Maşınqayırmanın tarixinə dair
Yüklə 3,03 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- I. Sənaye inqilabına qədərki dövrdə maşınqayırmanın yaranması və inkişafı
- III. Elmi-texniki inqilab ərəfəsində və ondan sonra maşınqayırmanın inkişafı
| Rezo Əliyev Maşınqayırmanın tarixinə dair Bakı 2008 UDK 621.7 Rəyçilər: Prof., t.e.d. V.Z. Mövla-zadə Dos., t.e.n. A.S. Məmmədov Əliyev, R. Maşınqayırmanın tarixinə dair –Bakı «Təhsil» NPM, 2008- 542 s. Kitabda inkişaf etmiş cəmiyyətlərin formalaşmasında elm, texnika və sənaye ilə qarşılıqlı təsirdə yaranmış, uzun ənənəyə malik, müasir sənayenin əsas sütunlarından sayılan maşınqayırmanın tarixi ümumi şəkildə təsvir olunur. Verimiş materialda tarix boyu böyük əhəmiyyət daşımış texniki yeniliklərlə bərabər, maşınqayırmanın ayrı-ayrı sahələrinin inkişaf etdirilməsində vacib rol oynamış şəxslərin tərcümeyi halı və bu sahədə əldə etdikləri texniki nailiyyətlər də özünə yer almışdır. Kitab maşınqayırma ixtisasları üzrə təhsil alan tələbələr və həmçinin bu sahə ilə maraqlananlar üçün nəzərdə tutulmuşdur. © «Təhsil» NPM, 2008 Mündəricat I Mündəricat Giriş – Texnika və onun tarixi................................................................................... 1 I. Sənaye inqilabına qədərki dövrdə maşınqayırmanın yaranması və inkişafı ................................................................................................................ 7 1.1. Maşınqayırmanın cəmiyyətin inkişafında yeri..................................................... 8 1.2. İnsan sivilizasiyasının əvvəlində texniki vasitələr .......................................... 14 1.3. Qədim Şərqdə mədəniyyət və texniki sənətçilik ............................................... 27 1.4. Antik dövrdə elm və maşınqayırma (Arximed, Ktesibios, Heron, Filon, Vitruvi, Pappos) ............................................ 39 1.5.Müsəlman dünyasında elm və texnika (V ΙΙΙ -XIV əsrlər) (İbh Sina, Əl Xorəzm, Biruni, Banu Musa, Əl Cəzari, Tağıyəddin) ................. 108 1.6. Orta əsrlərdə Avropada texniki sənətçilik və maşınların tətbiqi (V ΙΙΙ -XV əsrlər) .......................................................................................... 136 1.7. Renessans dövründə maşınqayırmanın inkişafı (XV-XVII əsrlər) (Leonardo da Vinçi, Birinkuçio, Aqrikola, Kardano, Ramelli, Zonça, Tsayzinq, Salomon) ...................................................................................................... 154 II. Sənaye inqilabından sonra maşınqayırmanın inkişafı ................................ 226 2.1. Sənaye inqilabı ............................................................................................ 226 2.1.1. İngiltərədə sənaye inqilabının şərtləri ................................................... 228 2.2. Maşınqayırmanın inkişafında təkamül .......................................................... 245 2.2.1. Maşınların maşın tərəfindən hazırlanması ....................................... 245 2.2.2. Dəzgahların mexanikləşdirilməsində edilən ilk cəhdlər ................... 247 2.2.3. Ingiltərədə dəzgahqayırma.............................................................. 254 2.3. Sənayeləşmənin başqa ölkələrə yayılması ..................................................... 266 2.3.1. Fransada sənaye inqilabı ................................................................. 266 2.3.2. Amerikada sənaye inqilabı ............................................................. 278 2.3.3. Almaniyada sənaye inqilabı ............................................................ 306 2.3.4. Rusiyada sənaye inqilabı ................................................................ 321 2.4. İlkin sənayeləşmə dövründə metal emalının inkişafı .................................... 330 2.5. Elektrik maşınlarının yaranması ................................................................... 340 2.6. Sənayeləşmə prosesinin genişlənməsi ərəfəsində maşınqayırma .................... 351 Mündəricat II 2.6.1. XIX əsrin sonu XX əsrin əvvəllərində əldə edilən texniki nailiyyətlər ............................................................................................ 351 2.6.2. Maşınşünaslıq elminin yaranması......................................................... 368 2.6.3. Dəzgahqayırmanın inkişafı .................................................................. 374 2.6.4. Maşın hazırlamanın nəzəri əsaslarının yaranması ................................. 384 2.6.4.1. Mexaniki emal prosesində kəsmə nəzəriyyəsinin formalaşması .... 384 2.6.4.2. Kəsmə prosesinin tədqiqi ............................................................. 392 2.6.4.3. Kəsmə qüvvəsinin ölçülməsi ....................................................... 400 2.7. İstehsalın təşkilinin elmi əsaslarının yaranması ............................................ 406 2.8. Mexanikləşdirmədən avtomatlaşdırmaya doğru ........................................... 411 2.8.1. İstehsalatda rasionallaşdırma ............................................................... 411 2.8.2. Elektrik enerjisinin maşınqayırmada istifadəsinin genişlənməsi ........... 414 2.8.3. Məişət texnikasının yaranması ............................................................. 418 2.8.4. Kənd təsərrüfatı maşınlarının inkişafı ................................................... 423 2.8.5. Mexaniki emal texnologiyasında inkişaf .............................................. 428 III. Elmi-texniki inqilab ərəfəsində və ondan sonra maşınqayırmanın inkişafı ....................................................................................................... 441 3.1. Avtomatlaşdırmanın geniş yayılması ............................................................ 441 3.2. Hesablama texnikasının maşınqayırmada tətbiqi ........................................... 454 3.2.1. Hesablama texnikasının yaranması haqqında ....................................... 454 3.2.2. Rəqəmli idarəetmə sistemlərinin yaranması ......................................... 461 3.2.3. Rəqəmli idarəetmə sistemlərinin tərkibi və proqramlaşdırılması ............................................................................ 473 3.3. Çevik istehsal sistemlərinin yaranması ......................................................... 481 3.4. Robototexnika – avtomatlaşdırmanın ən yüksək pilləsi ................................. 494 3.5. Azərbaycanda maşınqayırmanın yaranmasına dair ....................................... 509 Ədəbiyyat .......................................................................................................... 519 Registr ............................................................................................................... 533 Şəkil Mənbələri .................................................................................................. 538 Yüklə 3,03 Mb. Dostları ilə paylaş:
|