АМЕА-nın Xəbərləri (biologiya və tibb elmləri), cild 72, №1, səh. 105-110 (2017)
105
Kiçik Qafqazın Şimal-Şərq Hissəsində Yayılan Bəzi Qıjıkimilərin Yeni Yayılma
Sahələri Və Onların Ekoloji Xüsusiyyətləri
A.M. Əsgərov
1
, L.N. Verdiyeva
2
1
AMEA Genetik Ehtiyatlar İnstitutu, Azadlıq prospekti, 155, Bakı AZ1106, Azərbaycan;
Е-mail:askerov1@mail.ru
2
Gəncə Dövlət Universiteti, H.Əliyev prospekti,429, Gəncə AZ2001, Azərbaycan
Kiçik Qafqazı şimal-şərq hissəsində 2014-2016-cı illərdə aparılan ekspedisiyalar zamanı toplanılan
herbari və deskriptor məlumatlarının təhlili nəticəsində bu region üçün yeni olan 3 növ (Polypodium
interjectum Shivas, Polystichum illyricum (Borb.) Hahne, Cystopteris anthriscifolia Fomin), 1 növmüxtə-
lifliyi (Polystichum aculeatum var. aristatum (Christ) A.Askerov) və 1 yeni ekotip (Adiantum capillus-
veneris L., “alçaqboylu- Gəncə”) müəyyən edilmişdir. Məqalədə həmin bitkilərin aşkar edildiyi ərazi-
lərin üçölçülü məkan göstəriciləri, taksonların nomenklaturası, morfo-bioloji dəyişkənliyi, nomenkla-
tur tipləri haqda məlumat verilir.
Açar sözlər: Kiçik Qafqaz, sistematika, areal, Adiant, Şirinkök, Cərgəvər, Qovuqluca
GİRİŞ
Kiçik Qafqazın şimal-şərq hissəsi (Azərbaycan
daxilində) biomüxtəliflik baxımından Qafqazın
zəngin regionlarından biridir. Burada Azərbaycanda
rast gəlinən əksər bitkilik tiplərinə rast gəlinir. Ki-
çik Qafqazın florası və biomüxtəlifliyi üzrə müxtə-
lif tədqiqat işləri aparılıb. Ərazinin yüksək dağ bit-
kiliyi (Гаджиев, 1990), ali sporlu bitkiləri (Аске-
ров, 1977, 1983, 1990, 2001; Əsgərov, 2005, 2016)
haqda əsərlər yazılmışdır. Lakin, Kiçik Qafqazın
Qıjıkimilərinin sistematiki, ekobotaniki xüsusiyyət-
ləri hərtərəfli tədqiq edilməmişdir.
MATERİAL VƏ METODLAR
Tədqiqatın materialı 2014-2016-cı illərdə Ki-
çik Qafqazın şimal-şərq hissəsində ekspedisiyalar
zamanı toplanılan materiallar və AMEA-nın Bota-
nika İnstitutunun və Genetik Ehtiyatlar institutu-
nun Herbari fondlarında (BAK, AGRİ) saxlanılan
herbari nüsxələridir. Toplanılan materiallar kame-
ral şəraitdə təhlil edilmişdir. İşdə müqayisəli-mor-
foloji, sistematik, ekoloji metodlardan istifadə
edilmişdir.
Nomenklatura məsələlərinin dəqiqləşdirilmə-
sində Beynəlxalq Botanika Kodeksi (2009) və
A.M.Əsgərovun “Azərbaycan florasının konspekti”
kitabı (Əsgərov, 2011) əsas götürülmüşdür. Mak-
rotaksonlar qıjıkimilərin təsnifatına dair bəzi mü-
hüm mənbələr əsasında dəqiqləşdirilmişdir (Pichi-
Ser-molli, 1977; Smith et al., 2006; Maarten et al.,
2011). Tədqiqat ərazisində ekoloji parametrlərin
əldə olun-masında Diva-Gis sistemindən istifadə
olunmuşdur. Hipsometrik hündürlük və areal koor-
dinantları Garmin eTex 20 modelli GPS-lə ölçül-
müşdür.
NƏTİCƏLƏR VƏ ONLARIN MÜZAKİRƏSİ
Kiçik Qafqazın şimal-şərq hissəsi, coğrafi an-
lamda Kiçik Qafqazın şimal-şərq yamacı adlanan
ərazini (Müseyibov, 1998; Azərbaycanın Milli at-
lası, 2014) əhatə edir və əsasən “Azərbaycanın bo-
taniki-coğrafi rayonlaşma” sxemində (Прилип-ко,
1950) “Kiçik Qafqaz şimali” rayonu ərazisində yer-
ləşir. Lakin, sonuncu rayonlaşmada “KQ şim.”-in
cənub sərhəddi bir qədər cənubdan aparılmış və qis-
mən Kiçik Qafqazın mərkəzi hissəsini də əhatə
etmişdir.
Bizim tədqiqat ərazisi şimaldan Kür düzünü
(Kür depresiyasını) əhatə edən yovşanlı, efemerli-
yovşanlı, ağotlu-yovşanlı, gəngizli-yovşanlı, səhra
və yarımsəhra bitkilik formasiyaları ilə səciy-yələ-
nən 400-500 metr hündürlüyə qədər olan ərazilərlə
sərhədlənir. Şərqdən Samux və Goranboy inzibati
rayonlarının sərhədlərini əhatə etməklə Murovdağ
silsiləsinə qədər uzanır, cənub və cənub-qərbdən
Murovdağ və Şahdağ silsilələri ilə əhatələnir; qərb-
dən isə Şahdağ silsiləsindən Kür çayının Azərbay-
can ərazisinə daxil olan yerinə qədər olan ərazilərdə
Ermənistanla sərhədlənir.
Aşağıda 2014-2016-cı illərdə tədqiqat ərazi-
sindən toplanılan materialların (cədvəl) təhlili nəti-
cəsində Kiçik Qafqazın şimal-şərq hissəsi üçün ilk
dəfə aşkar edilən 3 növün, 1 növmüxtəlifliyinin və
1 yeni ekotipin morfoloji və areoloji xüsusiy-yətləri
haqda məlumat verilir.
Əsgərov və Verdiyeva
106
Cədvəl. Tədqiqat ərazisindən toplanılan növlərin koordinantları və ekoloji göstəriciləri.
Toplanma
yeri və tarixi
Növlərin adı
Yağın-
tının
miqdarı
(mm)
Temperatur (
o
C) Coğrafi enlik
və uzunluq,
hündürlük
(m)
Su
reji-
mi
Yama-
cın
cəhəti
Əldə-
etmə
mən-
bəyi
Ana
süxur
Relyef
Torpağın
mexaniki
tərkibi
Toplanma
ərazisinin
sahəsi
(m
2
)
T
min1
T
max7
T
oi
Gəncə,
Daşkəsən,
Turşsu ətrafı
23. 06. 2015
Adiantum
capillus-
veneris
544
4,7
15,9 5,6
N 40˚30.594'
E 46˚20.494'
H 1086
FR
SE
PA, RS,
GR
B
O 5
SA, LO,
GR, SC
5
Gəncə,
Hacıkənd;
23. 06. 2015
Cystopteris
anthriscifoli
a
544
4,7
15,9 5,6
N40˚30.594'
E 46˚20.494'
H 1086
FR
SE
PA, RS,
GR
B
O 5
SA, LO,
GR, SC
5
Tovuz,
Əsrik
24. 06. 2015
Polypodium
interjectum
554
5,7
14
4,2
N 40˚47.462'
E 45˚35.636'
H 1209
FR
SE
RS,
WL,
WS
B, OT
O 5
CY, GR,
ST
5
Tovuz,
Əsrik
24. 06. 2015
Polystichum
aculeatum
var.
aristatum
554
5,7
14
4,2
N 40˚47.462'
E 45˚35.636'
H 1209
FR
SE
RS,
WL,
WS
B, OT
O 5
CY, GR,
ST
5
Tovuz,
Əsrik
24. 06. 2015
P. illyricum
554
5,7
14
4,2
N 40˚47.462'
E 45˚35.636'
H 1209
FR
SE
RS,
WL,
WS
B, OT
O 5
CY, GR,
ST
5
Növlərin topoqrafiq və iqlim göstəriciləri üzrə (yağıntının miqdarı (mm); Max və Min temperatur (
o
C) T
min1
/ T
max7
, orta illik
temperatur (
o
C) T
oi
; toplanma yerlərinə dair ekoloji məlumatlar - Coğrafi enlik və uzunluq dairələri, dəniz səviyyəsindən
hündürlüyü; Su rejimi: FR – sərbəst, drenajsız; Yamacın cəhəti: SE –cənub-şərq; Əldəetmə mənbəyi: PA-otlaq, RS-yolun kənarı,
GR-çəmən, WL-meşə zolağı və ya kənarı, WS-çaykənarı, vadi; Ana süxur: B- qarışıq, OT-digər; Relyef: O5 – dağətəyi 16-30%;
Torpağın mexaniki tərkibi: SA – qumlu, LO - gillicəli, GR – çınqıllı, SC – qumlu-gillicəli, CY-giltorpaqlı, ST-daşlıqlı; Toplanma
ərazisinin sahəsi: 5m
Fəsilə Şirinkök qıjılar – Polypodiaceae
Bercht. et J. Presl
Cins Şirinkök – Polypodium L.
1. P. interjectum Shivas 1961, Journ. Linn.
Soc., Bot. 58: 29; Valentine, 1964, Fl. Europ. 1:23;
А. Бобр. 1974, Фл. евр. ч. СССР, 1:96; А.Ас-
керов 1977, Бот. журн. 62:1029.; Кудряшова
2003, Консп. Фл. Кавк. 1:156. – P. vulgare subsp.
prionoides (Aschers.) Rothm. 1929, Mitt. Thür.
Bot. Ver., N. F., 38:106. – P. vulgare f. prionoides
Aschers. 1896, in Aschers. u. Graebn. Syn. Mitte-
leurop. Fl. 1:94. – P. vulgare f. attenuatum Milde,
1867, Fil. Eur. Atl.: 92; Рзазаде 1950, Фл. Аз. 1 :
40. – P. serratum auct. non Saut. : Фомин 1934,
Фл. СССР, 1: 89, p.p. - Aralıq ş.
Avropadan (Şotlandiya) təsvir olunub.
Typus: “St. Cyrus, Kincandineshire, Scotland”.
Kökümsovu qəhvəyi rəngli pulcuqlarla örtü-
ləndir. Yarpaqları uzunsov lansetşəkilli, seqment-
ləri kənarı boyu mişar dişcikli, damarlanması 2-3
qat dixotomik budaqlanandır. Sorusları oval və ya
ellipsşəkilli olub, örtüksüzdür. Sporangi həlqəsi hü-
ceyrələri 10-20 saylıdır. Sporu paxlaşəkillidir.
2n=222 (Şək.1).
20-40 sm hündürlükdə, iyul-avqust aylarında
sporverən, çoxillik, çox vaxt epifit formalarda rast
gəlinən, mezofil meşə bitkisidir (əsasən fıstıq-vələs
meşə formasiyası).
Avropa-Aralıq dənizi areal tipinə aid bu növün
Azərbaycanda (Talışda) rast gəlinməsi ilk dəfə
A.Əsgərov tərəfindən (Аскеров, 1977) göstəril-
mişdir. Kiçik Qafqazda ilk dəfə olaraq tərəfimiz-dən
Göygöl ətrafı, Daşkəsən rayonunun Əmirvar kəndi
və Tovuzun Əsrik meşə sahəsindən toplanılmışdır.
Şəkil 1. Polypodium interjectum.
Çox vaxt Polypodium vulgare növü ilə hib-
ridləşir və P. x mantoniae (Rothm.) Shivas hibridi
əmələ gətirir (Əsgərov, 2016).
Fəsilə Ayıdöşəyilər – Dryopteridaceae R. –
C.Ching.
Cins Cərgəvər – Polystichum Roth, Emend.
Schott.
Kiçik Qafqazın Şimal-Şərq Hissəsində Yayılan Bəzi Qıjıkimilərin
107
1. P. illyricum (Borb.) Hahne 1904, Allg. Bot.
Zeitschr. 10:103; А.Аскеров 1977, Бот. журн.
62:1027; А.Аскеров 2001, Папоротники Кавказа :
120; Кудряшова 2003, Консп. Фл. Кавк. 1:164;
A.Əsgərov 2016, Azərb. bitki aləmi: 59. - Aspidium
illyricum Borb. 1891, Oest. Zeit. 41: 354. - İlliriy c.
Avropadan təsvir olunub.
Əsas morfoloji əlamətləri P. aculeatum və P.
lonchitis növləri arasında keçid xarakterlidir. Yar-
paqları lansetşəkilli, 30-50 sm uzunluğunda, 4-9 sm
enindədir. Saplaqları qısa, bozumtul, lansetşəkilli
pulcuqlarla örtülüdür. Seqmentləri oraqşəkilli, ən
aşağıdakıları üçbucaq formalı, yarpaqda damarlar
bir qat çəngəlvaridir. Soruslar damarların ucunda və
ya ortasında oturandır. Sporları tam yetişməyən,
çox vaxt abortivdir (sterildir) 2n=123 (Şək. 2).
Şəkil 2. Polystichum illyricum.
20-60 sm. hündürlükdə, iyul-sentyabr ayların-
da sporverən, orta dağ qurşağınadək kölgəli meşə-
lərdə rast gəlinən çoxillik, mezofit bitkidir.
Avropa-Qafqaz areal tipinə aid bu növ (Боб-
ров, 1974; Кудряшова, 2003) tədqiqat ərazisindən
Tovuz rayonunun Əsrik meşə sahəsindən, fıstıq-və-
ləs meşə formasiyasından toplanılmışdır. P. acu-
leatum və P. lonchitis növləri arasında təbiihibrid
mənşəli növdür.
2. P. aculeatum (L.) Roth 1799, Tent. Fl.
Germ. 3, 1: 79; А. Аскеров 1977, Бот. журн. 62:
1027; А.Аскеров 2001, Папоротники Кавказа:
115; Кудряшова 2003, Консп. Фл. Кавк. 1:164. –
Polypodium aculeatum L. 1753, Sp. Pl.: 1090. –
Polystichum lobatum (Huds.) Bast 1809, Ess. Fl.
Maine Loire: 367; Гроссг. 1939, Фл. Кавк., изд. 2,
1:22; Исаев 1950, Фл. Аз. 1 : 28. – Tikancıqlı c.
Avropadan təsvir olunub. Typus: Herb. Linn.
1251/45.
Avropa mənşəli bu növ Azərbaycanda geniş
yayılmışdır və onun bir neçə növmüxtəlifliyi vardır
ki, onlardan daha az rast gəlinəni var. aris-tatum
(Christ) A.Askerov hesab edilir.
Polystichum
aculeatum
var.
aristatum
(Christ) A.Askerov 1983, Not. sist. geog. (Thi-
bilisi.), 39 : 6; A.Əsgərov 2016 Azərb. bitki aləmi :
60. – Aspidium lobatum var. aristatum Christ 1891,
Schweiz Bot Ges. 1:85.
Yarpaq saplağı bozumtul rəngli, pulcuqlarla
örtülü, qaidəsində 5 ötürücü topalıdır. Yarpaq ayası
2 qat lələkvari, qaidəsinə doğru daralan, sərt dəri-
varidir. İkinci sıra seqmentlərindən ən aşağıdakı
(akroskopik) qalanlardan iri; seqmentləri yumşaq,
tükcüklü və pərdəciklərlə örtülü, kənarları iti tikan-
cıqlıdır. Sorusları oval, damarların orta hissəsindən
yuxarıda yerləşən, örtüyü kənarında dişciklidir.
Sporun perisporisi qırışıqlı, qırışıqları qısa, ensiz,
hündürdür. Bəzi əlamətləri ilə Talışdan təsvir olu-
nan P. kadyrovii Askerov növünə yaxındır (Şək. 3).
Şəkil 3. Polystichum aculeatum var. aristatum.
25-100 sm hündürlükdə, iyul-sentyabr ayla-
rında sporverən, orta dağ qurşağınadək kölgəli me-
şələrdə rast gəlinən çoxillik, mezofit bitkidir (əsa-
sən fıstıq-vələs meşə formasiyası). Tədqiqat ərazi-
sində Tovuz rayonunun Əsrik meşə sahəsindən tə-
rəfimizdən toplanılmışdır.
Şöbə Polipodiumkimilər və ya Qıjılar –
Polypodiophyta (Pteridophyta s. str.)
Sinif Polipodiumabənzərlər – Polypodiop-
sida (Filicopsida)
Fəsilə Qalxansızlar – Athyriaceae Ching
(Athyriaceae Alston, nom. Illeg.)
Cins Qovuqluca – Cystopteris Bernh., nom.
cons.
1. C. anthriscifolia Fomin 1911, Матер. Фл.
Кавк. 1, 1 : 15; Фомин 1913, Птерид. Фл. Кавк.
:15. - C. fragilis (L.) Bernh. 1805, Journ. Bot.
(Götting.) 1, 2:27, p.p.; Кудряшова 2003, Консп.
Əsgərov və Verdiyeva
108
Фл. Кавк. 1:162. - C. filix-fragilis var. anthri-
scifolia Luerss. Farnpfl. 457, f. 156; Исаев 1950,
Фл. Аз. 1:19. – Sivriyarpaq q.
Avropadan təsvir olunub. Typus: İn collibus
Europae frigidioiris.
Yarpaqları 2 dəfə lələkvarı bölümlü, vəzli tük-
cüklü, ayası və saplağı bozumtul, sonuncu sıra seq-
mentləri sivriuclu, damarları seqmentlərin uc hissə-
sində nəhayətlənəndir. Sorusu damarların hər iki
tərəfində cərgəli yerləşən; örtük ovalvarı, lanset-
şəkilli, şişkindir. Sporun səthi (perisporisi) qırışıq-
lıdır. 2n = 168, 252 (Şək.4).
Şəkil 4. Cystopteris anthriscifolia.
20-40 sm hündürlükdə, iyul-avqust aylarında
sporverən, meşələrdə, qaya çatlarında yayılan çoxil-
lik, mezofit bitkidir. Tədqiqat ərazisindən Daşkəsən
rayonunun Əmirvan kəndi, Tovuz rayonunun Əsrik
meşəsindən, Gəncə-Daşkəsən magistral yolunun
Bayan kəndi və Xoşbulaq ətrafından tərəfimizdən
toplanılmışdır.
Şöbə Polipodiumkimilər və ya Qıjılar –
Polypodiophyta (Pteridophyta s. str.)
Sinif Polipodiumabənzərlər – Polypodiop-
sida (Filicopsida)
Fəsilə Adiantkimilər – Adiantaceae Newm.
Cins Adiant – Adiantum L.
1. A. capillus – veneris L. 1753, Sp. Pl. :
1096; Гроссг. 1939, Фл. Кавк., изд. 2, 1:34; Исаев
1950, Фл. Аз. 1:38; А.Бобр. 1974, Фл. евр. ч.
СССР, 1:94; А.Аскеров 2001, Папоротники
Кавказа : 58; Кудряшова 2003, Консп. Фл. Кавк.
1:155. – Zöhrətüklü a.
Cənubi Avropadan təsvir olunub. Typus:
Herb. Linn. 1252/8, 9
Yarpaqları enli – uzunsov, 2-3 qat lələkvari-
kəsilən, 10-35 sm uzunluğunda, parlaq yaşıl, zərif,
yarpaqcıqların kənarı örtük funksiyasını yerinə yeti-
rəndir. Saplağı çılpaq ya da seyrək pərdəciklərlə ör-
tülü, parlaq, qara-qonurumtul rəngli, qaidəsində 1
ötürücü topalıdır. Sonuncu sıra seqmentləri pazşə-
killi, nazik saplaqcıqlı, ucdan çevrilərək xətvari-
oval, sorusları örtəndir. Sorusları uzunsov, seq-
mentlərin kənarında yerləşəndir. Sporlar girdə, ra-
dial simmetrikdir. 2n = 60 (Şək.5).
Şəkil 5. Adiantum capillus – veneris.
30 sm-dək hündürlükdə (bizim aşkar etdiyi-
miz nüsxə - 10 sm-dək hünd.), iyun-avqust ayla-
rında sporverən, rütubətli yerlərdə rast gəlinən çox-
illik, mezofit bitkidir.
Cənubi palearktik areal tipinə aid bu növün
Azərbaycanda bir neçə xırda populyasiyaları Qaf-
qaz və Talış regionlarından məlumdur (Аскеров,
2001). Tədqiqat ərazisindən ilk dəfə olaraq tərəfi-
mizdən 2 dəfə toplanılmışdır: Gəncə şəhəri ətrafı,
su quyusunun rütubətli divarlarında; təkrarən 06.
09.2015-ci ildə Daşkəsən rayonunun Əmirvar kəndi
ətrafından, şəlalə ətrafı ərazidən, sucaq qayalar ara-
sında, mamır bitkisi ilə birlikdə bu növün yeni “Al-
çaqboylu – Gəncə” ekotipi aşkar edilmişdir. Bu
nüsxə tipik zöhrətüklü adiant nüsxələrindən ölçü-
lərinin kiçik olması və nisbətən quraq biotoplarda
rast gəlinməsi ilə seçilir.
Nadir növdür. Qismən mühafizə olunsa da, xü-
susi mühafizə olunan ərazilərdən kənarda olan po-
pulyasiyaları təhlükə altındadır. Relikt, dekorativ
bitkidir. Yaşıllaşdırmada, xüsusən su hovuzlarının,
su fəvvarələrinin yaşıllaşdırılmasında istifadə olu-
nur (Əsgərov, 2016).
ƏDƏBİYYAT
Azərbaycan Respublikasının Milli atlası (2014)
Bakı: 444 s.
Əsgərov A.M. (2006) Azərbaycanın ali bitkiləri.
Bakı: Elm, I: 248 s.
Əsgərov A.M. (2011) Azərbaycan florasının kons-
pekti. (Əlavə və dəyişikliklərlə, 1961-2010). Bakı:
Elm, 204 s.
Əsgərov A.M. (2016) Azərbaycanın bitki aləmi.
Bakı: TEAS PRES, 444 s.
Müseyibov M.A. (1998) Azərbaycanın fiziki coğ-
Kiçik Qafqazın Şimal-Şərq Hissəsində Yayılan Bəzi Qıjıkimilərin
109
rafiyası. Bakı: Maarif, 400 s.
Аскеров А.М. (1977) Ptеridоphyta Азербайджа-
на. Бот. журн., №7: 1022-1030
Аскеров А.М. (1983) Система папоротников
Кавказа. Заметки по сист. и географ. раст.,
вып. 39: 3-9
Аскеров А.М. (1990) Отдел Рteridophyta. В. кн.:
Гаджиев В.Д. и др. Высокогорная раститель-
ность Малого Кавказа (в пределах Азербай-
джана). Баку: Элм, с. 23-28
Аскеров А.М. (2001) Папоротники Кавказа. Ба-
ку: Елм, 244 c.
Бобров А.Е. (1964) Сравнительный морфолого-
анатомический анализ видов рода флоры
СССР. Бот. журн., 49 (№4): 534-548
Бобров А.Е. (1974) Папоротникообразные. Фло-
ра европейской части СССР. Наука: Л., 1: 68-
99.
Гаджиев В.Д. и др. Высокогорная раститель-
ность Малого Кавказа (в пределах Азербай-
джана). Баку, «Елм», 1990, с. 23-28
Исаев Я.М. (1950) Cystopteris Bernh., Poly-
stichum Roth, Adiantum L. В кн.: Флора Азер-
байджана, Баку: АН АзССР, т. 1: 19-38
Кудряшова Г.Л. (2003) Polypodiophyta. Конс-
пект флоры Кавказа, т. 1: 152-172
Международный кодекс ботанической но-
менклатуры (Венский кодекс) (2009). М.;
СПБ, 282 с.
Прилипко Л.И. (1950) Ботанико-географиче-
ские районы Азербайджана. В кн.: Флора
Азербайджана, Баку: АН АзССР, т.1: 7
Рзазаде Р.Я. (1950) Polypodium L. В кн.: Флора
Азербайджана. Баку: АН АзССР, т. 1: 40
Christenhusz M., Zhang X-Ch., Schneider H.
(2011). A linear sequence of extant families and
genera of lycophytes and ferns. Phytotaxa, 19: 7-
54
Pichi-Sermolli, Rudolfo E.G. (1977) Tentamen
pteridophytorum genera in taxanomicum ordinam
redigendi. Webbia, 31: 315-512
Smith A.R., Pryer K.M., Schuettpelz E., Korall
P., Schneider H., Wolf P.G. (2006) A classi-
fication for extant ferns. Taxon, 55(3): 705-731.
Новые Местонахождения Некоторых Папоротникообразных Северо-Восточной Части Малого
Кавказа и Их Экологические Особенности
А.М. Аскеров
1
, Л.Н. Вердиева
2
1
Институт генетических ресурсов НАН Азербайджана
2
Гянджинский государственный университет
В результате анализа гербарных материалов и информации дескрипторов, собранных во время
экспедиции по северо – восточной части Малого Кавказа нами обнаружены новые для данного регио-
на 3 вида (Polypodium interjectum Shivas, Polystichum illyricum (Borb.) Hahne, Cystopteris anthriscifolia
Fomin), 1 разновидность (Polystichum aculeatum var. aristatum (Christ) A.Askerov) и 1 экотип (Adiantum
capillus – veneris L., “низкорослый – Гянджа”). В статье приводятся данные GPS по местонахождению
данных растений, их номенклатуре, морфо-биологической изменчивости и номенклатурных типах.
Ключевые слова: Малый Кавказ, систематика, ареал, Адиант, Многоношка, Многорядник,
Пузырник.
Əsgərov və Verdiyeva
110
New spread areas Of Some Ferns
over North-East Part Of Lesser Caucasus And Their Ecological Properties
A.M. Asgarov
1
, L.N. Verdiyeva
2
1
Institute of Genetic Recources, Azerbaijan National Academy of Sciences
2
Ganja State University
During the expeditions in 2014-2016 three new species (Polypodium interjectum Shivas, Polystichum
illyricum (Borb.) Hahne, Cystopteris anthriscifolia Fomin), one new variety ( Polystichum aculeatum var.
aristatum (Christ) A.Askerov) and one new ecotype ( Adiantum capillus – veneris L., “alçaqboylu Gəncə”)
spread over the north-east part of Lesser Caucasus were established according to the gathered herbary and
descriptor data. GPS of the area of the plant spread, nomenculature of taxa, morhpo-biological changes, and
nomenclulature types were presented in the article.
Keywords: Lesser Caucasus, systematics, area, Adinath, Shirinkok, Jergever, Kovukluca
Dostları ilə paylaş: |