmək mümkün olmadıqda,
onun təyin olunmasına yardım zamanı