Microsoft Word Design Hukuk Sempozyum last doc
Yüklə 3,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
“Mülki hüquq” beynəlx alq simpozium
2 diyi hərəkətdən fərqli bir hərəkət etməli olduğu andakı ümumi vəziyyəti haqqında ətraflı məlu- mata ehtiyac hiss edir. - Məhkəmə xəstəliyin səbəbi, müalicə üsulu və niyə bu müalicənin tətbiq edildiyi ilə əla- qədar tam elmi məlumata ehtiyac hiss edir. - Sonda, məhkəmə hər hansı bir xəstənin doğru müalicəyə necə reaksiya verəcəyini də bilməlidir. Onun ümumi vəziyyəti nəticəyə nə qədər təsir edəcəkdir? Müalicə vaxtı onun mü- qaviməti necə olmalıydı? O, həkim ilə birlikdə həqiqətən xəstəliyə qarşı mübarizə aparmış, yoxsa özünü taleyin hökmünə təslim etmişdi?
Əksəriyyət etibarilə, bu cür faktorların konkret bir hadisə içərisindəki fərz edilən təsiri, mütə- xəssis həkimlərin ekspert hesabatlarının yardımı olsa da tam mənada dəyərləndirməyə mane olur. Mütəxəssislərin sahib olduqları şey, əksəriyyət etibarilə oxşar hadisələrdən istifadə edilərək hazırlanmış statistikalardır. Onlar həkimin qü- surunun xəstənin uğradığı zərərə səbə b olma ehtimalının dərəcəsini müəyyənləşdirə bilərlər. Belə bir halı Đngiltərə məhkəmələri tərəfindən 1987-ci ildə baxılmış məşhur Hotson v. East Berkshire Area Health Authority [3]
iddiasında görə bilərik. Hotson iddiasında, iddiaçı, 13 yaşlı uşağın ça- naq sümüyü ağacdan yıxıldığına görə sınmış- dır. Xəstəxanada səhlənkarlıq nəticəsində beş gün keçməsinə baxmayaraq sınıq olduğu müəy- yənləşdirilməmişdir. Uşaqda avascular necrosis yəni, sümüyün üst hissəsində əmələ gələn və sümüyün inkişafına mane olan, sümük ölümü adlanan xəstəlik yaranmışdır. Bunun səbəbi sınıqdan ötrü çanaq sümüyünə kifayət qədər qanın getməməsidir. Hakim yıxılma nəticəsində meydana gələn sı- nıq səbəbiylə qan damarlarının kəsilməsinin zərəri qaçılmaz etdiyini, fəqət oxşar hadisələrin dörddə birində təcili müdaxilə ilə yaranan qan cərəyanının zərəri aradan qaldırdığını müəy- yənləşdirmişdir. Başqa deyişlə, xəstəxananın səhlənkarlığı nəticəsində meydana gələn qüsur- lu davranış olmasaydı zərərin yenə də meydana gələcəyindən tam mənada əmin olmaq müm- kün deyildir. T əcili müdaxilə həyata keçirilmiş olsaydı belə uşağın eyni aqibətə uğrama ehti- malı 75% idi. Ancaq statistika göstərir ki, uşa- ğın çanaq sümüyünün birləşdirilməsi ilə da- marlarının birləşməsi və sağlamlığını əldə et- məsi 25%-lik ehtimal içərisində idi. - Mahkeme, doktorun bir fiilde bulunması gerektiği andaki veya yaptığından daha farklı bir fiilde bulunması gerektiği andaki, hastanın genel durumu hakkında detaylı bir anlayışa ihtiyaç duymaktadır. - Mahkeme hastalığın sebebi, tedavi şekli ve neden bu tedavinin uygulandığı ile alakalı tam bir bilimsel bilgiye ihtiyaç duymaktadır. - Son olarak mahkeme, herhangi bir hasta- nın doğru tedaviye ne şekilde reaksiyon vere- ceğini de bilmek zorundadır. Onun genel duru- mu sonucu ne kadar etkileyecektir? T edavi za- manında onun dayanıklılığı nasıl olmalıydı? O doktor ile beraber gerçekten hastalığa karşı mücadele etmiş miydi yoksa kendisini kadere mi bırakmıştı?
Genellikle, bu tip faktörlerin özel bir olay içe- risindeki varsayımsal etkisi, uzman doktorların bilirkişi raporlarının yardımı olsa da tam bir değerlendirme yapmaya engel olmaktadır. Uzmanların genellikle sahip olduğu şey benzer olaylardan yola çıkarak hazırlanmış istatistik- lerdir. Onlar doktorun kusurunun hastanın uğ- radığı zarara sebep olma ihtimalinin derecesini belirleyebilirler. Bu durumu Đngiliz mahkemelerine 1987 yılın- da konu olmuş meşhur Hotson v. East Berkshire Area Health Authority [3]
davasında görebiliriz. Hotson davasında 13 yaşındaki bir erkek çocuk olan davacı, ağaçtan düşüp kalçasını kırmıştır. Hastane ihmal neticesinde kalça kırığını beş gün geçmesine rağmen teşhis edememiştir. Ço- cukta avascular necrosis yani, kemiğinin üst kısmında oluşmuş kemiğin daha fazla gelişme- sine mani olan, kemik ölümü denilen hastalık gelişmiştir. Bunun sebe bi kırık sebebiyle kalça kıkırdağına yeterli kanın gitmemesidir. Hakim düşme neticesinde ortaya çıkan kırık nedeniyle kan damarlarının kesilmesinin zararı kaçınılmaz hale getirdiğini, fakat benzer her dört olaydan birinde acil müdahale ile gerçek- leşecek kan akımının zararı önleyebildiğini tes- pit etmiştir. Başka bir ifade ile, hastanenin ih- mali neticesinde ortaya çıkan kusurlu davranışı olmasaydı zararın yine de ortaya çıkacağından tam olarak emin olmak mümkün değildir. Acil müdahale yapılmış olsaydı dahi çocuğun yine de aynı akıbete maruz kalması %75 lik bir oranda muhtemeldi. Fakat aynı zamanda bu is- tatistik göstermektedir ki çocuk %25 nispetin- de acil müdahale yapılmasıyla kalça kemiğinin “Özel Hukuk” Uluslararası Sempozyum
3 Belə olduqda uşa q gələcəyə olan bütün ümidlə- rinin puç olması səbəbiylə zərərinin kompen- sasiya edilməsini tələb edə bilər? Ya da həkim burada ancaq ümidin itirilməsindən danışıldığı üçün tamamilə məsuliyyətdən yaxasını qurtara bilər? Mən burada Alman, Fransız və Đngilis Hüquq sistemləri baxımından tibbi olaraq qüsurlu olan fəaliyyətdə səbəbli əlaqənin müəyyən edilə bil- mədiyi hallarda problemin necə həll ediləcə- yini görmənin faydalı olacağını düşünürəm. 2. Alman Hüququnda a. Ümumi Qayda Ümumi qayda kimi səbəbli əlaqənin sübut edil- məsi iddiaçının üzərinə düşür [4] . Bu, zərərinin kompensasiya edilməsini tələb edən iddiaçının, mütəxəssisin qüsurlu davranışı ilə zərər arasın- da səbə bli əla qəni qurmaq məcburiyyətində ol- duğunu göstərir. Alman hüququndakı isbat ilə əlaqədar qaydalar çox ağırdır. Alman Mülki Prosessual Qanunu- nun (ZPO) 286-cı maddəsinə görə iddiaçı bu əlaqəni məhkəmədə dəqiqliklə qurmalıdır. [5]
lik olmalıdır. Əgər iddiaçı bu səviyyəyə çat- masa, hətta 97%-lik bir səviyyə əldə etsə də iddiası təmin edilməyəcəkdir. b. Tibbi mənada qüsurlı müalicə T ibbi mənada qüsurlu fəaliyyət olduğu təqdirdə məhkəmə tətbiqatında yuxarıda ifadə edilmiş olan ümumi mənadakı isbat öhdəliyi tam ola- raq qəbul edilmir. Bu qaydanın tətbiqi səbəbli əlaqənin tam olaraq təsbit edilə bilmədiyi hallar- da iddiaçını (xəstəni) çox çətin vəziyyətə salır. Almaniya məhkəmələrinin bunu qəbul etməkdə könülsüz olduqları və normal insanların məsə- ləni gördükləri kimi qiymətləndirməyə meylli olduqları müşahidə edilir. Xüsusilə bunun bir şəxs tərəfindən ödənməsinə qərar vermələri lazım gəldikdə (həkim və ya xəstəxana kimi) sığortalı olan tərəfin əleyhinə qərar verirlər. Buna görə Alman Mülki Qanunu və Prosessual Qanununda tam mənada əsası olmasa da Alman məhkəmələri səbəbli əla qənin isbatı mükəllə- fiyyətini cavabdehin, yəni müalicədəki ağır qüsurundan (grober Behandlungsfehler) [6] ötrü
həkimin üzərinə qoyurlar. Bu halda, həkim, xəstənin iddiasının əsassız olduğunu sübut edə bilmək üçün, qüsurlı hərə- kətinin xəstəni hər hansı bir zərərə uğratmadı- birleştirilmesi ve dolayısıyla da damarların bir- leştirilerek çocuğun sağlığına kavuşması müm- kün olabilirdi. Bu durumda çocuk geleceğe ait bütün ümitleri- nin sonu olduğu gerekçesiyle zararının tazmin edilmesini talep edebilir mi? Ya da doktor bu- rada söz konusu olanın sadece çocuğun kaybet- tiği bir ümit olması nedeniyle tamamıyla so- rumluluktan kurtulacak ve dolayısıyla da şanslı mı kabul edilecektir? Ben burada Alman, Fransız ve Đngiliz hukuk- ları gibi farklı batı hukuk sistemlerinde tıbbi anlamda yanlış bir muamelede illiyet bağının belirlenemediği dur umlarda problemin ne şe- kilde çözümlendiğini görmede fayda olduğun u düşünüyorum. 2. Alman Hukukundaki Durum a. Genel Kural Genel bir kural olarak illiyet bağının ispat kül- feti davacıya aittir [4] . Bu zararın tazminini talep eden davacının, meslek erbabının kusurlu dav- ranışı ile zarar arasındaki illiyet bağını kurmak zorunda olduğu manasına gelmektedir. Alman hukukundaki ispat ile ilgili kurallar çok ağırdır. Alman Medeni Usul Kanununun (ZPO) 286. maddesine göre, davacı bu bağı mahke- mede açık bir kesinlik içerisinde kurmalıdır [5]
. Bu da ihtimal yüzdesi olarak %99-100lük bir kesinliği ifade etmektedir. Eğer davacı bu sevi- yeye ulaşamazsa, hatta %97lik bir seviyeye ulaşsa dahi dava reddedilecektir. b. Tıbbi anlamda yanlış te davi T ıbbi anlamda bir yanlış muamelenin yapılmış olması halinde mahkeme tatbikatında yukarıda ifade edilen genel anlamdaki ispat etme külfeti tam anlamıyla kabul edilmemektedir. Bu ku- ralın tatbiki illiyet bağının tam olarak tespit edilemediği durumlarda davacıyı (hastayı) çok sıkıntılı bir durum içerisine sokmaktadır. Al- manya mahkemelerinin bu durumu kabul etme- ye gönülsüz oldukları ve normal insanların me- seleyi gördükleri gibi değerlendirme eğilimin- de oldukları görülmektedir. Özellikle bunun bir şahıs tarafından karşılanmasına karar verme durumunda olduklarında (doktor veya hastane gibi) sigortalı olan tarafın aleyhine karar ver- mektedirler. Buna göre Alman Medeni Kanunu ve Usul Kanununda tam bir dayanağı olmasa da Alman mahkemeleri illiyet bağının ispatı mükellefiye- Yüklə 3,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|