Microsoft Word diplomatiya az doc
Yüklə 4,87 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.uemu.birolmali.com Urmu Kitabxanasi 16 Täkamülçülär burada da, täbii seçmänin rolunun ön plana çäkirlär. Onların fikrincä istär qadın vä ya istärsä dä kişi boyca özünä bärabär täräfdaş tapmağa meylli olsaydı, onda ifrat bästäboy qadınlar vä ifrat hündürboy kişilär hämişä subay qalardılar. Çünki kişilär, ümumiyyätcä, qadınlarla müqayisädä hündürboylu olurlar vä orta statistik göstäricilärä görä boyu 180 sm.-dän hündür kişilärin sayı, eyni hündürlüklü qadınların sayından; boyu 150 sm.-dän kiçik olan qadınların sayısa bu ölçülü kişilärin sayından bir neçä on däfä artıqdır (157 säh. 263). Öz täräfdaşına vä övladlarına bağlı kişilärin öz näslinin yaşayacağına vä onların genini saxlayacağına ümid etmäsinä äsası daha çoxdur. Mähz bu säbäbdän dä, täkamül baxımından, istär qadın vä istärsä dä kişi, birläşäräk öz övladları ilä birgä mäşğul olmaqdan qazanırlar. Mähz bu hal, insanın vä körpälärinä häddän artıq ciddi qayğı göstärän bir sıra digär canlıların, näyä görä cüt şäkildä yaşamalarının vä monoqamiya prinsipinä riayät etmälärinin säbäbini evolyusion baxımdan izah edir. Qadın vä kişi arasında mähäbbät universaldır, çünki genetik baxımdan särfälidir: Sadiq kişilärin näsli digär canlıların hücumuna qarşı daha dayanıqlıdır (157 säh. 244). Täbii ki, bütün bu deyilänlär heç vaxt därk edilmädän, täkamül prinsipinin qanunlarına uyğun olaraq, qeyri- şüuri şäkildä baş verir (157 säh. 240-241). Bütün bunlarla belä, evolyusionizm cäräyanı ailä formalarının müxtälifliyi fenomenini (mäsälän, monoqamiya, täräfdaşı mütämadi däyişmäk, çoxarvadlılıq, çoxärlilik, qrup seksi vä s. kimi halları) izah edä bilmir (157 säh. 247). I.1.7. SINERGETIKA Mälumdur ki, fizikanın termodinamika qanunları zamanla entropiya arasında funksional asılılıq işaräsi qoyaraq, fiziki sistemlärin istänilän täkamülünün son häddinin xaos olduğunu bäyan edir. Başqa sözlä, bu qanunlar istänilän növ enerjinin än axırda istilik enerjisinä çevrildiyini, istilik enerjisininsä täbii halında özgä heç bir enerjiyä çevrilmädiyini iddia edir ki, bu enerjinin dä molekullara Broun prinsipinin täläbläri üzrä xaotik trayektoriya verdiyi mälumdur. Buna äsasän, termodinamika interpretatorları fiziki dünyadakı enerji çevrilmäläri zäncirindä istiliyin än axırıncı hälqä olduğunu vä xaotikliyin dä inkişafın än son struktur forması olduğunu iddia edirlär. Hätta termodinamikanın meydana gälmäsindän sonra fizika vä fälsäfädä «istilik ölümü» adlanan bir termin dä meydana çıxdı ki, bu da termodinamikanın prinsipläri üzrä bütün kainatın gec-tez xaotik molekullar selinä çevriläcäyi proqnozları ilä älaqädar idi. «Enerjinin itmämäsi» kimi fundamental fizika aksiomunun meydana gälmäsindä «Termodinamika» qanunlarının äväzolunmaz rolu olduğu fiziklärä yaxşı mälumdur. Lakin iyirminci äsrin ortalarından başlayaraq bu prinsiplärin universallığı şübhä altına alınmağa başlandı. Bir sıra filosoflar iddia etmäyä başladılar ki, bu qanunların işläk diapazonu yalnız qeyri-üzvi dünya çärçiväsilä mähdudlaşır vä üzvi dünya bu prinsiplärdän istisna täşkil edirlär. Özü dä täkcä istisna täşkil etmäklä kifayätlänmäyib, hätta onun äksinä, fäaliyyät göstärirlär. Belä ki, sinergetikanın prinsiplärinä görä – fiziki dünyada entropiyanın artımı, onun bioloji vä sosial sistemlärdä azalması ilä kompensasiya olunur. Yäni, biosferada täkamül vektorunun oriyentasiyası biosistemlärin daha optimal täşkilinä doğru yönälib. Başqa sözlä, istänilän bio vä sosial sistem öz entropiyasının azalmasına doğru täkamül edir. Biosistem yalnız o fäaliyyätdän daxili rifah hissi keçirir, hansı ki, onun hüceyrälärinin daha mütäşäkkil forma almasına imkan verir, yardım edir. Sosial vä bioloji sferada baş verän istänilän däyişiklik entropiyanın azalması yolundakı sıçrayışlardan savayı özgä bir şey deyil (bax: burada ädäbiyyat siyahısına ~ 53, 63, 195, 209, 210, 222, 223, 226, 251 vä s...). I.1.8. FÄLAKÄT NÄZÄRIYYÄSI Yüksäk häyat tärzinin hälä insanların iddialarının qarşısını ala bilmädiyi vä aşağı häyat säviyyäsi olan insanlara näzärän yüksäk häyat säviyyäsi olan insanların häyatdan razılığının artmadığı mälumdur. Yäni, häyat şäraitinin yaxşılaşdığı halda da frustrasiya güclänä bilär. Fälakät näzäriyyäsi täräfdarlarının fikrinä görä bunun izahı ondan ibarätdir ki, reallıq, artan gözlämälärlä ayaqlaşmağa macal tapmayanda, nailiyyätlä gözlämälär arasında uçurum meydana çıxır. Bu uçuruma hämahäng olaraq da, frustrasiya güclänir. Mäs., sürätlä inkişaf edän millät urbanizä olduqda, savadlılıq artdıqda, insanlar düşünmäyä başlayırlar ki, häqiqi maddi rifah nädir. Lakin bäräkät birdän-birä ämälä gälmir vä imkanla arzuolunan arasında artan bu uçurum da insanlarda frustrasiyanı gücländirir. nqilab vä digär bu tip sıçrayışlı sosial däyişikliklärin säbäbi dä mähz budur. Fälakät näzäriyyäsi täräfdarlarının fikrinä görä, äslindä elä bütün növ inkişaflar, hätta täkamülün özü dä, bu tip mini sıçrayışlar silsiläsindän savayı özgä bir şey deyil. ( 83 säh. 12-19). Mäsälän, bir ärazidä bitkilärin häcmini artması o äraziyä bitki ilä qidalanan heyvanların axışıb gälmäsinä säbäb olur. Burada bu heyvanların kämiyyäti qidalandıqları bitkilärin normal bärpa sürätini üstäläyändä qida ehtiyatı azalmağa başlayır. Bu isä öz növbäsindä hämin heyvanların getdikcä yavaş-yavaş buradan uzaqlaşmasına gätirib çıxarır. Eyni zamanda, burada hämin bu heyvanların sayının çoxalması buraya ätlä qidalanan heyvanları cälb edir. Onların sayının çoxalması isä müäyyän kollaps häddindän sonra otla qidalanan heyvanların sayının händäsi silsilä üzrä azalmasına gätirib çıxarır. Bu isä getdikcä burada ätlä qidalanan heyvanların sayının azalmasına, bitki ehtiyatınınsa artmasına gätirib çıxarır. Bu tendensiya, bir müddät sonra bütün bu proseslärin spiralvari xätt üzrä yenidän täkrar olunmasına gätirib çıxarır. Yüklə 4,87 Kb. Dostları ilə paylaş:
|