Issn: 2148-6026. Yakın Doğu Üniversitesi Adına Sahibi Owner on Behalf of Near East University



Yüklə 3,32 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə7/92
tarix17.09.2017
ölçüsü3,32 Kb.
#205
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   92

Dinin Aydınlanmacı Eleştirisi ve Hıristiyanlığın Mitolojik Karakteri
 
17
VII. Yy. arası İskenderiye okulu düşünürlerinin beşeri felsefeyle dini 
düşünceyi uzlaştırma/sentezleme çabaları Hıristiyanlığın özgünlüğü-
nü yitirmesiyle sonuçlanmıştır.
44
 
Bu  dönüşümün  nasıl  gerçekleştiğine  yönelik  çeşitli  izah  tarzları 
benimsemek  mümkündür.  Bir  gerçeklik  olarak,  hem  politik  hem  de 
kültürel  anlamda  Yunan  felsefesi,  düşüncesi  ve  mitolojisiyle  yüzleş-
mek zorunda kalan Hıristiyanlık yeni egemen ve güçlü kültürel siste-
me karşı kendisini savunma refleksiyle hareket ederek, egemen kül-
türün  kavramsal  anlayışına  kendini  mahkûm  etmiştir.  Bu  yoruma 
bir de dinin, iktidar tarafından politik mücadelede meşrulaştırıcı bir 
araç olarak kullanılması sonucu meydana gelen değişimi ekleyebiliriz. 
Hatta  dinin  kültür  tarafından  dönüştürülmesine  yönelik  eleştirileri 
postmodern düşüncede de görmek mümkündür. Örnek vermek gere-
kirse, Foucaoult dini kültürün merkezi bir bileşeni olarak değerlendi-
rerek, dini söylemin insani iktidar/bilgi süreci yoluyla şekillendiğine 
ve konumlandığına inanmaktadır. Foucaoult’un söz konusu eleştirisi, 
o’nun Katolik bir gelenekten gelişiyle ilişkilendirilmektedir.
45
Yeni Ahit’i Mitten Arındırma (Demitolojizasyon) Girişimleri ve 
Tarihsel İsa araştırmaları
Mit, gerçekliğin objektif bir tasarımından ziyade insanın kendisini 
anlamasını ve dışavurumunu sağlayan bir söylem biçimi olarak değer-
lendirilmektedir. Dolayısıyla mitin bilimsel ve felsefi olarak değerlendi-
rilmesinin doğru bir yaklaşım olmadığı, antropolojik ya da varoluşsal 
olarak yorumlanmasının daha doğru bir yorumlanma şekli olacağı ifa-
de edilmektedir. Mitin dünyasında insan, kendi dünyasının sınırları-
nı, yerini, eylemlerini, acılarını kontrol ettiğini sandığı güç ya da güç-
lerle konuşur ve insani deneyime açık olan dünyadan aldığı ifadelerle 
tanımlar. Tüm anlatım biçimleriyle nihai olarak mit, bir inancın açık-
lama biçimi olarak işler.
46
 Hıristiyan teolojisi, Yeni Ahit’teki mitolojik 
ifadeleri inancın açıklama biçimleri olarak değerlendirse ve yine Yeni 
Ahit’in mitolojik dilinden dolayı mitleri olumlasa da, aydınlanmacı pa-
radigmanın hem mitos’a hem de mitolojik karakteri dolayımıyla Hıris-
tiyanlığa yönelik eleştirisi, Yeni Ahit’in mitolojik dilini yeniden gözden 
geçirme ve onu söz konusu mitolojik unsurlardan arındırma girişim-
lerini açığa çıkarmıştır.
Yeni Ahit’i mitten arındırma girişimleri hususunda karşımıza çıkan 
en önemli isim Protestan bir teolog olan Bultmanndır.
47
 Bultmann’a 
44  el-Behiy, Muhammed, İslam Düşüncesinin İlahi Yönü, Çev.: Sabri Hizmetli, Fecr Yayınla-
rı, Ankara 1992, s.77
45  Furseth,Inger,  Repstad,  Pâl,  Din  Sosyolojisine  Giriş,  Klasik  ve  Çağdaş  Kuramlar,  Çev.: 
İhsan Çapçıoğlu- Halil Aydınalp, Birleşik Yayınları Ankara 2013, S. 126
46  Bultmann, a.g.e., s.327
47  Palmer, E. Richard, Hermenötik, Çev.: İbrahim Görener, Ağaç Yayınları, İstanbul 2008, s. 80


18
 
Y
akın
 D
oğu
 Ü
nİversİtesİ
 İ
lahİYat
 F
akÜltesİ
 D
ergİsİ
göre, her ne kadar mitlerin tasvirleri objektif geçerlilik iddiasıyla orta-
ya çıksalar da, söz konusu karakterlerinin bir kritiği gerekmektedir. 
Bultmann, Mit’in gerçekte dünyayı ve insanı kontrol eden insanüstü 
güçler hakkında konuşmayı amaçlasa da açıklamadaki terimlerin, bu 
amacı manipüle ederek engellediğini düşünür. Dolayısıyla her ne ka-
dar  Yeni  Ahit  mitolojisinin  önemi  kendi  tasvirlerinden  ziyade  varlığı 
kutsal olarak anlamasında görülse de yine de Yeni Ahit’i mitolojik ka-
rakterinden arındırmak bir zorunluluktur.
48
 
Yeni Ahit’i mitten arındırma girişimleri, mitolojik dilin modern in-
san için anlaşılmaz ve kapalı kaldığı gerekçesiyle yapılıyor görünmek-
tedir.  Literal  olarak  da  olsa,  Yeni  Ahit’in  dilinin  mitolojik  karakteri, 
bilimselliğin ve rasyonalitenin egemen olduğu ve yegâne geçerli bilme 
biçimi  olarak  kabul  gördüğü  dünyada  çok  da  kabul  edilebilir  görül-
memiştir.  Modern  insanın  duygu,  düşünce  ve  davranışlarında  etkili 
olan  doğaüstü  bir  gücü  ilkel  bir  düşünme  biçimiyle  özdeşleştirmek 
mümkün görülmemiştir. Doğa olaylarının cereyan edişinde doğaüstü 
güçlerin müdahalesini kabul etmek modern insanın rasyonel düşün-
me biçimine uygun gelmemiştir. Zira doğa olayları rasyonel ilkelerin 
egemen  olduğu  bir  sistem  içinde  olup  bitmekte,  rasyonel  bir  varlık 
olan insan da bu oluş ve işleyişi söz konusu rasyonellik ile kavrayıp 
izah etmektedir. Dolayısıyla mit, doğaüstü güçlerin etkisini ve gerçek-
liğin açıklanmasını söz konusu güçlere atfettiğinden, bilimsel düşün-
ce tarafından kabul edilemez görülmüştür.
Bultmann’ın  Yeni  Ahit’i  mitten  arındırma  girişimleri  oldukça  ilgi 
görmüş ve yoğun teolojik tartışmalara sebep olmuştur.
49
 Mit’ten arın-
dırma girişimi oldukça masum bir gerekçeyle başlamış ve alaycı yak-
laşımlara  karşı  kutsal  kitabı  savunmayı  ve  kutsal  kitap  yazarlarına 
yönelik yalancılık ithamlarını bertaraf etmeyi amaçlamıştır. Deistlere 
karşı bu savunular dilin tarihselliğine sığınılarak temellendirilmek is-
tenmiştir. Onlar, Yeni Ahit’i tarihsel muhayyile ile anlamak gerektiği-
ni  vurgularken  onu  yorumlamaktan  kaçınarak  dogmatik  ilahiyattan 
kurtarmayı hedeflemişlerdir. Onlar tarihsel kavrayışın kutsal metni, 
Yahudiliğin  çocukluk  dönemi  dilinden,  yani  mitolojik  dilden  kurta-
racağını  öngörmüşlerdir.  Zira  Bultmann,  kerygma’nın,  (mesajın)  di-
lindeki mitolojik karakterin, ilk Hıristiyanlar döneminde egemen olan 
mitolojik  dünya  görüşü  tarafından  şekillendirilmiş  olmasından  kay-
naklandığı kanaatindedir.
50
 
48  Bultmann, a.g.e., s.327-328
49  Öztürk,  Mustafa,  “Demitolojizasyon  ve  Kur’an”,  Ç.  Ü.  İlahiyat  Fakültesi  Dergisi,  Cilt  4, 
Sayı 1, Ocak-Haziran 2004, s.125
50  R. Bultmannn, “On the Problem of Demythologizing”, New Testament and Mythology and 
Other Basing Writings
, ed. S. Odgen, Philadelphia 1989,s.178’ den’ Öztürk, a.g.m.


Yüklə 3,32 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   92




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə