Microsoft Word 72 editorial a
Yüklə 24,09 Kb. Pdf görüntüsü
|
| 1 W W W Wssssrrrriiiin n n
R R Rwwwwn n n nggggllllwwwwrrrriiii –– – – R
R R Rwwwwssssssssaaaam m m mllll\\\\qq q q N
N N N== = =qq
q qtttteeeeyyyyiiii N N N
n n nd d d dwwwwn n n n B B B Baaaa]]]] M M M Mwwwwqq q qaaaallllwwww ---- B B B Beeeettttttttiiii B B B Blllleeeeyyyyeeeerrrr Mwnbw: Azerbaijan International jurnal\ - AI 7.2 (Yay 1999) © 2003. Azerbaijan International {oxlar\n\za mwlumdur ki, Bak\ aeroportundan ]whwr mwrkwzinw gedwn yol [ox [a]d\r\c\ ola bilwr. Yolun [ox hisswsi neft qar\]m\], ]orla]m\], he[ nw bitmwywn nwzarwtsiz sahwlwrdir. Pas atm\] “ba] wywn uzunqulaqlar” twcrid olunmu] vw rwdd edilmi] ]wkildw ]^ursuz robotlar kimi daim torpaqdan neft [\xar\rlar. Mwn =z^mw dwfwlwrlw belw bir sual vermi]wm, “Mwnim bu twcrid olunmu] yerdw nw i]im var? Bu hwqiqi Azwrbaycand\rm\?” +twn bu ildw wsas mwtbuatdan olan bir qrup xarici jurnalist bu “ekzotik”, az tan\nan, [ox vaxt d^zg^n twlwff^z edilmwywn vw d^nya xwritwsindw n=qtw kimi g=r^nwn =lkwyw tap]\r\qla gwlwrwk hwmin bu yoldan ke[mi]lwr. Onlar bir ne[w g^nl^k Bak\da qal\r, yaln\z wcnwbilwrw mwxsus kafelwrdw olur vw vaxtlar\n\n [ox hisswsini =z dillwrindw dan\]an ]wxslwrlw ke[irirlwr. Bir g=z q\rp\m\nda onlar tap]\r\`\ yerinw yetirmi] vwziyywtdw, wllwrindw haz\r material n=vbwti reall\`a do`ru can ataraq geriyw, =z =lkwlwrinw yollan\rlar. Adwtwn onlar\n twqdim etdiklwri “tap]\r\q hesabat\”ndak\ twhlillwrin hwr g^n ]whwrdw rast gwlinwn nazik toz qat\ kimi [ox swthi oldu`u ortaya [\x\r. Xwbwrlwrw belw m^nasibwt Sovet rwsmilwrinin wsrin [ox hisswsindw incwswnwtdw hwyata ke[irdiklwri siyaswtw bwnzwyir. Hwr iki halda wsas etibarilw fiziki g=r^n^] haqda ill^ziya dayanm\]d\r. Beynwlxalq jurnalistlwr yaln\z b=y^k neft ehtiyat\ m^stwsna olmaqla yenilik wldw edw bilwcwklwrinw [ox az ^mid edwrwk nwzarwtsizlik, kas\b[\l\q vw ruh d^]k^nl^y^ twsvir etmwyw can atd\qlar\ halda, Sovet Realizmi rwssamlara optimizm dolu hwyat, ruhland\r\c\, inam vw qwtiyywt wks olunan rwsmlwr [wkmwyi tap]\r\rd\. Azwrbaycan heykwltwra]\ Fazil Nwcwfov (swh. 60) sosialist sisteminin bu siyaswtinw zidd getdiyinw g=rw Moskvada universitet dwrwcwsindwn mwrhum edilwn yeganw incwswnwt twlwbwsi olmam\]d\r. Onun 1961-ci ildw haz\rlad\`\ yekun i]indw wldwn d^]m^] neft fwhlwlwri boruya s=ykwnmi] ]wkildw twsvir olunmu]du. Ancaq Sovet fwhlwlwri yor`un g=r^nmwmwli idilwr. Fwhlw twrif edilmwli, i] isw romantik olmal\ idi. Belwliklw, Fazil Bak\ya wlibo], diplomsuz geri qay\td\. 2 Wlbwttw ki, yer k^rwsinin hwr bir xalq\nda oldu`u kimi qurulu]un despotizm, tiraniya vw ya mwnfwwtpwrwstlik vw s. olmas\ndan as\l\ olmayaraq ideologiya allahlar\n\n twsiri alt\na d^]m^] insanlar olmu], hwlw dw var vw hwmi]w olacaqd\r. Ax\ rwssamlar da bizim ham\m\z kimi qidalanmal\d\rlar. Buna g=rw dw says\z-hesabs\z rwsm wswrlwri Sovet respublikalar\nda proletariat\n twrifinw hwsr olunmu]du. Azwrbaycanda isw fiziki wzwlwli, d=z^ml^ neft fwhlwlwri vw g^nw]dwn dwrilwri codla]m\] kolxoz[ular twsvir obyektinw [evrilmi]di. “Wsrin Rwnglwri - Rwssaml\q N=qteyi Nwzwrindwn” adlanan bu n=mrwdw biz hwddindwn [ox istedadl\ rwssam olan vw hwmi]w hwr ]eyi “wlvan rwnglwrw boyamadan” realist ^slubda i]lwmwyin yollar\n\ tapan Tahir Salahov m^stwsna olmaqla Sovet realizminin wkswr n^munwlwrini whatw etmwmi]ik. Burada wsas etibarilw m^asir incwswnwtw Azwrbaycan\n fwrqlwndirici imzas\n\ qoyan m^h^m ]wxsiyywtlwr haqda s=hbwt a[m\]\q. Azadl\q axtar\]lar\na g=rw =ld^r^lwn yaz\[\lardan fwrqli olaraq disident rwssamlar sadwcw olaraq cwmiyywtdwn xaric edilir vw wswrlwrini swrgilwrdw n^mayi] etdirmwyw icazw verilmirdi (Bax: Twzadlar Wsri. AI 7.1). Belwliklw dw azad fikirli rwssamlar i]siz vw [=rwksiz qal\r vw ucuz siqaretlwr vw i[kiyw qur]an\r, ba]qalar\n\n ^midinw burax\lm\] olurdular. Bu rwssamlar\n bir [oxunun 70 ya]a [ata bilmwmwsi bizim ^[^n [ox b=y^k itkidir. 1950-60-c\ illwrin sonlar\ndan ba]layaraq, indi “Ab]eron Mwktwbi” kimi tan\nan bir mwktwb Azwrbaycan\n m^asir rwssaml\q hwrwkat\n\n ideoloji wsas\n\ qoydu. Bak\dan }wrq twrwfw, Azwrbaycan\n xwritwsindw “qartal\n ba]\”na bwnzwywn yar\madada Buzovna adlanan ki[ik bir kwnd vard\r ki, elw oradaca u[mu]-da`\lm\] bir komada bu hwrwkat ba]lanm\]d\r. Cavad Mircavad onun hwrwkwtverici q^vvwsi idi. Hwrwkat o Leninqradda oxuyarkwn meydana gwldi. Cavad =yrwnmi]di ki, bir s\ra Avropa impressionistlwrinin vw post-impressionistlwrinin wswrlwri ilw yana]\ Afrika vw Meksika wswrlwri Ermitaj Incwswnwt Muzeyindw n^mayi] etdirilmwywrwk anbarlarda saxlan\lm\], incwswnwtdw bu yana]maya maraq g=stwrwnlwrw isw DTK twrwfindwn g=z qoyulurdu. Bir g^n Cavad hwmin wswrlwrw baxmaq ^[^n Ermitaj\n direktoruna yax\nla]ma`a qwrar verdi. Deyilwnw g=rw o wvvwlcw y^ng^lcw spirtli i[ki qwbul etmi] vw sonra isw yar\ zarafat, yar\ ciddi ]wkildw direktoru hwdwlwmi]dir: “Ya swn mwnw anbarlara girmwyw icazw verirswn, ya da swni =ld^rwcwywm.” Direktor Cavad\n hwvwsini anlam\] vw ona belw cavab vermi]di: “Mwni =ld^rmwyin nw mwnas\ var, get vw nw qwdwr istwyirswnsw orada otur.” Vw belwliklw Cavad ictimaiyywtw [\xar\lmas\ qada`an olan wswrlwri g=rmwk imkan\ wldw edwrwk bir ne[w ay onlar\ valehcwsinw twdqiq edir.
3 G=rd^klwrindwn tamamilw dwyi]wrwk Cavad =z^n^n b^t^n wswrlwrini yand\raraq mwhv etdi (Bax: swh. 31). Sonra, o, Azwrbaycana qay\td\ vw hwr ]eyw yenidwn ba]lad\. Qorxmaz Wfwndi, Kamal Whmwd, Rasim Babayev, Hwmzw Abdullayev, Fazil Nwcwfov vw Fwrhad Xwlilov bir ne[w illwr wrzindw onun izi ilw gedwnlwr aras\nda olmu]lar. Ab]eron Mwktwbinin =z^nwmwxsus x^susiyywtlwri vard\r. Wswrlwr qwzwbli, twxribat xarakterli, [ox hallarda anla]\lmaz vw hwmi]w [ox siyasi xarakterli olur. Onlar Ab]eron g^nw]inin swrt ]^alar\ndan yaranm\] swrt rwnglwrlw doludur. Formalar ]i]irdilmi] vw m^tlwq “g=zwl” deyillwr. Onlar\n hwr birindw qurulu]a qar]\ [\xmaq cwhdi ayd\n duyulur. Bu, bu g^n Azwrbaycanda gwnc rwssamlar\n twsirlwnwrwk [wkdiyi vw heykwltwra]l\q wswrlwri yaratd\qlar\ bir irsdir. Bizim bu g^n hwtta d^nyan\n o biri twrwfindw wn ucqar yerlwrdw ba] verwn hadiswlwri g=rw bildiyimiz bu m^asir peyk rabitwsi alwmindw art\q rwssamlara ehtiyac\n olub-olmad\`\ haqda sual verilw bilwr. +twn wsrlwrdw bir [ox swnwt wswrlwrindw adwt-wnwnwlwr twsvir olunurdu. Ancaq bu g^n, bu qwdwr [ox sws vw g=r^nt^n^ yazma avadanl\`\—maqnitafon, kameralar, videolar, skanerlwr vw internet oldu`u halda, rwssamlara art\q nw ehtiyac vard\r? A`\ll\ rwssam belw cavab verwrdi: “Sizin mwnw ehtiyac\n\z var, [^nki mwn sizw adi g=zlw g=rw bilmwdiyiniz, hwm g=zwl, hwm dw gizli ]eylwri g=stwrirwm. Mwn ^mid, ictimai vw psixoloji mwzmun vw izahat gwtirirwm. Mwn ]eylwrin necw ola bilwcwyi haqda xwyal qururam vw eyni zamanda g^n^m^zdw ba] verwn swhv vw ]wr i]lwri d^]^nwrwk wzab [wkirwm.” Vw elw bu swbwbdwn dw rwssamlar\n bizw ehtiyac\ oldu`u qwdwr dw bizim onlara ehtiyac\m\z vard\r. Sirr deyil ki, d^nya bazar iqtisadiyyat\na ke[idw can atan digwr Sovet respublikalar\nda oldu`u kimi Azwrbaycan rwssamlar\ da bu g^n m^barizw apar\rlar. Elw bu swbwbdwn dw biz bwzi swnwtsevwrlwrin dostluq m^nasibwtlwri yaratmaq istwywcwklwrinw ^mid edwrwk rwssamlar\n wlaqw informasiyas\n\ bura wlavw etmi]ik. Wgwr azwrbaycan vw rus dillwrini bilmirsinizsw, onda ilkin wlaqw yaratmaq ^[^n dost wldw edin. Siz mwnwn [ox zwnginlw]wcwksiniz. Bu arada biz qwfildwn Bak\ aeroportunda olduqlar\n\ hiss edwn jurnalist vw qonaqlar\ =lkwnin “g=r^nmwywn” mwnzwrwsini, onu rwssamlar\, heykwltwra]lar\, yaz\[\lar\, dramaturqlar\ vw musiqi[ilwri twrwfindwn wks olundu`u kimi kw]f etmwlwrini istwrdik. Wgwr siz hwqiqwtwn dw bu =lkwni =yrwnmwyw qwrar vermisinizsw, aeroportla qald\`\n\z be]ulduzlu otelin aras\nda yerlw]wn yolun kwnar\ndak\ twcrid olunmu] mwnzwrwdwn bir a[ar kimi istifadw etmwyin. ______
Twrc^mw: &lviyyw Mwmmwdova Yoxlad\: G^lnar Aydwmirova Redaktw etdi vw veb ^[^n haz\rlad\: Aynurw H^seynova Yüklə 24,09 Kb. Dostları ilə paylaş:
|