Microsoft Word Glossary sd2 esia final az
Yüklə 207,22 Kb. Pdf görüntüsü
|
| Şahdəniz 2 Layihəsi Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin Qiymətləndirilməsi Xüsusi terminlər lüğəti
Ağır metallar Metal xüsusiyyətlərini nümayiş etdirən və keçid metallarının və bir sıra metalloidlərin, lantanidlərin və aktinidlərin daxil olduğu elementlərin yarımqrupu. Buna nümunə kimi civə, xrom, kadmium, zəy və qurğuşun aid edilir.
Temperatur və ya təzyiqin qəfildən aşağı düşməsi səbəbindən neftdən qazların və/və ya buxarların ani surətdə ayrılması
Müsbət yüklü elektrod (batareya/akkumulyator, elektron cihaz, yaxud elektrik avadanlığı ilə əlaqədar). Anormal yüksək lay və məsamə təzyiqi Müəyyən dərinlikdəki hidrostatik təzyiqdən artıq olan qeyri-normal dərəcədə yüksək quyu təzyiqi.
Süxur laylarının yuxarı istiqamətdə qabardığı süxurda tağşəkilli bükük/əyilmə.
İnsan fəaliyyəti ilə əlaqədar olan.
Havanın, suyun və orqanizmlərin kimyəvi təsiri ilə bağlı proseslər. Aşınma yüngül karbohidrogenlərin buxarlanaraq itkisi ilə nəticələnir və bu, adətən, bioloji parçalanma və yuyulub aparılma ilə müşayiət olunur.
Çənlərin doldurulması, boşaldılması və çənlərin “nəfəs almasından itkilərin yaranması” zamanı və tutub saxlanma sistemlərində faktiki olaraq bərpası mümkün ola bilməyən fitinqlərdə yaranan kiçik itkilər nəticəsində kiçik qaz həcmlərinin ayrılması.
Quyudan neftin, yaxud qazın nəzarətsiz sızmasının (çıxmasının) qarşısını almaq üçün istifadə olunan hidravlik mexanizmli qurğu.
Avadanlıqların yığıldığı sahə Təchizat malları və materiallar üçün müvəqqəti anbar sahəsi.
Avrasiya Avropa və Asiyanın uzanmış quru sahəsi və xüsusən də iki kontinentin birləşdiyi iri qeyri-müəyyən region.
BMT-nin Avropa üzrə İqtisadi Komissiyası (UNECE) daxilində üzv dövlətlərin (o cümlədən Azərbaycanın) və digər təşkilatların tərəfdaşlığı.
Yanacaq və ya su daşımaq üçün çən quraşdırılmış nəqliyyat vasitəsi.
Neftin/qazın quyudan dəniz platformasının texnoloji avadanlığına nəqlini təmin edən boru.
Axıntı suyu İstismar, yaxud texnoloji proses nəticəsində maye halında axıdılan tullantılar.
Azərbaycan valyutası.
Azqıllılar sinfindən olan müxtəlif həlqəvi qurdların (o cümlədən yer soxulcanı və şirin suda yaşayan bəzi kiçik növlər) hər hansı bir növü.
Sabitliyi qoruyub saxlamaq və ağırlığın paylanmasını təmin etmək üçün gəmiyə yüklənmiş su.
Neftin həcminin ümumi qəbul edilmiş ölçü vahidi, 159 litrə (0,159 m 3 ) və ya təxminən 35 ingilis qallonuna (42 ABŞ qallonu) bərabərdir.
Qazma məhlullarının sıxlığını (qazma məhlulunun çəkisini) artırmaq məqsədilə qazma məhlulunun əsas komponenti kimi istifadə olunan çox ağır maddə. Kimyəvi adı barium sulfat birləşməsidir.
Su sahələrinin dərinliyinin ölçülməsi.
Şahdəniz 2 Layihəsi Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin Qiymətləndirilməsi Xüsusi terminlər lüğəti
Təhlükəli tullantıların transsərhəd daşımaları və digər təhlükəli tullantıların idarə olunması ilə bağlı məsələləri ehtiva edən beynəlxalq hüquqi saziş.
Zədələnmə və ya material dağılması baş verdiyi təqdirdə mayelərin yığılması üçün saxlama çəninin ətrafına çəkilən lokallaşdırıcı sədd.
Dünya Bankının üzvü olan təşkilatdır və inkişaf etməkdə olan ölkələrdə özəl sektorun davamlı inkişafını təşviq edir.
Nəzərdə tutulan miqdar daxilindəki canlı cisimlərin ümumi kütləsi.
Torpaqdakı, sudakı və atmosferdəki mikroorqanizmlər tərəfindən sadə birləşmələrə parçalanmağa həssas olan. Bioloji parçalanma əksər hallarda toksik üzvi birləşmələri qeyri-toksik, yaxud daha az toksikliyə malik üzvi birləşmələrə çevirir.
Hər hansı ərazidə bitki və heyvan növlərinin sayı.
Bakteriyaların və digər orqanizmlərin artımının (seçim əsasında) qarşısını almaq, yaxud məhdudlaşdırmaq məqsədilə flüidlərə əlavə edilən kimyəvi reagent.
Dənizdə çəkilmiş boru kəmərinin sahilə çıxdığı ərazi.
Qazma buruğunda qazma borularının istifadəyə hazır dəstəsinin şaquli şəkildə yığıldığı yer.
Boru kəmərlərini bir-birinə qaynaq etmək və onları dəniz dibinə yerləşdirmək üçün dizayn edilmiş gəmi.
Quyu lüləsi və qoruyucu kəmər və ya qoruyucu kəmər və nasos-kompressor borusu kimi iki konsentrik obyekt arasındakı boşluq. Borunu yağlamaq üçün qatı sürtkü yağı Yivin yeyilərək aşınmasının qarşısını almaq üçün boru birləşmələrinə çəkilən sürtkü yağı. Bulanıqlıq Ayrı-ayrı hissəciklərin səbəb olduğu maye bulanıqlığı, yaxud tutqunluğu. Bu göstərici, suyun keyfiyyətinin yoxlanılması üçün istifadə olunur.
Məişət və istehsalat tullantıları ilə çirklənmiş su.
Canlı (bioloji) ehtiyatlara zərər yetirilməsi; insan sağlamlığına təhlükələr; dənizçilik fəaliyyətlərinə, o cümlədən balıqçılığa maneə törədilməsi; dəniz suyunun keyfiyyətinin pisləşməsi və dəniz mənzərəsinin korlanması kimi ziyanlı təsirlərlə nəticələnən, insanlar tərəfindən birbaşa və ya dolayı yolla maddələrin, yaxud enerjinin ətraf mühitə yayılması.
Təmizlik/qazıntı işləri zamanı formalaşan material. Çöküntü Süxurun eroziyası nəticəsində yaranan və külək, su və ya buz vasitəsilə daşınan və ya toplanan qeyri-üzvi və ya üzvi maddələrin bərk hissəcikləri.
Çoxqıllılar sinfindən olan və bədəninin hər buğumunda qıllı uclara malik cüt ətli çıxıntıları ilə səciyyələnən müxtəlif həlqəvi qurdların (o cümlədən soxulcan kimi əksər dəniz qurdları) istənilən növü.
Cənubi Qafqazda hər tərəfi quru ilə əhatə olunmuş, əksər hissəsi dağlıq və meşə ərazilərindən ibarət olan region. Bu region Azərbaycanın dövlət sərhədləri daxilindədir, lakin hal-hazırda işğalçı Ermənistan Respublikası tərəfindən işğal altında qalır və tanınmamış qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikası tərəfindən idarə olunur.
Əks axınlı suların qarşısını almaq və avtomobil yoluna yardım etmək üçün torpaq və ya daş kütləsindən inşa edilən dik.
Şahdəniz 2 Layihəsi Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin Qiymətləndirilməsi Xüsusi terminlər lüğəti
Bioloji, ekoloji və ya insan reseptorlarının müəyyənləşdirilmiş stress amillərinin təsirinə necə məruz qalmasının ölçü vahidi.
Dayaq bloku Polad dayaqlar üzərində quraşdırılmış dəniz platformasının üst tikililəri saxlayan konstruksiyası
Qaz axınından suyun xaric edilməsi.
Avadanlığın gəmi vasitəsilə sahildən yola salınması və dənizdəki yerinə gətirilməsi prosesi.
Geri qayıdan qazma məhlulu axınındakı tutulmuş qazı xaric edən separator Həmçinin neft axınından müxtəlif növ qazları xaric edən hər hansı proses.
Səs intensivliyi ilə bağlı iki güc səviyyəsinin müqayisəsi üçün istifadə olunan ölçü vahidi (“bel”in onda bir hissəsi).
Az toksikliyə malik həlledicilərdə həll edilmiş təmizləyici vasitələrə bənzər səthi aktiv maddələrdən ibarət xüsusi neft dağılması əleyhinə məhsullar. Dispersantlar faktiki olaraq nefti sudan xaric etmir, lakin bunun əvəzində neft təbəqəsini kiçik hissəciklərə parçalayır ki, bu da sonra suda dispersiya olunur və daha sonra təbii proseslər nəticəsində parçalanır.
İldə hər 1000 nəfərə düşən uşaq doğumu.
Mayenin donacağı yaxud müəyyənləşdirilmiş şərtlər altında axacağı ən aşağı temperatur.
Flüidlərin (əsasən də qazma məhlulunun) qazma sütunu daxilinə endiyi və borular arasındakı fəza vasitəsilə səthə geri qayıtdığı yol.
Torpağın müxtəlif sahələrdə təbii şəkildə elə bir formada əmələ gəlir ki, yağıntı şəklində yerə düşən suların ərazinin ən aşağı hissəsinə axmasına şərait yaradır.
Sement və tullantı qarışığı.
Sulu məhlulda həll olmuş duzun ümumi miqdarı. Adətən, mində bir hissəciklə ifadə olunur.
Qısa müddət yaşayan, yaxud davam edən şey – məsələn: ilin bir sıra ayları ərzində çayın axması.
Fəaliyyətin və ya təsirin baş vermə mümkünlüyü.
Təşkilatın fəaliyyətlərinin, məhsullarının, yaxud xidmətlərinin ətraf mühitlə qarşılıqlı təsirə malik ola bilən və ona görə də idarəetmə forması tələb edən elementi.
Ətraf mühitə təsirin birbaşa yaxud dolayı yolla təsir göstərdiyi hər hansı müxtəlif orqanizmlər.
Müəyyən bir ərazidə mövcud olan bütün canlı orqanizmlərin bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqəsi və onların qeyri-canlı materiallar ilə əlaqəsi.
Dənizaltı mühiti dənizin səthi ilə birləşdirən boru, yaxud xətt.
İki və ya daha çox bir-biri ilə qarışmayan mayelərin qarışığı – birinin digərində dispersiya olunması.
ƏMSSTQ tətbiq etməklə ekoloji baxımdan zərərsiz və davamlı iqtisadi inkişafı təşviq edən regional hüquqi saziş.
Ayrı-ayrı etnosların, insan qruplarının, tayfaların adət-ənənələrinin, mədəni irslərinin öyrənilməsi.
Lokal ərazi daxilində mövcud olan, yaxud bu cür ərazidəki orqanizmlərə xas olan. Şahdəniz 2 Layihəsi Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin Qiymətləndirilməsi Xüsusi terminlər lüğəti
Avadanlıqda, boru xətti sistemində, yaxud qoruyucu kəmərlərdə kalsium karbonatlar və sulfatlar kimi bərk hissəciklərin çökməsini minimuma endirmək üçün əlavə edilən maddələr.
Boru kəmərinə salınan və boru kəmərində maye ilə hərəkət etdirilən silindrik, kürəşəkilli və ya güllə formasında kapsul. Ərsinin əsas vəzifəsi boru kəmərini pasdan, parafindən və ya digər çöküntülərdən təmizləməkdir. Daha mürəkkəb ərsinlərdə (avtomatik ərsinlər adlandırılır) boru kəmərinin texniki baxışını həyata keçirmək üçün nəzarət-ölçü cihazları mövcud olur.
Boru kəmərinin daxilinin təmizlənməsi və ya ölçülməsi, ərsinləmə zamanı boru kəmərinin içərisinin təmizlənməsi üçün xəttin içi ilə “ərsin” göndərilir.
Qurğunun, binanın və yaxud təsirə məruz qalmış sahənin torpağa məkan baxımından təsiri/təzyiqi.
mərhələsi ƏMSSTQ prosesinin ilkin mərhələsi – bu mərhələdə təfsilatlı qiymətləndirilmə tələb edəcəyi güman edilən əsas məsələlərin ilkin dəyərləndirilməsi aparılır.
1/3 ən hündür dalğaların orta dalğa hündürlüyü (dalğanın ətəyindən zirvəsinədək).
Layihənin ƏMSSTQ sənədi çərçivəsində təsvir olunmuş və qiymətləndirilmiş variantı.
Qismən və ya bütövlüklə təşkilatın fəaliyyətləri, məhsulları, yaxud xidmətləri nəticəsində ətraf mühitə istər mənfi, istərsə də müsbət dəyişiklik.
Layihənin ətraf mühitə təsirlərini müəyyənləşdirməyə və başa düşməyə, eləcə də təsirlərin qarşısını almağa, təsirləri minimuma endirməyə, təsirlərə qarşı təsirazaltma tədbirləri görməyə və təsirləri bərpa etməyə çalışan və layihənin bütöv qüvvədəolma müddətini əhatə edən proses.
Hər hansı təşkilatın fəaliyyətlərinin, proseslərinin və yekun ekoloji təsirlərinin planlaşdırılması, idarə olunması və sənədləşdirilməsi məqsədi ilə yaradılmış sistem.
Təsirin Qiymətləndirilməsi (ƏMSSTQ) Layihə və onun əlaqədar fəaliyyətləri ilə bağlı olan ətraf mühitə və sosial-iqtisadi sahəyə təsirlərin sistematik şəkildə müəyyənləşdirilməsi və qiymətləndirilməsi
Qanun Təbii ehtiyatlardan istifadə, Dövlətin və onun vətəndaşlarının hüquq və vəzifələri, iqtisadi fəaliyyətlərə dair ekoloji tələblər, ətraf mühitlə bağlı fövqəladə hallar və təbii fəlakət zonaları və s. kimi məsələləri ehtiva edən Azərbaycan qanunvericiliyi.
Tərkibində insanların formalaşdırdığı fekal maddələr və sidik olan çirkab suyu.
Dəniz və ya göl suları səthində üzən və ya dreyf edən mikroskopik fotosintetik orqanizmlər, məsələn: diatomlar, dinoflaqellatlar.
Müəyyənləşdirilmiş coğrafi ərazidə rast gəlinən bitkilər/canlılar.
Çaylara yaxud su axınlarına aid olan və ya çayların yaxud su axınlarının yaratdığı.
Eyni mənşəli və görünüşlü süxur çöküntüləri və ya struktur.
Planlaşdırılmamış fəaliyyət – məsələn: operatorun xətası və ya layihələndirmə xətası səbəbindən avadanlığın nasazlığı, tutumların (lokallaşdırma vasitələrinin) sıradan çıxması.
Neft və qazın hasil olunduğu qazılmış quyu.
Şahdəniz 2 Layihəsi Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin Qiymətləndirilməsi Xüsusi terminlər lüğəti
Karbohidrogen ehtiyatlarının kollektordan çıxardılması. Hasilatın Pay Bölgüsü Haqqında Saziş (HPBS) Hökumət və hasilatçı şirkət (yaxud şirkətlər qrupu) arasında imzalanmış müqavilə növü.
Uzunsov, silindrik və buğumlu gövdəsi ilə fərqlənən həlqəvi qurdlar tipindən olan müxtəlif qurdlar və ya qurdabənzər orqanizmlər.
Bunlara təbii qaz molekulları, adətən, buz molekullarında tutulan metan qazı molekulları aid edilir. Hidratlar aşağı temperatur və yüksək təzyiq şərtləri altında boru kəmərlərində və qazın texnoloji emal edildiyi qurğularda əmələ gələ bilir. Hidratlar boru kəmərlərini tıxaclaya və hasilat əməliyyatlarına əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərə bilir.
Su dövranını, paylanmasını və
xüsusiyyətlərini öyrənən elm.
Tutumun (məsələn: çən və ya boru) təzyiq altında su ilə doldurulması və hər hansı təzyiq itkisinin yoxlanılması vasitəsilə hermetikliyin sınaqdan keçirilməsi
Qazda, yaxud mayedə asılı vəziyyətdə olan çox kiçik bərk, yaxud maye hissəciklər.
Müxtəlif sıxlıqlara və xüsusiyyətlərə malik təbii formada olan karbohidrogenlərin emal olunmamış qarışığı.
İnsan tərəfindən istehlak edilmək üçün yararlı su.
Spesifik ərazidə məskunlaşan, eyni hökumət strukturuna aid olan və çox vaxt ümumi mədəni və tarixi irsə malik üzvləri olan ictimai qrup/konkret bir ərazidə məskunlaşan mikroorqanizmlərin, bitkilərin və heyvanların müxtəlif toplumlarından təşkil olunmuş ekoloji vahid.
İctimaiyyətin planlaşdırılan fəaliyyətlər barədə məlumatlandırılması prosesi. İkitaylı molyusk Bədənlərinin nanları yastılanmış və iki birləşmiş taydan ibarət olan qapaqlı dəniz və şirin su molyuskları.
Xəzər dənizində ilk irimiqyaslı neft layihəsi. Bu layihəyə 1994-cü ildə başlanılıb və layihədə Azəri, Çıraq və Günəşli yataqlarından neftin hasilatına sərmayə qoymuş şirkətlər konsorsiumu iştirak edir.
Layihə üçün ƏMSSTQ-nin həyata keçirilməsinin tələb olunub-olunmadığına dair qərar verildiyi proses. İnfiltrasiya Yer səthindəki suyun torpağa keçməsi prosesi.
təqdim olunması/açıqlanması ƏMSSTQ üzrə məlumatın ictimaiyyətə açıqlanması.
Keçmiş nəsillərdən ötürülmüş mədəni adətlər, yaşayış əraziləri və tarixi binalar kimi dəyərli obyektlər və keyfiyyətlər.
Beynəlxalq Standartlar Təşkilatı tərəfindən hazırlanmış inkişaf etməkdə olan bir sıra ümumi ətraf mühitin idarə olunması sistemləri; bu, biznesin idarəetmə sahəsini ətraf mühitə təsirlərin idarə olunması strukturu ilə təmin edir.
Quyu divarlarının quyu gövdəsinə çökməsinin qarşısını almaq üçün, adətən, dəniz dibində quyuya yeridilən qoruyucu kolon.
İstiqamətləndirici lülə Nisbətən daha iri lülə qazılmamışdan əvvəl materiala doğru qazılmış kiçik lülə (sonra isə bu lülə genişləndirilərək arzu olunan diametrə çatdırılır).
Qabaqlayıcı quyuların qazılması üçün istifadə olunan səyyar yarımdalma qazma qurğusu.
Şahdəniz 2 Layihəsi Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin Qiymətləndirilməsi Xüsusi terminlər lüğəti
Tam hasilata başlamazdan əvvəl texnoloji sistemlərinin sınağından ibarət hazırlıq işləri.
Hər hansı qurğuların fəaliyyətinin dayandırılması və sökülməsi.
İnfraqırmızı istilik diapazonu daxilində radiasiyanı udmaqla və şüalandırmaqla Planetin istixana effektinə şərait yaratdığı hesab edilən atmosfer qazları. İXQ-ə əsasən karbon dioksidi və metan daxildir.
Ali xərçəngkimilərin bir növü.
Hidrogen və karbon atomlarından ibarət üzvi kimyəvi birləşmələr. Bu birləşmələr böyük miqdarda mövcuddur və onlar bütün neft məhsullarının əsasını təşkil edir. Onlar qaz, maye və ya bərk hallarda (məsələn: metan, heksan və parafin kimi) mövcud ola bilərlər.
Mərkəzi və Qərbi Asiyada ticarət marşrutları boyunca karvanların məskunlaşması üçün geniş meydançada tikilən mehmanxana.
Suya dalmış polad konstruksiyanı korroziyaya uğradan statik elektrik yüklərinin neytrallaşdırılması üsulu.
Maddənin, bir vasitə ilə, həmin vasitənin özünün nəzərə çarpan hərəkəti olmadan istiliyi, elektriki və ya səsi ötürmə qabiliyyətinin ölçüsü.
Qazma qurğusundan və ya platformadan uzanaraq tamamilə suya dalmış və dəniz suyunun götürülməsi, yaxud axıntı suların atqısı üçün istifadə oluna bilən silindrşəkilli polad kamera.
Kəşf olunmamış layların axtarışı zamanı və yaxud məlum layların hüdudlarını əhəmiyyətli dərəcədə genişləndirmək üçün qazılan quyu. Koaqulyator Materialı kimyəvi reaksiya vasitəsilə maye halından qatı hala çevirmək üçün istifadə olunan qurğu.
Alt hissəsində bir neçə budağı olan nisbətən alçaq ağacşəkilli bitki.
Adətən, insanların və digər onurğalıların bağırsaqlarında (xüsusilə, yoğun bağırsaqda) məskunlaşan bakteriyalar və ya bu bakteriyalara aid olanlar.
Platformada yanacaq qazı olmadığı zaman qaz ixracı xəttindən qazın istifadəsinə imkan yaradan sistem.
Maddənin daxilində təzyiqin artırılması.
Su buxarının kondensasiya olunaraq suya çevrilməsi üçün müəyyən hava həcminin soyudulmalı olduğu (sabit təzyiqdə) temperatur.
Səthdəki hasilat avadanlığı ilə bağlı olan normal temperaturlarda və təzyiqlərdə mayeyə kondensasiya olan, təbii qazla birlikdə hasil olunmuş yüngül karbohidrogen fraksiyaları.
Bir qayda olaraq, ümumi bir məqsədlə yaradılan müəssisələrin, işgüzar dairələrin və ya maliyyə təşkilatlarının assosiasiyası və ya qruplaşması
Yer kürəsindəki materiklərdən birinin bir hissəsini təşkil edən tektonik plitə.
Kontinental şelfi və okean qabığını əhatə edir və kontinental şelfin sərhədinin bir hissəsini təşkil edir.
Buğumayaqlılar ailəsinin hər hansı üzvü, o cümlədən şirin sularda və dəniz sularında yaşayan bir çox xərçəngkimilər. Bəzi kopepodlar parazit həyatı keçirir və digərləri isə sərbəst yaşayır
Şahdəniz 2 Layihəsi Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin Qiymətləndirilməsi Xüsusi terminlər lüğəti
Metalın kimyəvi və ya elektrokimyəvi təsir nəticəsində pas tutaraq aşınması. Boru kəmərlərinin, polad çənlərin və digər metal konstruksiyaların paslanması və yeyilməsinə səbəb olan mürəkkəb elektrokimyəvi təsirlərdir.
Daraqlılar tipinə aid olan və üzmək üçün istifadə etdiyi səkkizcərgəli daraqşəkilli kipriyə malik şəffaf, həlməşik bədənli müxtəlif dəniz orqanizmlərinin hər hansı növü. Həmçinin dəniz darağı kimi də tanınır.
Özü-özlüyündə əhəmiyyətli təsir göstərməyən, lakin gələcəkdə nəzərdə tutulan işlərin təsirləri ilə birlikdə daha böyük və daha əhəmiyyətli təsir(lər)ə səbəb ola bilən ekoloji və/və ya sosial- iqtisadi aspektlər.
Konkret bir sahəyə təsir göstərən hər bir tərəfdən əsən küləklərin tezliyini və gücünü əks etdirən şüaşəkilli xətlərin diaqramı.
Dəniz qurğuları quraşdırılan kimi ilkin hasilatı sürətləndirmək üçün öncədən həyata keçirilən qazma işləri.
Qalıq təsirlər həm layihənin əsas kimi qəbul edilmiş variantında nəzərdə tutulmuş, həm də əsas varianta əlavə olaraq hazırlanmış təsirazaltma tədbirləri görüldükdən sonra qalan təsirlərdir.
Yağıntılardan sonra səth sularının müvəqqəti toplanması ilə əlaqəli olan bitki toplumu, bu toplumda Tamarix meyeri kolları üstünlük təşkil edir və buna, adətən, çökəkliklərdə və drenaj xətləri boyunca rast gəlinir.
Dayaz sulu yerlərdə və ya həmişə rütubətli və yumşaq olan torpaqda iri dəstələrlə bitən hündür bitkilər.
İlbizlər kimi qarınayaqlılar sinfinə mənsub olan müxtəlif molyusklardan hər hansı biri.
Qazma nəticəsində süxurlardan ayrılmış və dövr etdirilən qazma məhlulu axını vasitəsilə səthə çıxarılmış kiçik süxur hissəcikləri.
Süxurları deşmək üçün istifadə olunan qazma aləti.
Yataqdan neft quyusunun səthinə axan formasiya flüidinin tərkibindəki neft, qaz və su qatışığı (adətən, geoloji formasiyalarda yaranan mayelər və qazlar).
Qazma baltasını qazma qurğusu ilə birləşdirən boru təşkil etmək üçün bir- birinə bərkidilmiş polad boruların uzunluqları. Kolon lülənin qazılması üçün fırladılır və qazma flüidlərini baltanın qazma ucluğuna ötürür.
Qazma borusu (kolonu) və qazma baltası vasitəsilə quyunun dibinə vurulan su və ya neft ilə və kimyəvi aşqarlar ilə qarışdırılmış halda olan xüsusi gil. Qazma məhlulu qazma baltasını sürətlə soyudur, qazma borusu quyu lüləsində fırlandığı zaman onu sürtkü vasitəsilə təmin edir, süxur şlamlarını səthə daşıyır və quyu lüləsinin divarlarının uçmasının qarşısını alan bir gil qabığı (örtük) rolunu oynayır. Həmçinin qazma flüidi də adlandırılır.
Quyunun qazılması üçün zəruri olan avadanlıqları təsvir edən ümumi termin.
Gəmilərin, yaxud avadanlığın keyfiyyətini və ya bütövlüyünü təftiş etmək və sınaqdan keçirmək üçün nümunəvi seksiyaların dağıdıcı sınağını, yaxud ləğvini tələb etməyən təftiş və sınaq metodları.
Nadir və nəsli tükənmək təhlükəsi altında olan bitki və heyvan növlərinin siyahısı.
Quyu lüləsinin uçmasının və ətraf formasiyalardan quyuya, yaxud əksinə arzuedilməz sızmaların baş verməsinin qarşısını almaq üçün quyu lüləsinin möhkəmləndirilməsindən ötrü istifadə olunan polad boru sistemi. Şahdəniz 2 Layihəsi Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin Qiymətləndirilməsi Xüsusi terminlər lüğəti
Hidravlik sınaq zamanı işlədilən dəniz suyunda korroziyanın qarşısının alınması və bakteriyaların çoxalmasının ləngidilməsi məqsədi ilə istifadə olunan kimyəvi preparatlar.
Yer səthinin altında toplanan və ya azan su, torpaqdakı, çöküntülərdəki və süxurlardakı məsaməli yerlərə olan sular. Qrunt suları yağışdan, eləcə də əriyən qardan və buzdan yaranır, sulu laylar, bulaqlar və kəhrizlər üçün mənbə təşkil edir.
Neft və ya qaz quyusunun qazılmış lüləsi daxilindəki sahə.
Qazma vasitəsilə torpaqda qazılmış quyu; səthdən (ən üst seksiyadan) quyunun dibinə qədər qoruyucu kəməri olmayan qazılmış lülə.
Qoruyucu kəmərin üst hissəsi və birləşdirilmiş tənzimləyici axın klapanları. Quyuağzı zona tənzimləyici klapanların, sınaq avadanlıqlarının və yuxarı nəqletmə borularının yerləşdiyi yerdir.
flüid Hidravlik maye və ya mühit növü. Bu mayenin sayəsində enerji hidravlik qaydada işləyən sistemlərə ötürülür. ŞD2 Layihəsində bu maye hidravlik qaydada işə salınan klapanların işlədilməsi üçün sualtı nəzarət sistemlərində enerji mənbəyi kimi istifadə edilən su əsaslı flüiddir.
Quyu təzyiqinin nəzarətsiz şəkildə və ya nəzarət edilə bilməyən qaydada quyu lüləsi yaxud qoruyucu kəmər vasitəsilə yuxarıya doğru sızması.
Hasilatın bərpa edilməsi və ya artırılması üçün hasilat quyusunda aparılan əməliyyat. Quyunun təmiri quyunun məhsuldarlığını artırmaq, quyu gövdəsindən qumu və ya parafini çıxarmaq, quyuya mexaniki qulluq göstərmək və ya digər səbəblərə görə həyata keçirilə bilər.
Quyuya nəzarət etmək üçün maye, adətən, əsaslı təmir əməliyyatları zamanı istifadə olunan duzlu su. Quyunun sınağı Karbohidrogenlərin kollektordan necə ötürüləcəyi, quyunun məhsuldarlığı və kollektorun xüsusiyyətləri barədə informasiyanı təmin etmək məqsədi ilə quyudakı flüidlərin axıdılması.
Quyu lüləsinin istifadə olunmuş flüidlərdən azad edilməsi. Bu proses, quyunu ilkin vəziyyətinə qaytarır və quyu lüləsinə axır və oradan da nasosla, yaxud dövrə (sirkulyasiya) ilə vurulub geri çıxarılır və beləliklə, quyunu təmizləyir.
Ayrıca, adətən paralel süxur layları.
Hasil olunmuş neftlə/kondensatla təbii şəkildə bir yerdə çıxan su. Həmçinin hasil lay suyu da adlandırılır.
Bağlı quyunun lay dərinliyindəki təzyiq.
Quyuların son tıxaclanması və/ və ya hasilat platformasının, yaxud digər qurğunun daimi olaraq sökülməsi Makrobentos və ya makrofauna Su sütununun dibindəki çöküntülərin üzərində/daxilində yaşayan orqanizmlər. Təxminən ölçü diapazonu 20sm – 0,5mm olan digər bentoslara nisbətən daha böyükdür.
Birdən çox mənbədən gələn mayelərin bir yerə toplanılmasına imkan yaradan borular, siyirtmələr və birləşdiricilər dəsti. Maraqlı tərəf Layihədə marağı olan şəxs, qrup və/və ya təşkilat.
Şahdəniz 2 Layihəsi Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin Qiymətləndirilməsi Xüsusi terminlər lüğəti
Pasportu (MTTP) Kimyəvi maddələrin təchizatçıları tərəfindən təchiz edilən məhsulların xüsusiyyətlərini, o cümlədən sağlamlıq, əməyin təhlükəsizliyi və ətraf mühit üzrə aspektləri xülasə şəklində təsvir edən məlumat vərəqəsi.
Mayenin keçməsinə imkan verməyən. Məcburi köçkünlər Öz doğma yerlərini tərk etmək məcburiyyətində qalmış insanlar, lakin onlar qaçqınlardan fərqli olaraq öz ölkələrinin sərhədləri daxilində qalırlar.
Okeanın ən çox məskunlaşmış zonası (əsasən, üst qatı). Məhsuldar lay/kollektor/rezervuar Hasil oluna bilən karbohidrogenlər üçün tutum əmələ gətirən məsaməli, çatlı, yaxud oyuqlu, geoloji baxımdan hermetik süxur formasiyası
Adətən yaşayış yerində / evlərdə əmələ gələn, zibil və tör-töküntülərdən ibarət ziyanlı tullantılar. Məişət-çirkab (boz) suları Əlüzyuyanlardan, duşxanalardan və camaşırxanalardan gələn çirkab sular.
İsti qan dövranına malik onurğalıların bir sinfi – bu sinfin dişiləri süd vəzilərinə malikdir. Məşəldə yandırma Yanabilən artıq karbohidrogen həcmlərinin buxarını yandırmaqla onların nəzarət altında utilizasiya edilməsi. Məsləhətləşmə Maraqlı tərəflərin layihəyə dair fikir və rəylərini əldə etmək məqsədilə keçirilən rəsmi proses. Mətbəx tullantıları Gəminin kambuzundan (və ya mətbəxindən) yaranan üzvi qida tullantıları. Meteoroloji Dinamikalar Atmosferdə hava və iqlim ilə bağlı hərəkətlərin tədqiqi.
Hər hansı kiçik litosfer (yer qabığı və üst mantiya) tavası/plitəsi.
Azərbaycan Parlamenti. Miqrasiya İnsanların iş tapmaq və ya daha yaxşı yaşayış şərtləri əldə etmək məqsədilə yeni ərazilərə və ya ölkələrə köçməsi/yaxşı müəyyənləşdirilmiş marşrutlar boyunca heyvanların (xüsusən də nəsilartırma üçün geri qayıdan heyvanlar) hər hansı müntəzəm səfərləri. Modul Platformanın göyərtəsində yerləşən, mümkün qədər avtonom olan və digər dəniz modullarına birləşdirilmək üçün layihələndirilmiş üst tikilinin ayrıca bir seksiyası, yaxud düzbucaqlı bölmə. Müdaxilə işləri Hər hansı neft və ya qaz quyusunda və ya sualtı hasilat sistemində onların istismar müddəti ərzində və ya istismar müddətinin sonunda həyata keçirilən hər hansı əməliyyat və ya iş (başqa sözlə, quyunun vəziyyətini və / və ya quyunun quruluşunu dəyişən komponentlərin dəyişdirilməsi). Müqavilə Sahəsi Karbohidrogenlərin kəşfiyyatı və hasilatı məqsədilə şirkət, yaxud şirkətlər qrupu üçün lisenziyalaşdırılmış/icarəyə verilmiş və hissələrə bölünmüş dəniz sahəsi.
Quyunun bütövlüyünü təmin etmək üçün quyunun qazılmasının müvəqqəti dayandırılması ərzində quyuda istifadə olunan flüidlər.
Müəyyən bir ərazidə bir qadının yaşadığı müddət ərzində doğa biləcəyi uşaqların orta sayı. Neytrallaşdırılmış dəniz suyu Qazma məhlulu üçün dəniz suyunun effektivliyini artırmaq məqsədilə həmin suyun pH göstəriciləri üzrə daha da neytrallaşdırmaq üçün dəniz suyunu kimyəvi baxımdan dəyişdirən proses. Şahdəniz 2 Layihəsi Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin Qiymətləndirilməsi Xüsusi terminlər lüğəti
Müstəqillik əldə olunmazdan əvvəl qüvvədə olan aktlar ləğv edilməmişdirsə, yaxud Konstitusiyaya ziddiyyət təşkil etmirsə, qüvvədə qalmaqda davam etdiyini müəyyənləşdirən Azərbaycan qanunvericiliyi.
Okeanın, o cümlədən dəniz ekosistemlərinin, okean cərəyanlarının, dalğalarının, fiziki və kimyəvi dəyişikliklərinin tədqiqatı.
Su nümunəsindəki (məsələn, çirkab suyu ilə çirklənmiş) üzvi maddələri parçalamaq üçün aerob mikroorqanizmlər tərəfindən tələb olunan oksigen miqdarı. Bu, suyun çirklənmə dərəcəsini ölçmək üçün istifadə olunur.
Oksigenə Kimyəvi Tələbat (OKT) Su daxilində olan üzvi birləşmələr tərəfindən istehlak olunan oksigenin miqdarı. Suyun tərkinbindəki üzvi birləşmələrin miqdarını bilavasitə ölçmək üçün istifadə olunur
Onurğa sütunu olmayan hər hansı heyvan, o cümlədən onurğalılara aid olunmayan bütün növlər.
Öz adından və digər konsessiya sazişi iştirakçılarının adından konsessiya əsasında əməliyyatlar aparmağa cavabdeh olan şirkət.
Ekoloji informasiyadan istifadə imkanı, ətraf mühit məsələləri barədə qərarların verilməsində ictimaiyyətin iştirakını və məhkəməyə müraciət etmək hüququnu təmin edən beynəlxalq hüquqi saziş.
Molekulların bir-birinə qarşılıqlı surətdə bağlanması nəticəsində mayenin axına qarşı müqaviməti. Paker/Bərkidici Quyu lüləsini bərkitmək üçün qazılmış quyunun içərisində quraşdırıla bilən ləvazimat.
Parafin neftin səthdə sərbəstliklə axmasına imkan yaratmaq üçün xüsusi təmizlənmə tələb edən xam neft komponentidir.
Qələvilik və turşuluq həddi, 0-dan 14-ə qədərdir, 7 isə neytral göstəricini əks etdirir, 0 maksimum turşuluğu və 14 maksimum qələviliyi bildirir.
Dənizlərin və göllərin səth sularında dreyf edən çox kiçik bitkilər (fitoplankton) və orqanizmlər (zooplankton). Onların böyük ekoloji əhəmiyyəti vardır, çünki balıqlar kimi dənizdə yaşayan iri orqanizmlər üçün qida təmin edirlər.
İri dəniz konstruksiyası, qazma, hasilat, texnoloji emal və karbohidrogenləri müvəqqəti saxlama qurğularına malikdir.
Müxtəlif fiziki xüsusiyyətlərə malik birləşmə əmələ gətirmək üçün birləşdirilmiş eyni növ iki və ya daha çox molekul.
Tərkibindəki karbon atomlarının halqa, yaxud halqalar əmələ gətirdiyi karbohidrogenlər.
Variant (PCƏYEV) Məqbul dəyəri olan və ətraf mühitə ən az ziyan yetirən variantın müəyyən edilməsindən ibarət olan prosedur.
Beynəlxalq əhəmiyyətli hesab edilən sulu- bataqlıq sahələrin təyin olunmasını ehtiva edən hökumətlərarası hüquqi saziş.
Mayelərin yuxarıya doğru axdığı boru.
Ətraf mühitə və ya sosial-iqtisadi sahəyə təsirlər nəticəsində təsirə
məruz qalan/onlarla qarşılıqlı təsirə malik olan ekoloji aspekt (hava, su, ekosistem, insan, fauna və s.). Risk Müəyyənləşdirilmiş arzuedilməz hadisənin baş verməsi və hadisənin nəticələrinin ciddiliyi ehtimalı. Şahdəniz 2 Layihəsi Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin Qiymətləndirilməsi Xüsusi terminlər lüğəti
Hər hansı zəlzələnin dərəcəsini göstərən cədvəl.
Sahildən dənizə müvəqqəti yol Çıxıntı formasında iki sahəni bir-birindən ayıran torpaqdan tökülmüş mühəndis qurğusu. Saxsı parçası Saxsı məmulatın hər hansı fraqmenti Sazlama Bu iş qurğunun quraşdırıldıqdan sonra həyata keçirilməyə başlanılır və sazlama zamanı bütün birləşmələr və kommunikasiya xətləri istismar sınağı və işəsalma mərhələsi üçün işlək vəziyyətə gətirilir.
İqlim dəyişikliyi, yaxud torpaqdan destruktiv istifadə nəticəsində əkin yerlərinin və ya məskunlaşma üçün yararlı olan torpaqların səhraya çevrilməsi. Sement Su ilə qarışdırılarkən bərkiyən (quruyan) yapışdırıcı funksiyasına malik tozlu maddə. Sement çox vaxt beton hazırlamaq üçün doldurucu materialları (məsələn, qum və çınqıl) bir yerdə bərkitmək (yapışdırmaq) üçün istifadə olunur.
Sement məhlulu Boşluqların və ya birləşmə yerlərinin doldurulması üçün istifadə olunan material. Səmt qazı Xam neftin bir hissəsi kimi və ya onun digər tərkib hissələri ilə birlikdə aşkar edilmiş təbii qaz. Bu, xam neftdə həll ola və ya neftdən yuxarı sərbəst qaz papağı kimi aşkar edilə bilər.
Karbohidrogen axınındakı qazları və mayeləri bir-birindən ayırmaq üçün istifadə olunan texnoloji kamera. Səthi aktiv maddə Səthi gərilməni azaldan əlavə maddə, məsələn: təmizləyici maddə, yaxud, emulqator. Seysmik Verilmiş rayonda seysmik fəallığın xüsusiyyətləri (məsələn: tezliyi və intensivliyi).
Azərbaycanda son orta əsrlər 15-ci əsrdən 18-ci əsrədək olan dövrü əhatə edir
Barjın arxa hissəsindən kənara uzanan və boruların düzülməsində istifadə olunan dayaq qolu.
Hökumətlərdən dayanıqlı üzvi çirkləndiricilərin atqısının azaldılmasını tələb edən beynəlxalq hüquqi saziş.
Uzunluğu 0.2-5mm arasında dəyişən kiçik plankton onurğasız, kladosera.
Su
əsasında bərk hissəciklərin suspenziyasından ibarət qazma məhlulu.
Torpağı daimi, ya da mövsümi olaraq rütubətlə doymuş ərazi.
Suyun ötürülməsi üçün istifadə olunan süni konstruksiya.
Suyun laya, yaxud quyuya vurulması.
Heyvanın/canlının metamorfoz yolu ilə digər bir formaya keçdiyi yetişməmiş sərbəst yaşayan inkişaf mərhələsi. Sülb Maddələrin Dövrəsi Sistemi Bir sıra vibroələklər, vakuumlu deqazator və sentrifuqalar vasitəsilə şlamlardan SinƏQM/ATMNƏQM-i ayıran qurğu.
Hər hansı struktura təməl qoymaq və ya dəstək vermək məqsədilə torpağa yeridilmiş ağac, beton və ya polad paya.
Şahdəniz 2 Layihəsi Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin Qiymətləndirilməsi Xüsusi terminlər lüğəti
Süzgəcli qidalanma mexanizminə və hissəcikləri öz süzgəcindən keçirmək üçün su axını yaradan vasitəyə malik olan və əsasən detritlə və ya planktonla qidalanan bir sıra orqanizmlər
Qazma şlamlarına baxın.
Geoloji strukturun ən yüksək nöqtəsi.
Cəmdə-Taksonlar. Orqanizmləri təsnifatlandırmaq üçün istifadə olunan taksonomik (sistematik) kateqoriya, yaxud qrup.
Tamamlama Yenicə qazılmış quyunun hasilat üçün hazırlanması işləri.
1 Nasos-kompressor borusunun yerləşdirilməsi və quyunun qazılması zamanı quyuda mövcud olan kimyəvi qarışıq.
Ətraf mühitə xarakteristik olan maddənin konsentrasiyası və ya enerjinin intensivlik səviyyəsi (məsələn, səs-küy və ya işıq).
Konkret heyvan və ya bitki növlərinin və onların cəminin mövcud olduğu sahə (ekoloji parametrlərlə müəyyənləşdirilmiş).
Zərər vurmaq, o cümlədən xəstəliyə, yaxud xəsarətə səbəb olmaq; əmlaka, bitkilərə, məhsullara və ya ətraf mühitə ziyan vurmaq; hasilat itkilərinə, yaxud maddi öhdəliklərin artmasına səbəb olmaq potensialı.
Tullantıların istifadəyə yararlı materiallara çevrilməsi və/və ya tullantılardan enerjinin, yaxud materialların əldə edilməsi.
1 Flüid – həm qazma məhlulu, həm tamamlama məhlulu (nasos-kompressor borusunun yerləşdirilməsi və quyunun qazılması zamanı quyuda mövcud olan kimyəvi qarışıq), həm də sadəcə kollektorda, laylarda olan və yaxud quyudan çıxan mayelərə də aid edilə bilər.
Öz ilkin formasında təkrar istifadə oluna bilən materialların, yaxud məhsulların istifadəsi.
Potensial korroziyanın və bioloji orqanizmlərlə örtülmənin azaldılması üçün, qoruyucu kimyəvi preparatlar vasitəsilə təmizlənən dəniz suyu. Termal desorpsiya Neftli/yağlı tullantılardan nefti/yağı desorpsiya etmək üçün istilikdən istifadə edən qeyri-oksidləşdirici proses. Termoklin Suda temperatur fərqi. Təsadüfi Hallar Digər qaydada baş verməsi gözlənilməyən təsirlər yaratmaq potensialına malik olan hadisələr və ya qeyri-müntəzəm hallar. Təsirazaltma tədbirləri Ətraf mühitə və ya sosial-iqtisadi sahəyə hər hansı mənfi təsirlərin qarşısını almaq, azaltmaq və mümkün olduqda aradan qaldırmaq üçün tətbiq olunan tədbirlər.
Yanğın və ya labüd yanğın təhlükəsi zamanı gəmidə və ya platformadakı bölmələrin doldurulması üçün istifadə olunan kimyəvi cəhətdən qeyri-fəal qazlar
Adətən, hasilat zamanı lay təzyiqinin optimal səviyyədə saxlanılması prosesi – bu proses, bir qayda olaraq, hasil olunmuş flüidləri əvəz etmək üçün laylara qazın, yaxud suyun vurulması ilə təmin olunur. Tıxaclama Quyunu, yaxud quyunun bir hissəsini sementlə tıxaclamaq.
Sınaq olunan maddənin canlı orqanizmlərə mənfi təsir göstərmə (təbii surətdə) potensialı, yaxud imkanı.
Şahdəniz 2 Layihəsi Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin Qiymətləndirilməsi Xüsusi terminlər lüğəti
Sınaq maddəsinin bir sıra konsentrasiyalarının təsirinə məruz qalma nəticəsində meydana çıxan toksikliyin ölçülməsi prosedurları Su mühitindəki toksiklik sınağı zamanı, təsir adətən, ya təsirə
məruz qalmış orqanizmlərin miqdarına, ya da orqanizmin nümayiş etdirdiyi təsirin dərəcəsinə əsasən
müəyyən edilir.
İki (və ya daha çox) tektonik plitənin, yaxud litosferin bölünmüş hissələrinin bir- birinə doğru hərəkət etdiyi və toqquşduğu fəal surətdə deformasiyaya uğrayan region.
İki geosiyasi bölgü sərhədi (yəni dövlət sərhədi) arasındakı hər hansı hüdudları keçən təsir.
Aşağı təzyiqli meteoroloji şərtlər ilə əlaqədar dənizdə qalxma. Buna, adətən, su kütləsinin səthinə təsir göstərən güclü küləklər səbəb olur.
Tullantı materiallarının basdırılmaqla kənarlaşdırıldığı yer.
Qazma qurğusunun bir hissəsi – buraya üst göyərtə, aralıq göyərtə, aşağı göyərtə və alt göyərtə daxildir.
Əksər sümüklü balıqların malik olduğu üzmə qabiliyyətini təmin edən orqan.
Qısamüddətli (efemer) xarakterə malik ola bilən və yalnız güclü yağıntıdan sonra və yaxud ilin müəyyən dövrlərində axına malik olan çay vadisi.
İşlənməmiş qazların atmosferə atılması.
Dövr etdirilən qazma məhlulundan süxur şlamlarının xaric edilməsi üçün istifadə olunan ələk/süzgəc.
Ozon təbəqəsinin qorunması ilə bağlı beynəlxalq hüquqi saziş.
Atmosferdəki su buxarının kondensasiyası nəticəsində yaranır və Yerin cazibə qüvvəsinin təsiri ilə Yer səthinə düşür Yağıntının əsas növləri bunlardır: Çiskin, yağış, sulu qar, qar və dolu. Yanüzənlər Zirehi olmayan yanları yastılanmış gövdəyə malik yanüzənlər dəstəsinə aid kiçik xərçəngkimilər.
Qazma platformasının altında qısa ayaqların üzərində yerləşdirilmiş pontonlara, yaxud ballast çənlərinə malik üzən dəniz qazma qurğusunun bir növü.
Fəaliyyətin hüquqi, təbii və sosial-iqtisadi mühitlərlə qarşılıqlı əlaqəsinin nəticə etibarilə meydana çıxan təsiri (müsbət, yaxud mənfi).
Eroziyanın forması; avtomobil yolları və dəmir yolu xətləri kimi konstruksiyaların yaxınlığında dənəvər altlıq materialın hidrodinamik qüvvələr tərəfindən kənarlaşdırılması.
Dayaq bloklarının və ya digər konstruksiyaların dənizdə quraşdırılmaq üçün daşıma barjı və ya digər gəmilər üzərindən sürüşdürülməsi və ya dayaq üzərinə oturdulması.
Dənizdə Təhlükəli Yüklərin Daşınması Barədə Məcəllədə (IMDG Code) dəniz çirkləndiriciləri kimi müəyyənləşdirilmiş maddələr.
Mərcanlar, meduzalar kimi canlılardan ibarət plankton – adətən, kiçik ölçüdə, əksər hallarda isə mikroskopik ölçüdə olurlar. Yüklə 207,22 Kb. Dostları ilə paylaş:
|