Mavzu. Hulq-atvor va faoliyat motivatsiyalari. Asosiy savollar

O'qitish 
faoliyat turi bo'lib, uning maqsadi inson tomonidan bilim, ko'nikma va malakalarni 
egallashdir. O'qitish maxsus ta'lim muassasalarida tashkil etilishi va amalga oshirilishi mumkin.
Bu tartibsiz bo'lishi mumkin va yo'l davomida, qo'shimcha faoliyat sifatida boshqa faoliyatda 
paydo bo'lishi mumkin. Kattalarda o'rganish o'z-o'zini tarbiyalash xususiyatiga ega bo'lishi 
mumkin. Ta'lim faoliyatining o'ziga xos xususiyatlari shundaki, u bevosita shaxsning psixologik 
rivojlanish vositasi bo'lib xizmat qiladi. 
Inson faoliyati tizimida 
mehnat 
alohida o'rin tutadi. Aynan mehnat tufayli inson zamonaviy 
jamiyat barpo etdi, moddiy va ma'naviy madaniyat ob'ektlarini yaratdi, hayot sharoitlarini shunday 
o'zgartirdi, u keyinchalik cheksiz rivojlanish istiqbollarini kashf etdi. Mehnat qurollarini yaratish 
va takomillashtirish, avvalambor, mehnat bilan bog'liq. Ular, o'z navbatida, mehnat unumdorligini 
oshirish, ilm-fan, sanoat ishlab chiqarishi, texnik va badiiy ijodkorlikni rivojlantirish omilidir. 
Inson faoliyati rivojlanishi to'g'risida gap ketganda, ular faoliyatni bosqichma-bosqich 
o'zgartirishning quyidagi jihatlarini anglatadi: 
1. Inson faoliyati tizimining filogenetik rivojlanishi. 
2. Shaxsni uning individual rivojlanishi (ontogenezi) jarayonida har xil faoliyatga qo'shilishi. 
3. Faoliyatning ayrim turlari davomida yuzaga keladigan o'zgarishlar, ularning rivojlanishi. 
4. Faoliyatlarning differentsiatsiyasi, bu jarayonda ayrim harakatlarning ayrimlari alohida 
harakatlarning mustaqil faoliyat turlariga ajratilishi va o'zgarishi tufayli tug'iladi. 
Faoliyatni rivojlantirish jarayonida uning ichki o'zgarishlari sodir bo'ladi. Birinchidan, faoliyat 
yangi mavzu mazmuni bilan boyitiladi. Moddiy va ma'naviy madaniyatning yangi ob'ektlari uning 
ob'ekti va shunga mos ravishda u bilan bog'liq ehtiyojlarni qondirish vositasiga aylanadi.
Ikkinchidan, faoliyatni amalga oshirishning yangi vositalari mavjud bo'lib, ular o'z yo'nalishini 
tezlashtiradi va natijalarni yaxshilaydi. Uchinchidan, faoliyatni rivojlantirish jarayonida 
individual operatsiyalar va faoliyatning boshqa tarkibiy qismlarini avtomatlashtirish amalga 
oshiriladi, ular ko'nikma va malakalarga aylanadi. Nihoyat, to'rtinchidan, faoliyatni rivojlanishi 
natijasida undan yangi faoliyat turlari paydo bo'lishi, ajralib chiqishi va mustaqil ravishda yanada 
rivojlanishi mumkin. 
3. Yuqorida biz tanishib chiqqan faoliyat turlari o`z-o`zidan ro`y bermaydi. Shaxsning 
jamiyatdagi ijtimoiy xulqi va o`zini qanday tutishi, egallagan mavqei ham sababsiz, o`z-o`zidan 

---

ro`y bermaydi. Faoliyatning amalga oshishi va shaxs xulq-atvorini tushuntirish uchun 
psixologiyada «motiv» va «motivatsiya» tushunchalari ishlatiladi.