İxtisas: Yerquruluşu, torpaq və şəhər kadastrı Fənn: Fotoqrammetriya Müəllim: Məmmədova Aygül Mustafa qızı
Məsafədən planalmanın növləri. Planalma avadanlıqları
Yüklə 0,81 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Aerotopoqrafik planalmada plan və yüksəklik əsaslarının yaradılması
- Aeroşəkillərin təsviri xüsusiyyətləri. Deşifrə əlamətləri və onların xarakteristikası
- Aerokosmik şəkillərin informasiyalılıq xüsusiyyətləri
- İnformasiya –telekommunikasya sistemlərində istifadə edilən təsvirlər və onların formaları
- Rastr formatlı təsvirlər Vektor formatlı təsvirlər
- Mövzu – 4 Aerofotoplanalma. Plan
Məsafədən planalmanın növləri. Planalma avadanlıqları. Obyekt haqqında videoinformasiya,həmin obyekdən əks olunan elektromaqnit şüalanmanın qəbulu və qeyd edilməsi yolu ilə əldə edilir. Elektromaqnit şüalanma kifayət qədər geniş spektrə malikdir.Videoinformasiya əldə edilməsində , adətən radiodiapazonun müəyyən sahələri ( dalğa uzunluğu 1 mm ) ,bütün optik diapazon və rentgen şüaları diapazonu (10nm > λ 0.01nm ) istifdə edilir. Şüalanmanın spektrin hansı qeyd edilməsindən asılı olaraq ,görünən infraqırmızı, ultrabənövşəyi radio və rentgen planalması müəyyən edilmişdir. Elektromaqnit dalğalarının şüalanması iki cür xüsusi və əks olunan olurlar. Planalama zamanı , əsasən təbii və ya süni mənbə tərəfindən yaradılan şüaların əks olunması qeyd edilir. Ümumiyyətlə, planalma, xüsusilə kosmik planalma üçün əsas təbii mənbə günəşdir. Kosmik planalma zamanı müxtəlif elmi-tədqiqat və istehsalat məqsədləri ilə optik diapozondan istifadə edilir. Süni mənbə kimi işıqsaçan lampa, projektor, lazer, infraqırmızı və ultrabənövşəyi şüalandırıcılar, və c. istifadə edilir. Lakin bu günkü günə kimi kosmik planalma üçün süni mənbə yalnız radiolokasiya planalması zamanı istifadə edilir.Bu zaman tədqiq olunacaq obyekt səthi padiötürücü tərəfindən radioimpluslarla şüalandırılır. . Dolayı üsul, kosmik şəkilləri, planalma aparatları daşıyıcılarının Yer səthinə qayıtmadan almağa imkan verir. Bu zaman son təsvir, göy cismindən qəbul olunmuş şüalar daşıyıcıda (həmçinin yerdə ) yerləşdirilmiş optik, optik-elektron və radiotexniki qurğularda emal olunduqdan sonra (obrabotka) fotoplyonka üzərinə qeyd edilir. Kosmik şəkillərin fotoqrammetrik işlənməsi üsulu ilə növbədə planalma aparatının texniki xarakteristikası ilə təyin edilir. Kadrın qurulmasının müddətindən və geometriyasından asılı olaraq , planalma aparatlarının üç tipə ayırırlar;
1.Kadr planalma kameraları kadrın bütün nöqtələrinin fotoplyonkada eyni zaman anında –çaxmağın işlənmə anında qeyd etməyə imkan verir. Alınmış şəkil vahid proyeksiya mərkızinə və təsvirin düzgün həndəsi quruluşuna malik olur. 2. Dəlikli planalma kameralarında nöqtələrin təsviri fotoplyonka üzərinə ensiz dəlikdən keçməklə obyektiv tərəfindən proyektlənir. 3. Skayner planalması xüsusi kameralar vasitəsilə həyata keçirilir. Bu zaman təsvirin alınması ardıcıl həyata keçirilir, yəni hər bir nöqtə ayrı zaman anında qeyd edilir və ayrıca proyeksiya mərkəzinə malik olur. Skaner planalma növlərinə həmçinin televiziya və radiolokasiya planaalmasını aid etmək olar.
Aeroşəkil üzrə onun kontur nöqtələrinin vəziyyətinin plana görə kameral şəkildə fototranqulyasiya üsulları ilə planlı şəkildə fototranqulyasiya işləri üçün lazım olan həmin o nöqtələrin koordinatları və yüksəklikləri təyin edilir. Aeroşəkillərin kontur nöqtələrinin koordinatlarının bağlanması nəticəsində təyin edilməsi prosesinə plan əlaqələndirilməsi (planovıy privyazka) deyilir və həmin nöqtələr fərqləndirici plan nöqtələri (planovıy onoznaki) adlanır. Fərqləndirici nöqtələri yerin müəyyən konturlarının dəqiq və aydın görünən yerlərində qeyd edirlər, yəni həmin yerlərdə ağac və ya beton nişanlar bərkidilir. Fərqlənmə nişanlarının (FN) sayı və onlar arasında məsafə aeroşəklin miqyasından və relyefindən asılıdır. Plan fərqlənmə nişanları bir-bir ilə və geodeziya nişanları düz və əks kəsdirmə və teodalit gedişləri ilə əlaqələndirilir. Fərqlənmə nişanlarının (FN) yerləşdiyi yerləri aeroşəkillər üzərində dəqiq qeyd edirlər. Aeroşəkillər üzərində qeyd edilmiş FN iynə vasitəsilə deşilir və 0,5 cm radiusda qırmızı rəngli tuş ilə dairəyə alınır. Aeroşəkili arxa hissəsində FN-i yaxın məsafələrdə olan dəqiq görünən konturlara əsasən vəziyyəti, yəni Abris-sxemi çəkilir. Gələcək fotoqrammetrik sıxlaşdırma işlərində olması üçün aeroşəkilin üzərində FN-in yerinin təyin edilməsi dəqiq yəni yaradılan topoqrafik xəritənin miqyasına əsasən 0,1 mm dəqiqliyində təyin edilməlidir. Kameral sterofotoqrammometrik işlər zamanı horizontallar çəkilir və yerin rəqəmli modeli təşkil olunur. Bu cür kameral işlər üçün çöl şəraitində aeroşəkillərin yüksəklik əsaslarını yaratmaq üçün geodeziya işləri görülür. Bu məqsədlə aeroşəkillər üzərində yüsəklik fərqlənmə nişanları yüksəklik opozonları adlanan yaxşı və dəqiq seçilən konturlarla təchiz olunan nöqtələr seçilir. Onu qeyd etmək lazımdır ki, aeroşəkillər plan əsasları yaradılan zaman FN-in yalnız koordinatları deyil həm də onları yüksəklikləri təyin edilir. Yüksəklik FN-in dövlət geodeziya nişanlarına bağlanması prosesi həndəsi və triqonometrik nivelirləmə vasitəsilə yüksəklik FN-i plan alınan ərazidə sadə relyefə malik olan yerlərdə və aeroşəkil üzərində aydın seçilə bilə ərazidə dəqiq konturlar üzərində seçilir və onlar standart ağac tamasalarla möhkəmləndirilir. FN-in miqdarı və dəqiqliyi aeroşəkillərin miqyasından, yerin relyefindən qəbul olunması üçün planalma işlərinin materiallarının keyfiyyətindən asılıdır. Onu qeyd lazımdır ki, hər stereo cüt üçün onların bir-birini örtmə hissələrində dörddən az olmayaraq yüksəklik FN-i olmalıdır. FN-ni yüksəkliyinin təyin edilməsi dəqiqliyi düzən relyefi olan ərazi üçün relyefin kəsmə yüksəkliyinin Aeroşəkillər üzərində təyin edilmiş dövlət geodeziya nişanları tərəfləri 1sm olan qırmızı rəngli üçbucaq şəklində əhatə edilir. Növbəti kameral işlər nəticəsində veroşəkillər üzərində müəyyən işlər aparılır və axırıncı nəticə isə yerin planının və rəqəmli şəkilinin alınması ilə nəticələnir. Amma bunun üçün aeroşəkillərin təhriflərini aradan qaldırılması və onların eyni miqyasda olması vacibdir. Bu işləri görmək üçün isə ayrıca bir poses vardır ki, buna da transformasiya yəni aeroşəkillərin eyni miqyasda göstərilməsi prosesi yerinə yetirilir. Bu haqqda növbəti bölmədə izahat verilir. Qeyd edildiyi kimi aeroşəkillərin montaj və transformasiya edilməsi üçün hər aeroşəkilin üzərində koordinatı məlum olan dörd kontur nöqtəsi məlum olmalıdır. Bu məqsədlə lazım olan nöqtələr çöl geodeziya işləri nəticəsində təyin etmək üçün işi davam etdirmək olar. Ancaq tələb olunan nöqtələrin miqdarını və sərf ediləcək zəhməti, vaxtı nəzərə alaraq transformasiya işləri üçün tələb ediləcək koordinatlı kontur nöqtələrinin təyin kameral sıxlaşdırma işləri nəticəsində alınır. Transformasiya üçün tələb ediən kontur nöqtələrinin kameral sürətdə sıxlaşdırılması metoduna fototrianqulyasiya deyilir. Mövzu – 3. Şəkillərin təsviri xüsusiyyətləri Plan:
Ədəbiyyat 1.S.A.Muraşev Y.U.Qebqart A.S.Kisliçın Aerofotogeodeziya-Moskva“Nedra”1985 2.A.İ.Obiralov , A.N.Limanov, L.A.Qabrilova Fotoqrammetriya Moskva “KolosS”2004 3.Adil Əzizov Məsafədən zondlamanın fiziki əsasları Bakı -2011 Aeroşəkillərin təsviri xüsusiyyətləri. Deşifrə əlamətləri və onların xarakteristikası Aerokosmik materiallardan tədqiq olunan ərazi haqqında faydalı informasianın əldə edilməsi prosesi deşifrləmə adlanır. Deşifrləmə prosesində əldə olunmuş informasiyadan yalnız coğrafi tədqiqatın məqsədinə cavab verən hissəsi seçilir. Elə buna görə də ixtisaslaşdırılmış deşifrləmə adı altında deşifrləmənin bəzi növlərini ayırd etmək olar:
Kameral deşifrləmə vizual, instrumental və avtomatik deşifrləmədən ibarətdir. Deşifrləmə prosesi təsvirin, şəklin hazırlanmasından ibarət olan hazırlıq işləri ilə başlayır. Sonrakı mərhələyə seçilmiş deşifrləmə üsulundan asılı olaraq təsvirin işlənməsi həyata keçirilir. Bu zaman bir təsvirin digər keyfiyyətlərə malik təsvirə keçməsi üçün mexaniki üsullar kompleksindən istifadə edilir. Belə dəyişkənlikdən biri də informasiyanın bir şəkildən başqa şəklə keçməsidir. Məsələn, əgər informasiya maqnit lentə qeyd olunmuşdursa, onun video təsvirə çevrilməsi daha məqsədəuyğundur. Bu zaman xüsusi cihazlarla maqnit impulsları işıq impulslarına dəyişir ki, bunlar da fotoqrafik təbəqədə videotəsvir yaradırlar. İkinci tip dəyişkənlik miqyas dəyişkənliyi adlanır.Bu ilk təsvirin daha iri miqyaslı təsvirə keçməsindən ibarətdir.Belə iri təsvirdə çox kiçik detalları da görmək olar. Daha dəqiq müvəffəqiyyətli deşifrləmə üçün həndəsi və ya fotoqrammetrik dəyişkənlik böyük əhəmiyyətə malikdir. Məlumdur ki, planalma sisteminin optik oxunun şaquli vəziyyətdən kənara çıxılan təsvirin konfiqurasiyasının təhrifinə gətirib çıxarır. Belə həndəsi təhrifləri aradan qaldırmaq üçün şəkilləri transformasiya etmək lazımdır. Belə əməliyyat təsvirin obyektə oxşarlığını artırır və onları xəritədə qeyd etməyə imkan verir. Aero və kosmik şəkillərin effektiv deşifrlənməsi üçün fotometrik dəyişkənliyin də əhəmiyyəti vardır. Fotometrik dəyişkənliyin məqsədi təsviri təhriflərdən dəyişdirməkdən ibarətdir. Hansı energetik şüalanma ilə alınmasından asılı olmayaraq, hər bir videotəsvir müxtəlif ölçülü sahələrin, xətlərin, nöqtələrin və fototonların cəmindən ibarətdir. Ərazinin foto əksinin alınması zamanı bu elementlər işıq diapozonunda obyektlərin müxtəlif parlaqlığını əmələ gətirirlər. İstilik lokasiyası zamanı şəkillərdə obyektlərin temperatur fərqi əmələ gəlir. Beləliklə, fotoqrafik təsvir eyni görünüşə malik olsa da onları əmələ gətirən sahələr, xətlər və nöqtələr obyektlərin radiasiyalarının müxtəlif xarakterini əks etdirəcəklər. Hər hansı bir aero və kosmik şəkil generalizasiyalaşdırılmış təsvirdir. Bu generalizasiya müəyyən edilmiş fiziki qanunlar əsasında baş verir və onu kartoqrafik generalizasiya prosesi ilə müqaisə etmək düzgün deyil. Təsvirin generalizasiyasının səviyyəsi bir sıra amillərdən (şəklin miqyasından, xətti fototəbəqənin tipindən və,s) asılıdır. Miqyas kiçildikcə ərazinin çox kiçik obyektlərinin təsviri itir. Bununla bərabər sahələrin kontur və sərhədləri də ümumiləşir. Eyni zamanda bu kiçik detallar bir-birilə qarışaraq, daha iri toksonomik vahidlər əmələ gətirir ki, bu da şəklin informasiya həcmini dəyişdirir. Onu əhatə edən obyektləri seçməsi və təsvir etməsi obyektlərin keyfiyyət və xüsusiyyətləri (forması, rəngi, parlaqlığı ölçüsü və, s) ilə bağlıdır. Obyektlərin fotoqrafik şəkildə qeyd edilən keyfiyyət və kəmiyyət xüsusiyyətləri deşifrləmənin bilavasitə, birbaşa əlamətləri adlanır. Bu əlamətlərə aşağıdakılar daxildir:
Bəzən birbaşa əlamətlərə obyektdən düşən kölgələrin təsvirini də aird edirlər. Fotoqrafik ton və ya optik sıxlıq bir sıra amillərdən asılı olduğu üçün daimi deşifrləmə əlaməti hesab edilmir. Optik tonun və ya sıxlığın intensivliyi obyektin işıqlanması şəraitindən, səthin strukturundan, rəngindən, fiziki vəziyyətindən (məs, rütubətlilik) fotoqrafik materialın tipindən və, s asılıdır. Müəyyən olunmuşdur ki, müxtəlif xarakterli obyektlər eyni fotoqrafik tonla və ya əksinə təsvir oluna bilər. Landşaft komponentlərindən bitki örtüyü, su hövzələri, qrunt, bəzi dağ süxurları, rütubətli sahələr fototonuna görə daha aydın deşifrə olunurlar. Obyektin rəngi onun spektral xarakteristikası olub, işıq axını enerjisininin növünü təyin edir. Deşifrləmənin bu əlaməti fotoqrafiyası alınacaq ərazinin spektral obrazını yaradır ki, bu da obyektləri təsnif etməyə imkan verir. Təsvirin rəngi deşifrləmənin əsas əlamətlərindəndir. Bu əlamətə iki cəhətdən baxmaq lazım gəlir. Birinci halda təsvirin rəngi naturaya çox yaxın olur və belə rəngli şəkillərdə obyektlər çox asan tapılır. Ikinci halda isə rəngli təsvir sərbəst rənglərin əsasında yaranır. Rənglərin belə qəsdən təhrifi ona görə edilir ki, rəng təzadları bu zaman daha tez, asan gözə çarpır. Obyektlərin forma və konfiqurasiyası onları əmələ gətirən müxtəlif proseslərin nəticəsidir. Bir çox hallarda şəkillərdəki təbii obyektləri antropogen obyektlərdən asanlıqla ayırmaq olur. Antropogen və ya texnogen obyektlər üçün düzgün həndəsi konfiqurasiya xarakterikdir (dördbucaqlı əkin sahələri, düzxətli dəmir və şosse yolları və, s). Lakin unutmaq olmaz ki, bu həmişə belə olmur, məs, kənd yolları və, s. Həmçinin təbii obyektlər arasında eləsinə rast gəlmək olar ki, müəyyən həndəsi formaya malik olsun. Formanın deşifrə əlaməti kimi istifadə edilməsi təsvirin miqyasından asılıdır. Şəkillərdə kiçik ölçülü obyektlər yalnız o zaman aşkar edilir ki, onların təsviri aşağıdakı ölçüyə malik olsun:
Burada Təsəvvür edək ki, yuyulma xəttinin eni 0,07mm, obyektin fona nisbətən təzadı 0,3-ə bərabərdir. Bu zaman obyektin təsvirinin ölçüsü (min) 0,18mm olacaqdır. Təsvir detallarının formasının gözlə görmək üçün onların malik olduqları ölçünü aşağıdakı düstürla göstərmək olar.
Obyektin ölçüsü həm plan, həmdə yüksəklik üzrə onları bir - birindən fərqləndirməyə imkan verir. Məs,müxtəlif enlikli kanallar, sərnişin və yük vaqonlarının uzunluğunun müxtəlifliyi və, s Təsvirin şəkli mürəkkəb təbiətə malik olub, yuxarıda göstərilən deşifrə əlamətlərinin birgə kombinasiyasının nəticəsidir. O, obyektin səthi xarakterini əks etdirir. Iri miqyaslı aeroşəkillərdə meşələr ləkə şəkilində dənvari şəkildə təsvir edilir. L.E. Smirnova görə təsvirin şəkilində strukturu və teksturu ayırd etmək olar. Struktur dedikdə təsviri əmələ gətirən forma, ölçü, ton və ya rəng başa düşülür. Tekstura dedikdə isə struktur elementlərinin məkanca və qarşılıqlı yerləşməsi başa düşülür. Miqyasdan asılı olaraq mikro, mezo və mokrostrukturlu təsvir şəkillərini ayırmaq olar. Mikrostruktura böyüdücü cihazların köməyilə görünən ərazinin çox kiçik detalları daxildir. Mezostruktur şəkillər də qrafik görünən elementlərdən ibarətdir. Xəritələrin tərtibində bu elementlərdən istifadə edirlər.
İnformasiya mənbəyi kimi ilk növbədə müəyyən edilmiş anda obyektin xarici görünüşü qəbul edilir. Planalma üçün müəyyən bir anın seçilməsi aerofotoplanalma qarşısında duran məsələlərdən biridir: 1.Müəyyən edilmiş obyektlərin daha yaxın deşifrlənməsi üçün planalmaya vaxtın zamanın düzgün seçilməsi. 2.Müəyyən obyektin vəziyyətini qeyd etmək (fiksasiya ) üçün vaxtın seçilməsi. Fiksasiya (qeyd etmə) anına qədər şüa (işıq) axını atmosfer – optik şəraitdən və aerofotoaparatın obyektivinin xüsusiyyətindən asılı olaraq təhriflərə məruz qalır. Bu hər 2 amil plyonkanın işığa həssas təbəqəsinə gəlib çatan informasiyanın kəmiyyətini azaldır. Hesablamalar göstərir ki, zəif toz buludlarının tüstünün olması informasiyanın həcmini 10-15 % azaldır. İnformasiyanın daha böyük itkisi onun neqatıvdən pozitivə ötürülməsi zamanı baş verir. Fotoplyonka məcbur əksetmə qabiliyyətinə malik olub, yalnız müəyyən spektr zonasının şüalarını qeyd edir. Deməli fotoplyonkanın da seçilməsi informasiyanın kəmiyyətinə təsir göstərir. Bu sahədə aparılmış tədqiqatlar göstərmişdir ki, obyektlərin əksetmə xüsusiyyətinin nəzərə alınması , aero və kosmik plyonkanın spektral həssaslığına uyğun olaraq düzgün plyonka növü seçilməsinə icazə verir. Seçməyə həmçinin deşifrlənməsinin xarakteri də təsir edir. Hazırda 4 növ ağ-qara fotoplyonkalardan istifadə edilir :
Aero və kosmik şəkilçəkmə nəticəsində əsas informasiya mənbəyi-neqatıv əldə edilir. Hər bir aeroşəkil özündə obyekt haqqında müəyyən informasiya daşıyırki bununda əldə edilməsi deşifrlənmənin qarşısında duran əsas məsələdir. İnformasiya daşıyıcısı olan aero və kosmik şəkillər həm də formal həmdə məzmuni analizə məruz qalırlar. Formal analiz informasiyanın məzmuni cəhətdən təcrid edilmiş şəkildə aparıla bilər. Aeroşəklin məzmununun belə formalaşdırılması deşifrlənmənin ölçmə xüsusiyyətləri üçün xarakterikdir. Aero şəkildən informasiya işiqyazma informasiyanın elementar daşıyıcılarını –çoxsaylı nöqtələrin toplusu şəklində təqdim olunur. Bu baxımdan informasiyanın həcmi fotoqrafiyanı əmələ gətirən hissəciklərin minimal ölçülərindən və aşkar edilən , bilinən rəngin və ya tonun miqdarından asılıdır. Aeroşəkildən aydın olur ki, onların məzmunu yararlı , şərti yararlı və yararsız məlumatlara bölünür. İnformasiyanın qiymətli olmasını müəyyən məqsəd daxilində təyin etmək olar. Hər hansı bir məlumat müxtəlif tədqiqatçılar üçün müxtəlif qiymət ala bilər- yararlı və ya yararsız ola bilər. Bu ilk növbədə məqsədin konkretliyindən asılıdır. Faydalı , yararlı informasiya özü də 2 yerə bölünür: dolayı və birbaşa informasiyaya bölünür. Birbaşa informasiya bilavasitə şəklin özündən , dolayı informasiya isə məntiqi və riyazi əməliyyatların nəticəsindən alınır. İnformasiyanın yararlı və ya yararsız informasiyaya bölünməsi şərti xarakter daşıyır. Beləki elmi inkişafın müəyyən mərhələsində yararsız informasiya və ya əksinə ola bilər. Qeyd edək ki, mütləq yararsız məlumat yoxdur. Aero şəkildə olan informasiya müəyyən təhrifə məruz qalırlar. Belə təhrifi 2 yerə bölmək olar : 1.Xarici təhriflər (təsvirin qarışması uyğunsuzluğu) 2.Daxili təhriflər (fasiləsiz deformasya,tipoloji dəyişiklik) Xarici təhriflər tədqiqatçının aero və kosmik şəkillərlə qarşılıqlı əlaqəsi zamanı meydana çıxır və çox asanlıqla aradan qaldırıla bilir. Fasiləsiz deformasiya ərazinin relyefinin şəkillərin meyilliklərinin təsviri nəticəsində təsvirin müxtəlif miqyaslığı zamanı əmələ gəlir. Tipoloji dəyişiklik təsvirin dəyişməsinə gətirib çıxarır ki, bu zaman obyektlərin əlamətləri bir-biri ilə qarşılaşır. Aero şəkildən istifadə edərkən biz obyekti onun modelinə əsasən tədqiq edirik. Buna görə də model tədqiq olunan obyektə uyğun gəlməlidir. Modeldə ərazinin xüsusiyyətləri tam olmasa da aydın əks olunmalıdır . Lakin heçdə fikirləşmək lazım deyilki model nə qədər obyektə uyğun gəlsə , aero və kosmik şəklin miqyası nə qədər böyük olsa informasiyanın miqdarıda bir o qədər çox olar. Zaman keçdikcə model köhnəlir və informasiyanın miqdarı azalır. Lakin aero şəkillərin köhnəlməsi heçdə onları lazımsız etmir. Belə köhnə şəkillə coğrafi tədqiqatlarda , məs landşaftın dinamikasının öyrənilməsində fasiləsizdir. Aero və kosmik şəkillərin informasiya xüsusiyyətlərindən başqa onların həndəsi və fotoqrammetrik xüsusiyyətləri də mövcuddur. Aero və kosmik şəkillərin həndəsi xüsusiyyətləri onların cəhətlənmə elementlərindən miqyasından aero və kosmik şəkilin , ərazi nöqtələrinin koordinat bağlılığından ibarətdir.
İnformasiya –telekommunikasya sistemlərində istifadə edilən təsvirlərin və ya kompüter qrafikasının 2 formatı vardır və bunlardan da kosmik təsvirlərin alınması prosesində istifadə edilir:
Bu təsvir formatlarının hər biri informasiyanı saxlama tərzinə görə fərqlənir. Rastr formatlı təsvir düzbucaqlı riyazi matrisdən ibarət olub çoxlu nöqtələrdən (piksellərdən ) təşkil olunur. Vektor formatlı təsvir isə riyazi formullar əsasında qurulur. Rastr və vektor təsvirlərinin oxşarlığı və fərqləri bunlardır. 1.Hər bir rastr təsviri eninə və uzununa yerləşmiş piksellərin sayı ilə xarakterizə edilir və meqapiksellə ölçülür. Mahiyyət etibarı ilə belə şəkil rəngli , eyni tonlu kvadratlardan ibarət olur. Beləliklə , 1280 x1024 piksellərin yerləşməsi 1 Mp -ə uyğun gəlir. 22 düyməlik , geniş ekranlı , 1680 x 1050 pikselli dəqiqliyə malik olan monitor 1.7 Mp dəqiqliklə ölçülür. Standart 640x 480 pikselli videonun dəqiqliyi isə 0.3 Mp-dir. Müasir bəzi fotoaparatlar 10 Mp dəqiqliyə malikdir. Vektor formatda saxlanan təsvir isə dəqiqlik parametrinə malik deyil.Belə ki, hər dəfə belə təsvir cəbri ifadələr vasitəsi ilə yaranır. Bu səbəbdən vektor təsviri rastr təsvirindən fərqli olaraq miqyasına görə böyüdükdə onun keyfiyyəti dəyişmir. 2.Vektor fayllarını heç də bütün qrafik proqramlar tanımır.Məs Corel Draw proqramı ilə yaranmış faylı ancaq Məs Corel Draw aça bilər.Buna görə də belə təsvirlərin fərqli proqramlarda açılması üçün onu konvertasiya edirlər,məsələn *.* ers formatına Rastr qrafikasını rastr qrafik proqramları vasitəsilə açıb redaksiya edirlər.Məsələn,Adobe Photoshop, Corel Painter,Gimp və s.Rastr təsvirləri foto aparatlar və skanerlər vasitəsilə də yaranır,məsələn MYZ sistemlərinin skaner və foto qurğuları vasitəsi ilə. Vektor qrafikası isə vektor redaktorları vasitəsilə yaranır,məsələn Corel Draw. 3.Qrafik fayl müxtəlif rəngli sxemlərlə Bimap-təsvir qara və ağ nöqtələrdən yaranır (1 bit,2 rəng) Monitorda əks olunan rəngli təsvir üşünsə RGB (qırmızı,yaşıl,mavi-24 bit 16,7milyon) rəng modelindən istifadə edilir. Əgər hər rəng 8 yox, 12 bitlə kodlaşırsa onda RGB-nin ölçüsü 36 bit , CMYK-Kİ İSƏ 48 bit olur. 4.Rastr qrafikasının üstünlüyü ondadır ki, mürəkkəb olmasına baxmayaraq onunlaistənilən təsvir yaratmaq olar.Vektor qrafikasının üstünlüyü isə təsvirin miqyasının dəyişməsi zamanı onun keyfiyyətini dəyişməməyi ilə bağlıdır ki,buda rastr qrafikasında mümkün deyil. Lakin mürəkkəb rektor təsviri olan faylların emalının sürəti çox azalır. Monitorlar təsviri ancaq rastr formatında təsvir edirlər. Rastr displeyində vektor formatı əks etdirmək üçün video kartaya proqram və ya aparat çevriciləri əlavə edirlər. Rastr qrafikasının mənfi cəhətinin biri də odur ki, hətta sadə təsvir üçün belə faylın həcmi böyük olur. 5. Vektor qrafikini rastr qrafikinə çevirmək çox asandır.Əks əməliyyat isə xüsusi taraslayıcı utilitlərin (proqram təminatının) tətbiqi ilə həyata keçir.Bu zaman qəbul edilə bilən nəticə 1 tonlu kontraslı və keyfiyyətli şəkillərdən alına bilir. Rəngli foto şəkli isə çətin ki, vektor formata keyfiyyətli çevirmək mümkün olsun. Mövzu – 4 Aerofotoplanalma. Plan
Yüklə 0,81 Mb. Dostları ilə paylaş:
|
-dən çox olmamalı ,dağlıq relyef üçün 1/3-dən olmamalıdır.
obyektin təsvirinin ölçüsü, 
- gözlə qəbul edilən təzad, l – yuyulma xəttinin ölçüsü.