Kapak Tasarım:
Belgin DURUYÜREK
Şahin CENGİZ
Baskı :
Pulat Basımevi Kağıt Ambalaj Gıda Paz. Tic. San. Ltd. Şti.
Gersan San. Sit. 2306 Sok. No:66 Batıkent / ANKARA
Tel : 0.312 257 46 59 Fax : 0.312 256 60 02
info@pulatbasimevi.com
i
SUNUŞ
Silahlı çatışma beraberinde kan, acı ve gözyaşı getirir. İnsanlık tarihi boyunca savaşın
ve silahların hâkimiyetinde geçen her süreç, aklıselim tarafından tekrarlanmaması
dileği ve nefretle anılır. Ancak öyle zamanlar gelir ki silahın getirdiği kan, acı ve
gözyaşının durdurulması için yine silahlı müdahaleye ihtiyaç duyulur. İşte, Kıbrıs
Barış Harekâtı da böyle bir sürecin kaçınılmaz sonucudur.
Terörün, barbarlığın ve barut dumanının gölgelediği hayatlar, Türkiye’den uzanan bir
dost, bir kardeş elin yardımıyla tekrar aydınlanmıştır. Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk
Cumhuriyeti’nin asla ayrı düşünülemeyeceği, her iki ülkenin acılarının da
mutluluklarının da ortak olduğu, tüm dünyaya bir kez daha gösterilmiştir.
Kızılaycılık felsefesi temelini en yüce insani değerlerden alır. Savaş alanındaki hasta
ve yaralı askerlere yardım etme arzusundan doğan Türk Kızılayı, her zaman insan
onurunun korunmasını ve barışı savunmuştur. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin
Türkiye’nin gönlündeki yeri nasıl bakiyse, Türk Kızılayı da kendisine her ihtiyaç
duyulduğunda “Yavru Vatanı” yalnız bırakmamıştır.
Günümüzde, Kuzey Kıbrıs Türk Kızılayı’nın çalışmalarına büyük destek sağlayan
Türk Kızılayı, KKTC’nin ulusal derneğinin uluslararası platformlarda resmen
tanınması için de yoğun çaba harcamaktadır. Ne mutlu bizlere ki bu çabalarımız
sayesinde, uluslararası kamuoyunun gözünü Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne
çevirmesi noktasında önemli ilerlemeler kaydedilmiştir.
Geçmişten günümüze iki ülkenin dayanışması ve Türk Kızılayı’nın tarihe iz düştüğü
çalışmalar, ancak günümüze ve yeni kuşaklara aktarılabildiği ölçüde değer
kazanacaktır. Türk Kızılayı’nın geçmişe verdiği önemin bir ifadesi olarak hayat bulan
“Tarih Dizisi” kitaplarımızın arasında eserleri bulunmasından büyük memnuniyet
duyduğumuz Prof. Dr. Ulvi Keser, bu anlamda en doğru isimlerin başında
gelmektedir. Arşivimizdeki belgeler, onun engin tarih bilgisi, araştırmacı kişiliği ve
hünerli kaleminden okuyuculara en güzel şekliyle aktarılacaktır.
Kızılay Belgeleri Işığında Kıbrıs Barış Harekâtı’nı ilgi ve keyifle okuyacağınıza
inanıyorum. Tarihe ışık tutan bu önemli eserin hazırlanmasına katkı sağlayan herkese
şükranlarımı sunuyorum.
Ahmet Lütfi Akar
Türk Kızılayı Genel Başkanı
iii
i
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ
KISALTMALAR
GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
A- CUMHURİYET ÖNCESİ DÖNEM VE YARDIM FAALİYETLERİ
B- KIBRIS TÜRKLERİNE MİLLİ YARDIM KOMİTESİ KURULMASI
C- KIBRIS CUMHURİYETİ’NİN KURULMASI VE KTKA
Ç- 16 AĞUSTOS 1960 SONRASINDA KIBRIS
D- 21 ARALIK 1963 RUM SALDIRILARI VE KANLI NOEL DÖNEMİ
E- KUMSAL KATLİAMI
F- 1963 SONRASI KIBRIS’A YARDIM FAALİYETLERİ
1- Kıbrıs’tan Getirilen Yaralılar ve Hastaların Tedavi Edilmesi
2- Otellerde Kalan Kıbrıs Türkleri
3- Kızılay Seyyar İlk Yardım Hastanesi Kurulması
G–1964–1974 SÜRECİNDE GÖNDERİLEN YARDIM MALZEMELERİ
1- Yurtdışında Tedavileri Yaptırılan Kıbrıs Türkleri
H- KIBRIS’A YARDIM KOMİTESİ VE YARDIM FAALİYETLERİ
1- Kıbrıs’a Yardım Pulu Çıkartılması
I- 1968–1973 DÖNEMİNDE KIBRIS’TA KIZILAY FAALİYETLERİ
1- Kızılay Kan Merkezi Açılışı
İ- 20 TEMMUZ 1974 ÖNCESİ KIBRIS’TA DURUM
İKİNCİ BÖLÜM
A- 1974 YILINDA KIBRIS’TA KIZILAY FAALİYETLERİ
B- SAVAŞ ÖNCESİ DÖNEM VE KIBRIS
iv
ii
1- Yunanistan’da Darbe Hazırlıklarının Başlatılması
2- Nikos Sampson’un Darbe Yapması ve Makarios’un Devrilmesi
3- Yunan Darbesi Karşısında Oluşan Siyasi Tepkiler
4. Yunan Darbesi Karşısında Oluşan Askeri Tepkiler ve Hazırlıklar
C- BARIŞ HAREKÂTI’NIN BAŞLAMASI
Ç- HAREKÂTIN BAŞLAMASI VE KIBRIS’TA DURUM
D-TÜRKİYE’DE KIBRIS’A YARDIM GİRİŞİMLERİ
E- KIZILAY YARDIM VE İKMAL MERKEZİ
F-LEFKOŞA KIZILAY KAN MERKEZİ
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
A-SAVAŞIN BAŞLAMASI VE KIBRIS’TA YAŞANAN SON DURUM
B-KIBRIS’A KIZILAY YARDIMLARININ BAŞLAMASI
C- MERSİN KIZILAY İLK YARDIM VE SAHRA HASTANESİ
Ç- SAVAŞ SONRASI İLK İNTİBALAR VE GÖZLEMLER
D- KIZILAY İLK YARDIM HASTANESİ’NİN SAVAŞ
DÖNEMİ FAALİYETLERİ
E- SAVAŞ ESİRLERİYLE İLGİLİ OLARAK ORTAYA
ÇIKAN DURUM
F-KIBRIS’TA SAVAŞ DÖNEMİNDE KAYIPLAR VE
GÖÇMENLER MESELESİ
G-SAVAŞ DÖNEMİNDE ADADA KIZILHAÇ FAALİYETLERİ
H- KIBRIS’TA GÖREV YAPACAK KIZILAY MÜŞAVİRİ MESELESİ
I-KIZILAY TARAFINDAN HAZIRLANAN RAPORLAR
İ-İNGİLİZ ÜSLERİNDE MAHSUR KALAN KIBRIS TÜRKLERİ
1- Kuzeye Geçmeye Çalışan Kıbrıslı Türklerin Engellenmesi
2- Nüfus Mübadelesi Yapılması