Manaf süleymanov



Yüklə 2,8 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/110
tarix07.11.2017
ölçüsü2,8 Kb.
#8900
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   110



 
MANAF SÜLEYMANOV 
 
 
 
 
 
 
EŞİTDİKLƏRİM 
OXUTDUQLARIM   
GÖRDÜKLƏRİM 
 
 
 
 
 
 
 
AZƏRBAYCAN DÖVLƏT NƏŞRİYYATI 
BAKI - 1987 
 



 
S (AZ) 2  
S  97 
  
 
 
 
İxtisas redaktoru 
tarix elmləri namizədi 
Məsid Katibli 
  
 
 
 
 
 
 
Süleymanov M. F. 
S 97 
Eşitdiklərim, oxuduqlarım,  gördüklərim: 
B.: Azərnəşr, 1987. - 320 səh. 
 
Azərbaycan  Sovet  yazıçısı  M.  Süleymanovun  «Eşitdiklərim, 
oxuduqlarım,  gördüklərim»  kitabı  Bakının  qədim  keçmişindən,  inqilab 
dövründə  «neft  səltənətində»  baş  verən  hadisələrdən,  Bakının  keşməkeşli 
günlərindən bəhs edir. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
S    4202060200-23    179-86 
          M-651- 87 
S (Az) 2 
 
© Azərnəşr,  1987 



 
BİR NEÇƏ SÖZ 
 
Elə yazıçılar var ki, bütün ömürləri boyu ancaq bir mövzuya müraciət 
edirlər. Manaf Süleymanovun da qələminə ən çox yatan mövzu fəhlə həyatıdır, 
qurub-yaradan əmək adamlarının ömür-günüdür. 
Bu  mövzu  qocaman  yazıçının  bütün  yaradıcılığının  əriş-arğasını, 
mayasını  təşkil  edir.  O,  ədəbiyyata  əllinci  illərdə  neft  kəşfiyyatçılarının 
həyatından  bəhs  edən  «Yerin  sirri»  romanı  ilə  gəldi.  Bir  az  sonra  dəniz 
neftçilərinin qəhrəmanlıq mübarizəsindən, fədakarlığından bəhs edən «Dalğalar 
qoynunda»,  «Fırtına»,  Daşkəsən  filizçilərinin  həyatını  işıqlandıran  «Zirvələr» 
romanlarının müəllifi kimi tanındı. Bu əsərlərlə Ümumittifaq oxucuları da tanış 
oldular  -  «Yerin  sirri»  romanı  alınan,  çex,  slavak,  rumın  və  dünyanın  bir  çox 
başqa  dillərinə  tərcümə  olundu.  Manaf  Süleymanovun  oxucuların  ixtiyarına 
verilən  bu  növbəti  kitabı  da  Bakının  qədim  keçmişindən,  inqilab  dövründə 
«neft  səltənətində»  baş  verən  hadisələrdən,  neft  böhranından,  XIX  əsrin  sonu, 
XX əsrin başlanğıcında Bakının son dərəcə  mürəkkəb, ziddiyyətli, keşməkeşli 
günlərindən bəhs edir. 
Əsərdə  təsvir  olunan  hadisələrin  əksəri  müasir  oxucu  üçün  xüsusi 
maraq  təşkil  edir;  o,  bir  tərəfdən  gəmisi  əlindən  çıxdığı  üçün  havalanmış 
kapitalistlə, digər tərəfdən güllə yağışı altında Bakıdan Həştərxana qayıqla neft 
daşıyan  inqilabçılarla,  beynəlxalq  neft  inhisarçılarına  «yarınan»,  fəhlələrin 
beynəlmiləl  birliyini  zəiflətməkçün  milli  qırğın  törədən  ikiüzlü  millətçilərin 
çürük mənəviyyatları ilə qarşılaşır. 
Manaf  Süleymanovun  əsərində  kapitalizmə  xas  olan  mənəvi 
eybəcərliklər,  o  cümlədən  neft  qatlarının  vəhşicəsinə  istismarı  özünün  dolğun 
əksini tapmışdır. Burada sinfi təbəqələşmənin incəliyi də obrazlı şəkildə təqdim 
edilmişdir. Onun əsəri nə tarixi oçerkdir, nə də publisistik esse. Bu, hər şeydən 
əvvəl,  həyat  həqiqətidir.  Bakıda  kapitalizmin  yaranmasından  başlamış,  onun 
süqutuna  qədər  bədii  salnamə  şəklində  verilmiş  bu  əsərdə  biz  o  dövrün 
əlamətdar  hadisələri,  müxtəlif  taleli  adamları  ilə  görüşürük.  Çoxdan  həyatdan 
köçmüş  bu  adamlarla  biz  əsərin  köməyi  ilə  yenidən  qarşılaşırıq.  Kitabı 
oxuyarkən bu adamların taleləri səni təkrar-təkrar düşündürür, adama elə gəlir 
ki,  onların  hamısı  -  atadan  miras  qalmış  mülkü  qumarda  uduzub  «işlər 
şuluqdur, gərək özümü yığışdıram» deyək vecsiz övlad da, «imzasını qoymuş 
miləl  övraqi-həyat,  yox  millətimin  xətti  bu  imzalar  içində»  deyən  böyük  şair 
də,  faciəvi  şəkildə  öldürülmüş  görkəmli  aktyor  da  səninlə  həmsöhbətdir.  O 
dövrün  möhtəşəm  sarayları,  imarətlər,  qumarxanalar,  gecə  klubları,  neft 
fontanları,  havayı  yerə  axıb  tökülən  «qara  qızıl»  çayları,  bazarlar, 
karvansaralar,  yanğınlar, tətillər, nümayişlər, qanlı toqquşmalar  -  əsrin təzadlı 
hökmü, zəmanənin siması idi. 
Kitab   «Eşitdiklərim,   oxuduqlarım,   gördüklərim» adlanır. 



 
Əsərin  jurnal  variantı  («Azərbaycan»,  1984-cü  il,  №  3-4)  rəğbətlə 
qarşılanmışdı.  səbəbi  aydındır.  Bugünkü  böyük  sosial  tərəqqinin  qaydaları 
qədim  və  ulu  keçmişimizdən  axıb  gəlir.  Gələcək  nəsillər  istiqbala  dünənin  və 
bu  günün  maddi  və  mənəvi  körpüsü  üstündən  keçib  gedəcəklər,  bunların 
hamısı birlikdə böyük vətəndaşlıq məktəbidir. 
 
BAYRAM TAHİRBƏYOV,  
professor 
 
 



 
BAKININ KÖHNƏ MƏHƏLLƏLƏRİ 
VƏ  TİCARƏT  MƏRKƏZLƏRİ 
 
İmzasını   qoymuş   miləl  övraqi-həyatə,  
Yox   millətimin   xətti  bu  imzalar  içində. 
 
Məhəmməd   hadi 
 
Var   millətimin   xətti  bu   imzalar  içində. 
 
M. S. 
 
Bakı  şəhərinin  tarixi  çox  qədimdir,  onun  adına  hələ  miladdan  qabaq 
yazılmış  əsərlərdə  rast  gəlinir,  burda  əl  quyuları  vasitəsilə  neft  çıxarmaq, 
şoranlıqlardan duz istehsal etmək, zəfəran becərmək barədə qədim sənədlərdə 
də qeydlər var. Yunan, ərəb, fars, rus və Avropa səyyahları və alimləri Bakıdan 
dəvə  karvanları  ilə  tuluqlarda  başqa  ölkələrə  neft  daşınmasını  öz  əsərlərində 
göstərirlər. Şəhəri araya alan qala hasarları istilahlar vaxtı dəfələrlə dağıdılmış, 
sonralar yenidən bərpa edilmişdir. Bakının gah bir-birindən aralı üç, gah iki, ən 
axırda  XIV  əsrdən  indiyə  qalan  hissəsini  hasara  alıblar.  Bəzən  qalanın  iç 
tərəfində  enli,  dərin  xəndəklər  qazılar  və  dənizlə  birləşdirilərdi,  gündüzlər 
gediş-gəliş  asma  körpülərlə  olardı.  Axşam  qaranlıq  düşəndə  körpünü 
qaldırardılar. Qala divarları üstündə gözətçilər gəzərdi. Dəniz tərəfdə də, eynilə 
hündür hasar ucalardı. Bir sözlə, şəhər üzük qaşı kimi araya alınmışdı. 
Bakı əsrlər boyu şərq, cənub və şimal qonşuları ilə ticarət etmişdir. Bu 
əlaqə həm karvan yolları, həm də dəniz vasitəsilə olmuşdur. Bizim dövrümüzə 
qədər  İçərişəhərdə  qalmış  «Buxaralılar  karvansarası»  və  «Hindistanlılar 
karvansarası» sübut edir ki, Bakı XIV-XVI əsrlərdə Orta Asiya və Hindistanla 
geniş  ticarət  etmişdir.  Bakının  hərtərəfli  inkişafı,  onun  adının  bütün  dünyada 
məşhur olması, əlbəttə, XIX əsrin ikinci yarısından, 70-ci illərdən başlayır. Bu 
da neft sənayesinin inkişafı ilə bağlıdır. 
Bakı  quberniya  mərkəzinə  (1859)  çevriləndə  əhalisi  təxminən  yeddi 
minə yaxın idi. Şəhər Qala divarları içərisindəydi. Küçələr darısqal, əyri, evlər 
bir-iki  mərtəbəli...  Diqqəti  cəlb  edəcək  üç  böyük  bina  vardı.  Təpədə 
«Şirvanşalılar  sarayı»,  «Qoşa  qala»  qapısı,  yaxud  «Şamaxı  darvazaları» 
yanında  Bakı  xanlığının  sarayı,  bir  də  əfsanəvi  Qız  qalası.  Onun  tikilməsi 
barədə  müxtəlif  rəvayət  və  ehtimallar  var.  Deyilənlərə  görə,  Qız  qalası  çox 
qədim zamanlarda ulu  babalarımız  tərəfindən tikilib. İlk adı  «Gözətçi qülləsi» 
imiş,  damda  gecə-gündüz  növbətçilər  dənizə  baxır,  düşmən  gəmilərinin 
hərəkətini  izləyirmişlər.  Pis  havalarda  ticarət  və  sərnişin  gəmilərinə  istiqamət 
vermək  üçün  damda  tonqal  qalayarmışlar.  Get-gedə  adını  qısaldıb  eləyirlər 


Yüklə 2,8 Kb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   110




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə