Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi Yaban Hayatı Ekolojisi ve Yönetimi Bölümü

 
19 
3. Biyolojik Mücadelenin Gerekliliği  
3.1. Ġnsan Sağlığı ve Çevresel Kaygılar 
Yapay  kimyasal  pestisitlerin  kullanılmasına  karĢı  toplumda  ilk  umumi  çığlık,  1962 
yılında  yayımlanan  Sessiz  Bahar  adlı  kitabın  yazarı  Rachel  Carson  tarafından 
seslendirilmiĢtir.  Kitapta,  ABD‟de  çok  yaygın  DDT  (Dichloro  Diphenyl 
Trichloroethane)  uygulamalarının  çevresel  etkileri  sıralanmakta  ve  çok  büyük 
miktarlardaki  potansiyel  tehlikeli  kimyasalların,  çevre  ve  insan  sağlığı  üzerindeki 
etkileri anlaĢılmadan, çevreye saçılmalarının mantığı sorgulanmaktadır. Ayrıca, DDT 
ve  diğer  pestisitlerin  kanserojen  oldukları  ve  tarımda  kullanımlarının  yaban  hayatı 
ve  özellikle  kuĢlar  için  tehdit  oluĢturduğu  açıklanmaktadır.  Kitabın  yayınlanması 
çevre hareketi açısından çığır açıcı bir olgu olmuĢ ve sonunda DDT‟nin, 1972 yılında 
ABD‟de tarımsal kullanımına yasaklama getiren büyük bir halk sesleniĢi olmuĢtur.   
DDT  ilk  olarak  1874  yılında  Adolf  von  Baeyer‟in  öncülüğünde  Othmar  Zeidler 
tarafından  sentezlenmiĢtir.  W.  Bausch  tarafından  1929  yılında  bir  bilimsel 
incelemede  daha  fazla  nitelendirilmiĢ  ve  devamında  1930  yılında  yayınlara  konu 
edilmiĢtir. Çoklu klorlu alifatik ye da yağ-aromatik alkollerle triklormetan gurubunun 
böcek  öldürücü  özellikleri  Wolfgang  von  Leuthold‟un  1934  yılındaki  patentinde  ele 
alınmıĢtır. Bununla birlikte, DDT‟nin bir temas zehiri olarak yüksek etkililikteki böcek 
öldürücü  özellikleri  Ġsviçreli  bilim  adamı  Paul  Hermann  Müller  tarafından  1939 
yılında  keĢfedilmiĢ  ve  buluĢ  ve  gayretleri  kendinse  1948  Nobel  Fizyoloji  ve  Tıp 
Ödülünü  kazandırmıĢtır.  DDT  Ġkinci  Dünya  savaĢının  ikinci  yarısında  siviller  ve 
askerler  tarafından  sıtma  ve  tifüsün  kontrolü  için  kullanılmıĢtır.  SavaĢtan  sonra, 
tarımsal bir insektisit olarak da kullanılmıĢ ve üretim ve kullanımı çok artmıĢtır.  
DDT 1950 ile 1980 arasında, dünyada her yıl 40.000 tondan daha fazla olmak üzere 
tarımda çok yaygın olarak kullanılmıĢtır. Ayrıca, 1940‟lara kadar küresel olarak 1,8 
milyon ton dolayında bir üretimin gerçekleĢtiği tahmin edilmektedir.  ABD‟de on beĢ 
dolayında Ģirket tarafından gerçekleĢtirilen üretim, yıllık 82.000 tonla 1962 yılında 
zirveye ulaĢmıĢtır. ABD‟de, yasaklandığı 1972 yılından önce 600.000 tondan daha 
büyük miktarda uygulanmıĢtır. Bu kullanım 1959 yılında yıllık yaklaĢık 36.000 tonla 
en yüksek miktar olmuĢtur. DDT 2009 yılında sıtma ve iç organlar layĢmanyazı 
kontrolünde 3.314 ton üretilmiĢtir. Hala DDT üreten ve en fazla tüketen yegane 
ülke Hindistan‟dır. Çin, üretimini 2007 yılında durdurmuĢtur.
 
Yapay  kimyasal  pestisitlerin  geliĢtirilmesinden  sonra,  pestisit  kullanımı  denetim 
dıĢına  çıkmıĢ  ve  pestisit  kullanımı  ile  ilgili  yasal  düznlemeler  yetersiz  kalmıĢtır.  

---

 
20 
Bunun bir örneğini, Tennessee Av & Balıkçılık Kurulundan bir biyolog, rekreasyonal 
bir alanda Japon böceği (Popilia japonica)‟nin mücadelesi için 33.75 kg/ha) dieldrin 
(DDT‟den  daha  zehirli  bir  bileĢik)  granüllerinin  uygulamasını  bildirmektedir.  Bu 
granüller, piknik masalarını kaplayacak kadar çok kesif uygulanmıĢ ve ebeveyn ve 
çocuklara yemekten  önce bunları masalarından süpürmeleri söylenmiĢtir (Graham, 
1970). Bu örnekteki gibi ölçüsüz uygulamalar böceklerden çok besin zincirinde daha 
yukarıdaki  hayvanların,  örneğin,  kuĢların  ve  balıkların  kapsamlı  ölümüyle 
sonuçlanmaktadır.  Bir  yabanhayatı  biyoloğu  olarak  çalıĢan  Rachel  Carson,    bu 
çevresel  yan  etkilerin  farkına  varmıĢtır.  Bu  zehirlerin  geniĢ  ölçekli,  düzensiz 
uygulamaları  hakkında  bir  kitap  yazmaya  ve  bu  kitapla  yönetimi  pestisit 
kullanımının  etkilerini  araĢtırmaya  ve  pestisit  kullanımını  düzen  altına  almaya 
yöneltmeye karar vermiĢtir. BaĢkan Kennedy bu kitabı okudu ve Rachel Carson‟un 
ileri sürdüğü türden araĢtırmaların baĢlatılmasına aracı oldu. Bu kitap çok kapsamlı 
bir  tartıĢma  doğurdu  ve  kimya  endüstrisinin  sindirme  gayretlerine  rağmen,  Sessiz 
Bahar  en  çok  satan  kitaplardan  biri  oldu.  Kitap  çoğunlukla  çevresel  hareketi 
baĢlatan  tetikleyici  olarak  değer  kazanmıĢtır.  Bu  tartıĢmanın  kesin  yankısı  ile 
BaĢkan  Nixon  1970‟de,  BirleĢik  Devletler  Çevre  Koruma  Ajansını  (EPA)  kurmuĢtur 
ve günümüzde bu kurum, zararlıların mücadelesinde insektisitlerin, herbisitlerin ve 
fungisitlerin kullanılmasını düzenlemektedir.  Aynı Ģekilde, pestisitlerin kullanılması 
pek çok ülkede o ülkelerin kendi yönetimleri tarafından düzenlenmektedir.  
Ġnsektisitlerin  hayvanlar  ve  çevre  üzerinde  çeĢitli  yan  etkilerinin  olduğu 
konusunda  Rachel  Carson  tamamen  haklıydı.  ABD‟de,  1991  yılında,  160  milyon 
hektar  dolayındaki  alanda,  hektara  yaklaĢık  3  kg  pestisit  uygulanmıĢtır.  Bu 
uygulama  düzeyi  ile,  doğal  flora  ve  fauna  kesinlikle  petisitlere  maruz  kalmaktadır. 
Hedeflenmeyen  hayvan  ve  bitkilere  bir  kısmını  öldüren  dolaysız  etkiler  ortaya 
çıkmaktadır.  Bunun  yanında,  daha  az  duyarlı  türleri  öldürmediği  halde  sağlıklarını 
ve  üremelerini  etkileyen  öldürücü  olmayan  bazı  etkiler  de  vardır.  Klasik  bir  vaka, 
avcı  kuĢlarda  yumurta  kabuğundaki  incelmeye  atfedilen,  DDT‟nın  neden  olduğu 
üreme baĢarısızlığıdır (Pimentel et al., 1992). DDT ABD‟de yasaklanmıĢ olsa da, pek 
çok  göçmen  kuĢ  türürnün  kıĢı  geçirdiği  bazı  Güney  Amerika  ülkelerinde  hala 
kullanılmaktadır.  Diğer  bir  çevresel  etki  toprak  fümigasyonunda  yaygın  olarak 
kullanılan, DBCP  ile  iliĢkili  kuĢlarda sperm üretimindeki azalmadır. Yeni çalıĢmalar, 
yaygın  olarak  kullanılan  herbisitlerin  ikiyaĢamlı  populasyonlarının  azalması  ile 
muhtemelen  bağlantılı  olduğunu  ortaya  koymaktadır.  Toprakta  kalan  veya  suda 
çözünen  pestisit  kalıntılarından  kaynaklanan  etkiler  de  mevcuttur.  ABD‟deki 

---