Mavzu: Ikkilamchi jinsiy belgilarning paydo boʻlishi va rivojlanishi. Umurtqasiz hayvonlar rivojlanish siklining asosiy yoʻnalishlari

Mavzu: Ikkilamchi jinsiy belgilarning paydo boʻlishi va rivojlanishi.Umurtqasiz hayvonlar rivojlanish siklining asosiy yoʻnalishlari.

Reja:

• Ikkilamchi jinsiy belgilarning paydo boʻlishi va rivojlanishi haqida tushuncha.
• Umurtqasiz hayvonlar rivojlanish siklining asosiy yoʻnalishlari haqida tushuncha.

Ikkilamchi jinsiy belgilar
odam va hayvonlarda bir jinsni ikkinchisidan farq qilishga imkon beradigan xususiyatlar majmuasi (birlamchi jinsiy belgilar bundan mustasno). Bu belgilar jinsiy gormonlar taʼsirida voyaga yetgan davrda rivojlanadi va hayot davomida saqlanadi (mas, tana oʻlchami va proporsiyasi, rangidagi farq; pavianlar va sherlar erkagining yoli; tuyoqli hayvonlar erkagining shoxi) yoki faqat kuyikish mavsumida paydo boʻladi (ayrim baliqlar va qushlarning rangi va tana shakli).
Odamning I.j.b.— tana oʻlchami va proporsiyasi, jun qoplami, yogʻ toʻplanishi, tovush tembridagi farq hamda xotin-qizlarda sut bezlarining , erkaklarda esa boʻgʻizdagi togʻayning rivojlanganligida koʻzga tashlanadi Mavsumiy I.j,b.ga hayvonlarning kuyikish davridagi xatti-harakatlari (kurash tushish, urgʻochisiga xushomad qilish, in yoki uya qurish va h.k.) kiradi. I.j.b. har xil jinslarni bir-birini topish va bilib olishga imkon beradi, jinsiy bezlarning yetilishini tezlashtiradi, jinsiy tanlanishga olib keladi.[1]
Birlamchi jinsiy xususiyatlarga reproduktiv tizim bilan bog'liq bo'lgan belgilar kiradi va jinsiy a'zolar tarkibiga murojaat qiladi.
Erkaklik: Jinsiy a'zo, prostata bezlari va moyaklari kiradi.
Ayollarda: Vagina, bachadon va tuxumdonlar.
Ikkilamchi jinsiy xususiyatlarning birlamchi belgilarga bog'liqligi
Ikkilamchi jinsiy xususiyatlar va birlamchi jinsiy xususiyatlar o'rtasida bevosita bog'liqlik mavjud. Ularning rivojlanishiga jinsiy gormonlar katta ta'sir ko'rsatadi va ular balog'at yoshida ishlab chiqarila boshlaydi. Ushbu davrda quyidagi o'zgarishlar yuz beradi:
mushak-skelet tizimi;
teri osti yog'i;
tana nisbatlari;
soch chizig'i;
xulq-atvor xususiyatlari;
sut bezlari;
ovoz tembri.
Bog'liq bo'lgan ikkilamchi jinsiy belgilar euseseksual deb ham ataladi va jinsiy bezlar bilan birga rivojlanadi va mustaqil belgilar (psevdoseksual) jinsiy bezlarning funktsiyasidan qat'iy nazar rivojlanadi.
Ayollarning ikkilamchi jinsiy belgilari
Ayol jinsiy gormonlari bo'y va tana vaznining juda tez o'sishiga ta'sir qiladi. Shunisi e'tiborga loyiqki, bu holda oyoq-qo'llarning o'sishi tananing o’ziga qaraganda ancha tezroq sodir bo'ladi. Skeletning va ayniqsa tos suyagining shakli o'zgaradi. Shakl asosan dumba, son va qorinda ham o'zgaradi, tana shakllari yumaloq bo'lib, teri yumshoqroq va ingichka bo'ladi. Yog 'to'qimalarining massasi ortadi. Ayollarning soch o'sishining oshishi. Hayz ko'rish boshlanadi. Bularning barchasi ikkinchi darajali jinsiy belgilarga tegishli.
Qizlarda sut bezlarining faol o'sishi boshlanadi, buning natijasida areola juda kuchli qorayadi va ko'krak uchlari ham ko'payadi. Ko'krak kattalashganda, unda yog ‘ to'qimalari to'planadi, bu esa etuk sut bezining yakuniy shakllanishiga olib keladi.
Qizlardagi belgilar taxminan 10-11 yoshda paydo bo'ladi. Gormonlar ta'sirida tana vazni va balandligi tez o'sib boradi. Oyoq-qo'llar tananing o'zidan tezroq o'sadi. Tos suyagi va umuman butun skeletning shakli o'zgaradi. Yog ‘ sonlar, dumba va qorin bo'shlig'ida to'planadi, buning natijasida tananing shakli yumaloq bo'ladi. Teri yumshoq va nozik bo'ladi. Sut bezlarining o'sishi va rivojlanishi va areolaning chiqishi mavjud. Boshdagi soch o'sishining kuchayishi. Ikkinchisi qizlarda o'g'il bolalarga qaraganda ancha oldin sodir bo'ladi.
Yuqorida tavsiflangan alomatlar boshlanganidan ikki-uch yil o'tgach, qizlar hayz ko'rishni boshlaydilar. Aynan u balog'atga etishning asosiy belgisi hisoblanadi. Hayz ko'rish qizning homilador bo'lishga qodirligini ko'rsatadi. Bu yoshda bola bilan imkon qadar tez-tez gaplashish va tanada sodir bo'layotgan barcha o'zgarishlarni tushuntirish kerak. Jinsiy hayot va u bilan bog'liq barcha xavflarni to'g'ri aytib berish juda muhimdir.
Ayol tanasining umumiy etukligi bir necha yildan keyin sodir bo'ladi. Odatda bu 17-18 yoshda. Bu vaqtga kelib, ikkilamchi jinsiy xususiyatlar allaqachon yaxshi rivojlangan va reproduktiv tizim to'liq quvvat bilan ishlaydi. Faqat endigina qizning tanasi onalikka tayyor deb aytishimiz mumkin.
Erkaklarning ikkilamchi jinsiy belgilari
O'g'il bolalarning ikkilamchi jinsiy xususiyatlari tananing yanada faol o'sishida, mushak massasining ko'payishida namoyon bo'ladi. Keng elkalari bilan torroq tos suyagining shakllanishi.
Erkaklarda halqumning shakli o'zgaradi, ovoz qo'pol va past bo'ladi .
Soqol va mo'ylovlar o'sishni boshlaydi, erkaklar tanadagi sochlarning ko'pligi bilan ajralib turadi va sochlar erkaklar turiga qarab taqsimlanadi: yuzida, ko'kragida, oshqozonida va hokazo.
Ikkilamchi jinsiy xususiyatlar turli organlarning tuzilishi va funktsiyalarida yuzaga keladigan o'zgarishlarni belgilaydi. Ular insonning jinsini tavsiflaydi. Ularni jinsiy a'zolarni aniqlaydigan asosiy jinsiy xususiyatlar bilan aralashtirmang.
O'g'il bolalarda seminifer kanalchalar spermatozoidlar bilan to'ldiriladi. Jinsiy bezlar etuk spermatozoidlarni ishlab chiqarishga qodir bo'lgan paytdan boshlab, biz yosh yigitning balog'atga etishi haqida gapirishimiz mumkin. Erkaklarda ikkilamchi jinsiy xususiyatlarning rivojlanishi 23-25 ​​yoshgacha sodir bo'ladi. Qoida tariqasida, bu yoshga kelib, erkakning tashqi ko'rinishi allaqachon to'liq shakllangan. U oddiy jinsiy hayot kechirishga va avlodni tarbiyalashga qodir.

• Jinsiy rivojlanishning buzilishi – bu markaziy yoki perifer darajadagi gormonal tartibga solishning o’zgarishiga asoslangan jinsiy a’zolarning o’z vaqtida yoki noto’g’ri shakllanishi va jinsiy differentsiatsiyaning buzilishi bilan namoyon bo’ladigan turli xil etiologiyali kasalliklarning keng guruhi. Kasalliklar jinsiy rivojlanishning sekinlashishi yoki tezlashishi, qarama-qarshi jinsga xos jinsiy xususiyatlarning paydo bo’lishi, nomutanosib jismoniy rivojlanish va boshqa alomatlar bilan birga keladi. Jinsiy rivojlanishning buzilishi klinik va anamnestik tarzda tashxis qilinadi, laboratoriya tomonidan tasdiqlanadi. Gormonlarni o’rin bosish terapiyasi va jinsiy organlarni jarrohlik tuzatish am oshiriladi.