Mavzu: Fosfolipidlar. Litsenitlar va kefalinlar. Fermentlar ta’sirida o‘zgarishi Fosfolipidlar

Mavzu: Fosfolipidlar. Litsenitlar va kefalinlar. Fermentlar ta’sirida o‘zgarishi
Fosfolipidlar, fosfatidlar — murakkab lipidlar, molekulalarida fosfat kislota qoldiqlari boʻladi. Fosfolipid tarkibiga glitserin, yogʻ kislotalari, aldegidlar va azotli birikmalar (xolin, etanolamin, serii) kiradi. Glitserofosfatidlar [fosfatidilxolin (letsitin), fosfatidiletanolamin (kefalin), fosfatidilserin, fosfatidilinozit, kardiolipin] va fosfosfingolipidlar — fingomiyelinlar Fosfolipidning muhim vakillari.
Fosfolipid tabiatda keng tarqalgan. Asosiy struktura komponentlari sifatida hayvonlar, oʻsimliklar va mikroorganizmlar xujayra membranalari tarkibiga kiradi. Oqsillar bilan lipoprotein komplekslar hosil qiladi.
Fosfolipid dan tashqari fosfonolipidl a r ham maʼlum, bularda fosfor atomi azot asosiga (xolin va etanolaminga) R—S kovalent bogʻ orqali birikkan. Bu birikmalar mollyuskalar va bakteriyalarda topilgan.
Bunday sporangiylarda bitta yoki bir necha spora hosil bо‘ladi. Zigomitsetlarning jinsiy kо‘payishini Rhizopus zamburug‘lari misolida kо‘rish mumkin. Bu zamburug‘ turini sporangiosporalari kо‘p yadrolidir. Qulay sharoitda ular kо‘p shoxlagan havo mitseliylari hosil qilib о‘sadi. Havodagi gifalar substrat bilan
tо‘qnashganda substrat ichiga singuvchi rizoidlar hosil bо‘ladi. Bevosita ana shu ustun bitta yoki bir necha spora tanachalari hosil qiladi. Jinsiy kо‘payish davrida gifalar orasida kо‘prik hosil bо‘ladi va u asta-sekin litsenit gifalardan ajraladi, bunda
avval protoplast, sо‘ngra esa yadro qо‘shiladi. Natijada zigospora hosil bо‘ladi. Biroz
tinish davri о‘tgach zigosporada murg‘ak sporangi hosil bо‘ladi. Sikl yana qaytariladi.
Zoosporalar – harakatchan bо‘lib faol harakatlanadilar. Sporangiosporalar esa
hamma vaqt harakatsizdirlar. Yuqori rivojlangan zamburug‘larda sporalar ekzogen
holda, ya’ni erkin gifalar oxirida hosil bо‘ladi. Fikomitsetlarning mitseliylari kо‘ndalang
bо‘linmagan bо‘lib, mitseliylar chegaralangandir. Qolgan zamburug‘larda mitseliylar
ma’lum masofada qat’iy kо‘ndalang chegaralangan yoki bо‘lingandir. Ushbu ikkita
asosiy belgilar yordamida fikomitsetlarni yuqori zamburug‘lardan ajratish mumkin.
Kefalinlar - ya’ni fosfatidilamindir, letsitinlarga o’xshash tuzilgan, tabiatda keng tarqalgan. Tarkibida azot asosi sifatida kolamin uchraydi: