21
Tarix
65
illiyi
İsmayıl Hacıyev
1951
YANV
AR
İsmayıl Muxtar oğlu Hacıyev 1951-
ci il yanvar ayının 21-də Naxçıvan MR
Culfa rayonunun Xanəgah kəndində
anadan olmuşdur.
1968-ci ildə Göydərə kənd orta
məktəbini bitirmişdir. 1970-1974-cü
illərdə APİ-nin (indiki ADPU) tələbəsi
olmuşdur.
1974-1977-ci illərdə Culfa rayonu-
nun Xoşkeşin kənd məktəbində müəllim
kimi fəaliyyət göstərmişdir. 1978-2003-
cü illərdə Naxçıvan Dövlət Pedaqo-
ji İnstitutunda (indiki NDU) müəllim
işləmişdir. 1992-ci ildə namizədlik
1999-cu ildə isə doktorluq dissertasiyası
müdafiə etmişdir. 1983-1984-cü illərdə
NDU-da ictimai-peşələr fakültəsinin
dekanı, 1984-1985-ci illərdə tarix-
filologiya fakültəsinin dekan müavini,
1994-1996-cı illərdə Naxçıvan Özəl
Universitetində, 1996-1997-ci illərdə
NDU-da elmi işlər üzrə prorektor, 1997-
2003-cü illərdə tədris işləri üzrə prorek-
tor vəzifələrində çalışmışdır. 2000-ci
ildən NDU-nun professorudur. 2003-
cü ilin yanvarında AMEA Naxçıvan
bölməsinin sədri, 2007-ci ilin aprelində
isə AMEA Rəyasət Heyətinin üzvü se-
çilmişdir. 2003-cü ildən AMEA-nın
akademiki, 2002-ci ildən Nyu-York EA-
nın həqiqi üzvüdür.
30-a yaxın monoqrafiya, kitab, kitab-
ça, dərs və tədris vəsaitlərinin, 200-dən
artıq elmi məqalənin müəllifidir. Elmi
əsərlərindən 34-ü xaricdə çap olunmuş-
dur. “Heydər Əliyev və milli-tarixi yad-
daşın bərpası”, “Mustafa Kamal Atatürk
və Naxçıvan”, “Azərbaycan Milli Elmlər
Akademiyasının Naxçıvan Bölməsi”,
“İntibahın 15 ili”, “Azərbaycan Xalq
Cümhuriyyəti və Naxçıvan” və s.
əsərləri elmi sahədə ciddi qəbul edilir.
Onun rəhbərliyi ilə ikicildlik “Naxçı-
van ensiklopediyası” (2005), “Naxçıvan
abidələri” ensiklopediyası (2008), Nax-
çıvan tarixi atlası (2010) nəşr edilmiş-
dir.
Beynəlxalq səviyyəli sammit, sim-
pozium və elmi konfranslarda iştirak və
məruzələrlə çıxış etmişdir.
Akademik AMEA Naxçıvan Bölmə-
sinin “Xəbərlər” jurnalının baş redakto-
ru, İxtisaslaşdırılmış Dissertasiya Şura-
sının sədri, Respublika ET-nin Təşkili
və Əlaqələndirmə Şurasının, AMEA-nın
“Məruzələr”i, “Xəbərlər”i (Tarix, fəlsəfə
və hüquq seriyası), “Dialoq Avrasiya”
(Türkiyə), “Tarix və onun problemləri”
və başqa jurnalların redaksiya heyətinin,
Azərbaycan Milli Ensiklopediyasının
Redaksiya Heyətinin üzvüdür.
2000-ci ildə II çağırış Naxçıvan
MR Ali Məclisinin, 2005-ci ildə III ça-
ğırış Azərbaycan Respublikası Milli
Məclisinin deputatı seçilmişdir.
Onun rəhbərliyi ilə 2 doktorluq, 11
namizədlik dissertasiyası müdafiə edil-
mişdir. 35-dən artıq monoqrafiya və ki-
tabın elmi redaktorudur.
İ.Hacıyev 2001-ci ildə ABŞ-ın
Bioqrafiya İnstitutunun “İlin ada-
mı” tituluna, 2010-cu ildə isə “Qızıl
medal”ına layiq görülmüşdür. 2008-ci
ildə Y.Məmmədəliyev mükafatı, 2009-
cu ildə Türkiyə Cümhuriyyəti Avrasiya
Kültür və Sənət Qurumunun, Hüseyn
Qazi Kültür və Sənət Vəqfinin mükafat-
ları ilə təltif edilmişdir.
2009-cu ildə “Əməkdar elm xadimi”
fəxri adına layiq görülmüşdür.
21
Akademik
Ə d ə b i y y a t
Ermənilərin Azərbaycana
qarşı ərazi iddiaları və
qanlı cinayətləri: [mo-
noqrafiya] /İ.Hacıyev;
red. H.Səfərli.- Naxçıvan:
[Əcəmi], 2012.- 191 s.
Heydər Əliyev
siyasəti: tarixdə və
günümüzdə: [monoq-
rafiya] /İ.Hacıyev; red.
Ə.Qasımov.-Naxçıvan:
[Əcəmi NP Birliyi],
2013.- 293 s.
Naxçıvan qədim Şərq si-
vilizasiyaları ilə sıx bağlı
olan diyar: [3 cilddə]
/İ.Hacıyev.- Naxçıvan:
[Əcəmi], 2014.- 119 s.
Naxçıvan Muxtar Respub-
likasının ictimai-siyasi
həyatı, sosial-iqtisadi və
mədəni inkişafı: 1991-
2011-ci illər /İ.Hacıyev;
elmi red. E.Cəfərli.- Bakı:
[Əcəmi], 2011.- 271 s.
Rüstəmov, F. Azərbaycan
elminin layiqli
nümayəndəsi: Akade-
mik İsmayıl Hacıyev-60
/F.Rüstəmov //Azərbaycan
müəllimi.- 2011.- 4 fev-
ral.- S.11.
www.science.gov.az
www.meclis.gov.az
www.az.wikipedia.org
22
Tarix
110
illiyi
Sara Aşurbəyli
1906-2001
YANV
AR
Sara Balabəy qızı Aşurbəyli 1906-cı
(digər sənədlərə görə 1905-ci) il yanvar
ayının 27-də Bakıda, neft sənayeçisi
Bala bəy Aşurbəyovun
ailəsində dünya-
ya gəlmişdir. 1913-cü ildə “Müqəddəs
Nina” Bakı qız tədris müəssisəsinin
aşağı hazırlıq sinfinə qəbul olunmuş,
1917-1920-ci il inqilabi hadisələri
təhsilini bitirməyə mane olmuşdur.
1925-ci ildə İstanbulda Müqəddəs
Janna d-Ark adına kolleci bitirmiş-
dir. 1925-30-cu illərdə ADU-nun
şərqşünaslıq fakültəsinin tarix şöbəsində
təhsil almışdır. Təhsil illərində BXMŞ
məktəblərində müəllimlik etmiş, 1928-
ci ildən 1931-ci ilədək Azərbaycan
Dövlət
Muzeyində,
Azərbaycanı
Öyrənən Cəmiyyətin tarix-etnoqrafiya
şöbəsində elmi işlə məşğul olmuş, daha
sonra Azərbaycan Dövlət Elmi-Tədqiqat
İnstitutunda elmi katib işləmişdir. 1933-
1937-ci illərdə - əvvəlcə SSRİ EA Za-
qafqaziya Filialı Azərbaycan Şöbəsinin
tarix bölməsində, daha sonra SSRİ EA
Azərbaycan Filialının Tarix İnstitutunda
kiçik elmi işçi vəzifəsində çalışmışdır.
1937-ci ilin əvvəlində qısa müddət
Leningrad Şərqşünaslıq İnstitunda
işləmişdir. 1941-ci ildə APİ-nin xari-
ci dillər fakültəsini bitirmişdir. Həmin
il Ə.Əzimzadə adına Azərbaycan
Rəssam-lıq Məktəbini də bitirmiş,
Azərbaycan Dram Teatrında rəssam-
dekorator işləmişdir. Ali təhsilini
başa vurduqdan sonra Azərbaycan
Dövlət Universitetində baş müəllim,
Azərbaycan Pedaqoji İnstitutunda de-
kan vəzifəsində çalışmışdır.
Sonralar Azərbaycan Tarixi Muze-
yində Orta əsrlər tarixi şöbəsinin mü-
diri, Azərbaycan Elmlər Akademiyası-
nın Şərqşünaslıq İnstitutunda baş elmi
işçi, Tarix İnstitutunda elmi katib, baş
elmi işçi və aparıcı elmi işçi vəzifəsində
işləmiş, 1993-cü ildən ömrünün sonuna
qədər Azərbaycan Milli Elmlər Aka-
demiyasının Arxeologiya və Etnoq-
rafiya İnstitutunun aparıcı elmi işçisi
vəzifəsində çalışmışdır.
1949-cu ildə Leninqrad Şərqşünaslıq
İnstitutunda dissertasiya müdafiə edərək
tarix elmləri namizədi, 1965-ci ildə
Tbilisidə monografiya üzrə dissertasi-
ya müdafiə etdikdən sonra tarix elmləri
doktoru elmi dərəcəsinə yiyələnmişdir.
S.Aşurbəyli Azərbaycan Rəssamlar
İttifaqının üzvü idi. Dəfələrlə müxtəlif
sərgilərdə iştirak etmişdir. Rus, ingi-
lis, fransız, alman, ərəb, fars və türk
dillərini bilirdi.
Bu böyük alimin fəaliyyəti icti-
mai xarakter daşımışdır. Təsadüfi de-
yil ki, ulu öndər Heydər Əliyev 90
illiyi münasibətilə alimə göndərdiyi
məktubda onun elmi və ictimai
fəaliyyətini belə səciyyələndirmişdir:
“...Sizin tarixi həqiqətlərə istinad
edən fundamental elmi tədqiqatlarınız
Azərbaycan elminə sədaqətlə xidmətin
parlaq nümunəsidir”.
Azərbaycan tarixşünaslığındakı fun-
damental və akademik fəaliyyətinə görə
alim müxtəlif fəxri adlar, orden və me-
dallarla təltif edilmişdir: 1982-ci ildə
Azərbaycanın “Əməkdar elm xadimi”
fəxri adına layiq görülmüş, 1986-cı
ildə Azərbaycan SSR Dövlət Mükafatı
laureatı olmuşdur. 1986-cı ildə “Xalq-
lar dostluğu” ordeni ilə, 1996-cı ildə
isə “Şöhrət” ordeni ilə təltif edilmişdir.
Xəzər Universitetinin Fəxri doktoru
adını almışdır.
Sara xanım Aşurbəyli 2001-ci il iyul
ayının 17-də vəfat etmişdir. Görkəmli
alimin xatirəsi əbədiləşdirilmiş, Bakı
küçələrindən birinə onun adı verilmiş-
dir.
Ə d ə b i y y a t
Bakı şəhərinin tarixi:
Orta əsrlər dövrü /Sara
Aşurbəyli.- Bakı: [Əbilov,
Zeynalov və oğulları],
2005.- 696 s.
Şirvanşahlar dövləti
/S.Aşurbəyli; ön söz.
E.Günaydın; tərc.ed.
İ.Umudlu (azərb.), Ə.N.
Əfəndiyev (ing.); rəssam.
İ.Məmmədov.- Bakı:
Apostrof, Parni iz Baku,
2009.- 564 s.
Şirvanşahlar dövləti /Sara
Aşurbəyli.- Bakı: [Əbilov,
Zeynalov oğulları], 2006.-
189 s.
Şirvanşahlar dövləti:
VI-XVI əsrlər
/S.Aşurbəyli; ruscadan
tərc. ed. A.Bağırov; red.
E.Məmmədyarova.- Bakı:
Avrasiya press, 2006.-
416 s.
Vəzir, M. Sara Aşurbəyli
/Mehriban Vəzir //Vəzir
M. Dəyişikliklərə cəsarəti
çatan örnək xanımlar
/Rasional İnkişaf uğrunda
Qadınlar Cəmiyyəti
(RİQC); layihənin müəl.
və rəhb. Ş.İsmayılova.-
Bakı, 2008.- S.35-36.
İ n t e r n e t d ə
www.anl.az
www.az.wikipedia.org
www.ebooks.az
27
Tarixçi alim