Metallurgiya və metalşÜnasliq kafedrasi fənn haqqinda məlumat. Metallarin

METALLURGİYA VƏ METALŞÜNASLIQ KAFEDRASI
Kristallik quruluş-düyünlərində atomlar (ionlar) yerləşən fəza qəfəsi şəklində təsvir
edilir (şəkil 1b).
KRİSTALLİK QƏFƏSLƏR
Metallarin kreistallik halı atomların fəzada müəyyən qanunauyğun yerləşməsi
ilə izah olunur.Bu isə kristalda hər bir atomun ondan bərabər məsafədə yerləşən eyni miq-
darda qonşu atomlarla əlaqəsinə şərait yaradır.Şəkil 1b-də atomlarin qarşiliqli yerləşmə
müstəvilərindən biri verilmişdir.Atomlarin mərkəzlərindən keçən xəyali xətlər, düyünlə-
rində atom yerləşmiş qəfəs yaradır.Buna kristolloqrafik müstəvi deyilir.Qonşu atomların
mərkəzləri arasındakı məsafə anqstremlə
və ya nanometrlə
ölçülür.
(
)
Kristallik qəfəsin ölçülərini onun parametrləri xarakterizə edir.Kristal qəfəsdə
iki qonşu atom müstəviləri arasındakı məsafə (a) və ya qəfəsin tilinin uzunluğu (s) onun
parametri adlanır.(kristalloqrafiyadan məlumdur)
Metalların atom kristallik qəfəslərinin parametrləri
0,2-0,7 nm
daxilində
olur.Metallarda heksoqonal qəfəs çox geniş yayılmışdır.Burada
s/a=1,633
olarsa , ona
heksoqanal sıx yığılmış qəfəs deyilir.
s/a=1
olarsa bu qəfəs kub qəfəs adlanır.Bir atoma
çox yaxın və ondan bərabər məsafədə yerləşmiş atomların sayına
koordinasiya ədədi
de-
yilir və
k
ilə işarə edilir.Kub qəfəsdə
k=6,
həcmi mərkəzləşmiş kub qəfəsdə
k=8
, üzləri
mərkəzləşmiş kub qəfəsdə
k=12
olur.
Kristallik qəfəsi xarakterizə edən kəmiyyətlərdən biri də onun natom radiusudur.
İonlardan, atomlardan və ya başqa hissəciklərdən kristal əməlkə gələrkən
ayrılan enerji kristal qəfəsin enerjisi adlanır.
)
10
10
1
(
10
8
0
m
sm
A




0
9
10
10
1
A
sm
nm




---