Kapital, Cilt: I
Yüklə 2,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
K A P Ý T A L KAPÝTALÝST ÜRETÝMÝN ELEÞTÝREL BÝR TAHLÝLÝ KARL MARX ÇEVÝREN
ALAATTÝN BÝLGÝ PROLETARYANIN YÝÐÝT, VEFALI VE YÜCE SAVUNUCUSU UNUTULMAZ DOSTUM W I L H E L M W O L F F A SUNULMUÞTUR 21 HAZÝRAN 1809DA TARNAUDA DOÐDU 9 MAYIS 1864TE MANCHESTERDE SÜRGÜNDE ÖLDÜ 15 Karl Marks Kapital I ALMANCA BÝRÝNCÝ BASKIYA ÖNSÖZ ÞÝMDÝ birinci cildini kamuoyuna sunduðum yapýt, 1859da yayým- lanan Ekonomi Politiðin Eleþtirisine Katký adlý yapýtýmýn devamýný oluþ- turur. Birinci kýsým ile onun devamý arasýndaki uzun aralýk, çalýþmamý tekrar tekrar kesen, uzun yýllar süren bir hastalýktan ötürüdür. Daha önce yapýtýn içeriði, bu cildin ilk üç bölümünde özetlenmiþ- tir. Bu, yalnýzca, aradaki iliþki ve bütünlük yönünden yapýlmamýþtýr. Konunun sunuluþu da. geliþtirilmiþtir. Daha önceki kitapta yalnýzca doku- nulup geçilen birçok nokta, koþullarýn elverdiði ölçüde, burada, daha tam olarak iþlenmiþken; öte yandan, orada ayrýntýlý olarak ele alýnan noktalara bu ciltte yalnýzca deðinilmiþtir. Nitekim, deðer ve para teorileri tarihi üzerine olan bölümler, tamamen dýþarda býrakýlmýþtýr. Bununla birlikte, daha önceki yapýtýn okuru, birinci bölümün dipnotlarýnda, bu teorilerin tarihi [sayfa 15] ile ilgili ek baþvurma kaynaklarý bulacaktýr.
16 Karl Marks Kapital I Her baþlangýcýn güçlüðü, bütün bilimler için geçerlidir. Bu yüz- den, birinci bölümün, özellikle de metaýn tahlilini kapsayan kesimin anlaþýlmasý, daha zor olacaktýr. Özellikle deðerin özü ve deðerin büyük- lüðünün tahlili ile ilgili yerleri, elden geldiðince herkesin anlayabileceði gibi yazdým. 1 Tam geliþmiþ hali para-biçimi olan deðer-biçimi, son derece kolay ve yalýndýr. Bununla birlikte, insan aklý, iki bin yýldan fazla zaman- dan beri boþ yere bunun sýrrýný kavramaya çalýþýrken, öte yandan, çok daha karýþýk ve karmaþýk biçimlerin baþarýlý tahliline, hiç deðilse bir yaklaþým saðlanmýþtýr. Niçin? Çünkü, organik bir bütün olarak bir cisim, bu cismin hücrelerinden daha kolay incelenir de ondan. Ayrýca, ekonomi biçimlerinin tahlilinde ne mikroskoptan yararlanýlabilir, ne de kimyasal ayýraçlardan. Her ikisinin de yerini, soyutlama gücü almalýdýr. Ancak, burjuva toplumda emek ürününün meta-biçimi ya da metaýn deðer- biçimi ekonomik hücre-biçimidir. Bu biçimlerin tahlili, sýð bir göz- lemciye, küçük ayrýntýlar gibi gelebilir. Aslýnda da, küçük ayrýntýlar üzerin- de durulmaktadýr, ama týpký mikroskobik anatomide yapýldýðý gibi. Bu nedenle, deðer-biçimi üzerine olan kesim dýþýnda bu cilt, zor anlaþýlýyor diye suçlanamaz. Ben, burada, elbette, yeni bir þey öðrenmek isteyen, dolayýsýyla da kendi baþýna düþünme çabasýnda olan okuru kastediyorum. Fizikçi, fiziksel olgularý, ya en, tipik biçimde olduklarý, bozucu etkilerden en uzak bulunduklarý yerlerde gözlemler, ya da olanaklýysa, olayýn en normal biçimde geçmesini saðlayacak koþullar altýnda deney- ler yapar. Ben, bu yapýtta, kapitalist üretim tarzýný ve bu tarza tekabül eden üretim ve deðiþim koþullarýný inceleyeceðim. Bugüne kadar, Ýn- giltere, bunlarýn klasik yurdu olmuþtur. Teorik düþüncelerimin geliþmesi içinde, Ýngilterenin baþlýca örnek olarak gösterilmesinin nedeni iþte budur. Ancak eðer [sayfa 16] Alman okur, Ýngiliz sanayi ve tarým iþçilerinin durumuna omuz silker, ya da iyimser bir biçimde Almanyada iþlerin bu kadar kötü olmadýðý düþüncesiyle kendini avutursa, ona açýkça þunu söylemeliyim: De te fabula narratur! 2 Aslýna bakýlýrsa, konu, kapitalist üretimin doðal yasalarýnýn sonu- cu olan toplumsal uzlaþmaz karþýtlýklarýn þu ya da bu derecede geliþmiþ olmalarý deðildir. Burada sözkonusu olan, bu yasalarýn kendileridir, kaçý- nýlmaz sonuçlara doðru katý bir zorunlulukla iþleyen bu eðilimlerdir. 1 Ferdinand Lassalleýn Schulze-Delitzshe karþý yazdýðý yapýtýn benim bu konular üzerindeki açýklamalarýmýn entelektüel özünü verdiðini iddia ettiði kýsmýnda bile önemli yanlýþlar olduðuna bakýlýrsa, bu, daha da gerekli oluyor. Ferdinand Lassalleýn iktisat üzerine olan yapýtlarýndaki bütün genel teorik önermelerinde, örneðin sermayenin tarihsel karakteri, üretim koþullarý ile üretim biçimi arasýndaki iliþki vb. üzerine olan önermeleri, benim koyduðum terminolojiye varýncaya kadar, kaynak belirtmeksizin, hemen hemen sözcüðü sözcüðüne benim yazýlarýmdan almasý herhalde propaganda amacý için yapýlmýþ olabilir. Benimle hiç bir ilgisi olmadýðý için, onun bu önermeleri ayrýntýlarý ile nasýl iþlediði ve uyguladýðý konusunda elbette hiç bir þey söylemiyorum. 2 Bu öyküde senin sözün ediliyor. (Horace) -ç. 17 Karl Marks Kapital I Sanayi yönünden daha çok geliþmiþ bir ülke, daha az geliþmiþ olan ül- keye ancak kendi geleceðinin imgesini gösterir. Ama bunu bir yana býrakalým. Kapitalist üretimin Almanlar arasýn- da iyice yerleþtiði yerlerde (örneðin fabrikalarda) içinde bulunulan koþullar, Fabrika Yasalarýna benzer yasalarýn bizde bulunmamalarý nede- niyle, Ýngiltereden daha da kötüdür. Öteki bütün alanlarda, biz, Batý Ký- ta Avrupasýnýn tüm geriye kalan yerlerinde olduðu gibi, yalnýzca kapitalist üretimin geliþmesinin deðil, bu geliþmenin tamamlanmamýþ olmasýnýn da acýsýný çekiyoruz. Modern kötülüklerin yanýsýra, dünün mirasý olan bir sürü kötülüklerin; çok eski üretim biçimlerinin alttan alta hâlâ sürüp gitmelerinden doðan ve bunlarýn kaçýnýlmaz olarak beraberinde getir- dikleri çaðdýþý toplumsal ve siyasal iliþkilerin altýnda eziliyoruz. Yalnýzca yaþayanlardan deðil, ölülerden de acý çekiyoruz. Le mort saisit le vif! 3 Almanyanýn ve geriye kalan Batý Kýta Avrupasýnýn toplumsal ista- tistikleri, Ýngilteredekilere oranla acýnacak durumdadýr. Ama gene de, arkasýndaki meduza baþýný þöyle bir görmemize yetecek kadar perdeyi aralýyorlar. Hükümetlerimiz ve parlamentolarýmýz, Ýngilteredeki gibi, za- man zaman, ekonomik koþullarý inceleyecek komisyonlar kursa; bu komisyonlara gerçeði araþtýrmak için ayný biçimde tam yetkiler verilse; bu görevler için Ýngilterenin fabrika denetmenleri, halk saðlýðý konusun- daki saðlýk raportörleri, kadýnlar ile çocuklarýn sömürülmesi, konut ve beslenme konularýný inceleyen komiserler gibi yetenekli, tarafsýz ve saygýn insanlar bulunabilse; bizdeki durumu görüp dehþete düþerdik. Perseus, avladýðý devler kendisini görmesin diye sihirli bir baþlýk giyerdi. Biz ise, devlerin varlýðýný görmemek için, sihirli baþlýðý gözlerimize [sayfa
17] ve kulaklarýmýza kadar indiriyoruz. Bu konuda kendimizi aldatmayalým. Amerikan baðýmsýzlýk savaþý, 18. yüzyýlda, Avrupa orta sýnýfý için uyarý çanýný nasýl çaldýysa, Amerikan iç savaþý da, 19. yüzyýlda, Avrupa iþçi sýnýfý için ayný þeyi yaptý. Ýngilterede toplumsal kargaþanýn gidiþi gözle görülür haldedir. Bu durum, belli bir noktaya ulaþtýðýnda, Kýta Avrupasýný da ister istemez etkileyecektir. Ora- da, bu, iþçi sýnýfýnýn kendisinin geliþme derecesine göre, ya daha yaba- nýl ya da daha insancýl bir biçim alacaktýr. Bunun için, yüksek insancýl düþüncelerden ayrý olarak, bugün egemen olan sýnýflarýn en önemli çý- karlarý, onlara, iþçi sýnýfýnýn serbestçe geliþmesini engelleyen, yasal olarak kaldýrýlabilir bütün engellerin kaldýrýlmasýný buyuruyor. Bu nedenle de, bu ciltte, öteki þeyler yanýnda, Ýngiliz fabrika mevzuatýnýn tarihine, ayrýn- týlarýna ve sonuçlarýna geniþ yer verdim. Bir ulus, öteki uluslardan birçok þeyler öðrenebilir ve öðrenmelidir de. Bir toplum, kendi hareketinin doðal yasalarýný ortaya çýkarmak için doðru yola girmiþ olsa bile bu ya- pýtýn son amacý da, zaten modern toplumun ekonomik hareket yasasýný ortaya çýkarmaktýr bu toplum, normal geliþmesinin birbirini izleyen 3 Ölüm, yaþayaný yakalar. -ç. Yüklə 2,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|