8
Qərbi Sudan dövlətləri. Onların sosial-iqtisadi quruluşunun
xüsusiyyətləri. XVI əsrin sonlarında Sonqay dövlətinin
mərakeşlilərin hücumları nəticəsində dağılması.
Anqola əhalisinin portuqallara qarşı apardığı müharibə.
Konqo hövzəsində yaşayan xalqların dövlətləri. Feodal
Efiopiya dövləti. Efiopiya xalqının xarici işğalçılara qarşı
mübarizəsi. Efiopiya dövlətinin zəifləməsi.
Orta əsr Madaqaskar dövlətləri. Cənubi Afrikada yaşayan
xalqların dövlətləri. XV əsrdə qüdrətli Monomotapa dövləti.
Materikin içəri rayonlarında və cənubunda məskunlaşan
tayfa və xalqların ibtidai-icma quruluşu şəraitində yaşamaları.
XV əsrdən başlanan müstəmləkə işğalları. Qul alveri və
onun Afrikaya dağıdıcı təsiri.
Y E N I D Ö V R
(XVII Ə
SRIN II YARISI-I DÜNYA
MÜHAR BƏ
S LLƏ
R )
Asiya və Afrika ölkələrində feodal qaydalarının hökm
sürməsi, patriarxal-qəbilə münasibətlərinin, bəzən də quldarlıq
qalıqlarının qalması.
Avropa ölkələri tərəfindən müstəmləkəçilik siyasətinin
yeridilməsi. Asiya və Afrika ölkələrində müstəqil inkişafın,
feodalizmin dağılmasının ləngiməsi. Asiya və Afrika ölkələrinin
ə
nənəvi sosial-iqtisadi və siyasi quruluşunda dərinləşən böhran
və kapitalist ölkələrindən iqtisadi, hərbi-texniki geriliyin
artması.
9
ÇIN.
XVII əsrin ortalarında mancurların Çində öz hakimiyyətini
qurması. Mancurların işğalçılıq siyasəti. Mancur hakimiyyətinin
daxili siyasəti. XVIII əsrin ortalarında Tsin sülaləsinin “xarici
aləmdən təcrid” siyasəti.
Tsin imperiyasının iqtisadi-siyasi durumu. Ingilis siyasətinin
fəallığının artması. Birinci tiryək müharibəsi (1840-1842). ABŞ
və Fransanın Çinə soxulması. Qeyri-bərabər müqavilələr. Çində
sosial-iqtisadi durumun ağırlaşması. Xalqın narazılığının
artması. Mancur imperiyasında ziddiyyətlərin kəskinləşməsi.
Ölkənin cənubunda kəndli müharibəsi. Xun Sütsüanın
təlimi. 1852-ci ildə Taypin dövlətinin elan edilməsi. Taypin
nəzəriyyəsi. Üsyançıların düşərgəsində ziddiyyətlərin artması.
Ikinci tiryək müharibəsi (1856-1860). Pekin müqaviləsi.
Tsin hakimiyyətinin kapitalist ölkələrindən asılılığı. Taypinlərin
mancur rejiminə, xarici müdaxiləçilərə qarşı mübarizəsi. Taypin
dövlətinin süqutu.
ri dövlətlərin Çini “nüfuz dairələrinə” bölməsi. Yaponiya-
Çin müharibəsi (1894-1895).
XIX əsrin sonlarında ölkənin yarımfeodal ölkəsi olaraq
qalması və Avropa dövlətlərinin yarımmüstəmləkəsinə
çevrilməsi.
Milli burjuaziyanın formalaşması.
Şə
hər və kənddə üsyanlar. “Boksyorlar üsyanı”. Sun
Yatsenin yaratdığı ilk inqilabi təşkilat – “Çinin dirçəlməsi
uğrunda ittifaq”.
XX əsrin I onilliyində Çində kapitalizmin inkişafı və onun
xüsusiyyətləri. Rus-yapon müharibəsinin və 1905-1907-ci illər
Rusiya inqilabının Çinə təsiri.
1905-ci ildə ilk ÜmumÇin burjua-inqilabçı partiya olan
“Birləşmiş ittifaqın” yaradılması. Sun Yatsenin üç prinsipi.
1911-ci ildə Uçan üsyanı. Respublikaçı qüvvələrin bir sıra
ə
yalətlərdə qələbəsi. Sun Yatsenin müvəqqəti prezident
seçilməsi.
10
Tsin sülaləsinin hakimiyyətdən əl çəkməsi. Yuan Şikayın
hakimiyyətə gəlməsi. Homindan partiyasının yaranması. 1913-
ci ildə “ikinci inqilab” deyilən üsyanların başlanması. Xarici
qoşunların köməyi ilə üsyanların yatırılması.
Çin I dünya müharibəsi illərində. Sənayenin inkişafı. Milli
burjuaziyanın güclənməsi.
YAPONIYA.
XVIII əsrdən başlanan iqtisadi böhran. Konfusiçiliyin
dirçəlişi.
XIX
ə
srin
30-cu
illərində
dərinləşən
böhran.
Manufakturaların artması. Kəndlilərin kütləvi şəkildə şəhərlərə
köçməsi.
Yaranan burjuaziya və zadəganların bir hissəsinin Tokuqava
rejiminə qarşı çıxması. XIX əsrin ortalarında kapitalist
dövlətlərinin (ABŞ, Fransa, ngiltərə və başqaları) Yaponiyaya
qarşı güclənən ekspansiyası.
1867-1868-ci il inqilabı. Sequnluğunun ləğv edilməsi.
slahatların keçirilməsi. 1889-cu il konstitusiyası.
Kapitalizmin inkişafının xüsusiyyətləri.Hakim blokun
təcavüzkar
siyasəti.Yapon-Çin
müharibəsi
(1894-1895).
ngiltərə-Yaponiya müqaviləsi. Rus-Yapon müharibəsi (1904-
1905). Portsmut müqaviləsi.
Koreyanın Yaponiyanın protektoratına çevrilməsi.
Yaponiya I dünya müharibəsi illərində.
HINDISTAN.
Böyük moğol dövlətinin böhranı. Hindistanda sosial və
iqtisadi ziddiyyətlərin kəskinləşməsi. Antimoğol hərəkatı.