Inflatsiya va unga qarshi kurashish yo`llari

Inflatsiya va unga qarshi kurashish yo`llari

Fozilbek Ismailov

Inflatsiya (lot. inflatio — shishish, boʻrtish, koʻtarilish), pulning qadrsizlanishi — tovar-pul muvozanatining buzilishi natijasida muomalada xoʻjalik aylanmasi ehtiyojlaridan ortiq darajada qogʻoz pullar miqdorining koʻpayib ketishi, pul massasining tovarlar massasidan ustunligi natijasida tovar bilan taʼminlanmagan pullarning paydo boʻlishi.
Inflatsiya har yili rivojlangan davlatlarda oʻrtacha 7 % tashkil etadi. Barcha iqtisodiy aloqalar inflyatsiyani hisobga olgan holda amalga oshiriladi.
Pulning qadrsizlanishi deganda, bir xil miqdordagi pulga vaqti kelib kamroq bo'lgan tovar va xizmatlarni sotib olish, ya'ni sotib olinishi mumkin bo'lgan tovar va xizmatlar miqdorining vaqti kelib kamayishi tushuniladi.
Misol uchun, yilning boshida 100 ming so'mga sotib olish mumkin bo'lgan kundalik iste'moldagi tovar va xizmatlarning miqdori yilning oxiriga kelib kamayadi. Bu esa 100 ming so'mga yilning oxirida yilning boshidagiga nisbatan xuddi o'sha tovar va xizmatlarni kamroq miqdorda sotib olish demakdir.
Yillik, yil boshidan va oylik inflyatsiya
24-oktabr 2023-yil
Mamlakat ichidagi tovar va xizmatlar bahosining o'sib borishiga ko'ra inflyatsiya turli darajalarda bo'ladi:
Inflyatsiyani kelib chiqishiga ko'ra ikki toifaga ajratish mumkin:
Inflyatsiya davrida nima bo'ladi?

• Moliya oltinga nisbatan zaiflashadi;
• Tovarlarga nisbatan naqd pul tushiradi;
• Pulni xorijiy valyutaga nisbatan kamaytirish.

Inflyatsiya sabablari
1. Davlat xarajatlarining ko'payishi. Hukumat pul muomalasini tovar ayirboshlash uchun o'z ehtiyojlari massasini ko'paytirish yo'li bilan foydalanadi.
2. Ommaviy qarz berish natijasida pul oqimlarining kengayishi. Moliya kafolatlangan valyutani chiqarishdan olingan.
3. Buyuk korxonalarning monopoliyasi, narxlarni aniqlash, shuningdek ishlab chiqarish xarajatlari.
4. Milliy ishlab chiqarish hajmi pasaymoqda, bu esa narxning oshishiga olib kelishi mumkin.
5. Davlatning soliq va majburiyatlarini ko'paytirish.
Inflyatsiya bilan kurashish usullari

• Markaziy bank boshqaruvi orqali pul oqimlarini boshqarish;
• Markaziy bank tomonidan tijorat banklarining buxgalteriya va kredit jarayonlarini tartibga solish jarayoni;
• Tijorat moliyaviy tashkilotlarining zaxiralari, markaziy moliya institutining qimmatli qog'ozlar bozorida faoliyati;
• Kreditlarni bevosita va bilvosita boshqarish va pul oqimlarini boshqarish jarayoni;
• Davlatning mahsulot qiymatiga ta'siri;
• Davlat ish haqini tartibga soladi;
• Davlatning tashqi savdo, eksport va importni tartibga solish jarayonida ishtirok etishi

Thanks bro