www.kitabxana.net
Milli Virtual Kitabxananın e-nəşri
- Aman, guzum,
məni yorma, ayı, günü, vaxtı, saatı hardan bilim...
- Ay anaa!
- Dərdim atandı! Sus! Keşkə doğulmayaydınız! Sizə görə atanızın qəhrini çəkdim… Doğul-
masaydınız mən də bu uçuq divar dibində oturmazdım heç olmasa. Qalx, mənə bir tas su gətir,
ürəyim yandı…
…
Gəlinlər nazlanaraq yaşmağını sıyırıb üzünü azca göstərəndə anam əvvəl uşaqlarını rahatla-
yar, sonra köçəri quşlar kimi əhənglənmiş kərpic evimizin çardağından uçardı. Leyləklər yuvaya
dönəndə o, çölə gedərdi. Anam çölün ən qərib quşu idi, torpaqsız, arxasız, kölgəsiz, kimsəsiz…
Belə kişi kimi
güc vurar, kürəyi əlinə götürdümü torpağı küləyin qarı sovurduğu kimi sovu-
rardı. Gah başının üstündə, gah da şitillərin dibində ahənglə qalxıb-enən kətməni əllərinə necə də
yaraşardı. Oraqla işləyəndə başağı əlinə dəstə-dəstə yığar, onu çalanda başaqlar dərz-dərz olar-
dı…
Çöldəki otların, çiçəklərin, quşların, ağacların diliylə danışardı. Qar düzənlikdən çəkilib
dağların döşünə doğru gedəndə çölün bahar fəsli yetişər, yaşıl çəmənlərə rəngarəng çiçəklər
səpilərdi. Anam yol boyunca gördüyü çiçəklərin adlarını bir-bir sadalayar, qarçiçəyi sümbüllü
türkülər zümzümə edərdi. Mən anamın dalınca tarlaya gedərkən, onun dilində min bir rəngə
bürünən bu çöl qızlarının bir neçə günlük zərif rənglərini və incə, xəfif, kövrək adlarını öyrənər,
yaddaşımın ağ vərəqinə yazardım…
Anamın əzablı, əziyyətli Sultani illəri ilə bizim hazırkı təqvimimizin kədərli illəri bir-biri-
nin ardınca keçib getdi. Sürgün kimi ayrıldığımız o kənd, bağımız-bağçamız, ala inək, boğazı
yoluq toyuq, qarabaş, muncuq… hamısı çox uzaqda qaldı. Beş uşaqlı, əhəngli kərpic evi isə ya-
ğışlar əritdi, sellər yuyub apardı…
Şəhərdə yaşayırdıq...
Süfrədə hərənin bir qaşığı vardı və səhərlər düyü aşı əvəzinə çay içər, nazik yuxa əvəzinə
sobadan təzə çıxmış baton çörək yeyərdik... Salonda, vitrinli şkafın içində ağ-qara bir televizor,
mətbəxdə soyuducu, yerdə fabrik xalçaları, pəncərələrdə tül pərdə və divarda böyük bir ayna ilə
atamın Fizandan gələrkən gətirdiyi batareyalı bir saat vardı…
Anamın saçları günbəgün ağarırdı, bacımı köçürdü, böyük qardaşlarımı da yan-yön elədi.
Atam yenə uzaq
bir ölkəyə getdi, bu dəfə anamın çox istədiyi zəngli saatlardan gətirəcəkdi. Kiçik
qardaşımla mən artıq anamın can yoldaşlarıydıq…
O il litseyə birinci sinfə getdim, Hakan da beşinci sinifdə oxuyurdu. İkimiz də səhər öynəy-
dik. Məktəb uzaq idi, bir səhər fizika dərsinə gecikdim. Üstəlik tələsikdə fizika kitabımı da unut-
muşdum, fizika müəllimi zalım adamdı, bir də musiqi müəllimindən qorxardım…
O axşam evdə anama divardakı tık-tak, tık-tak işləyən saatı göstərib bərk-bərk tapşırdım:
- Ana, səhər saat yeddinin yarısında məni oyat, bu dəfə də geciksəm, qayıb yazacaqlar...
- Yaxşı, quzum, yaxşı, - dedi, - ananın gözünə yuxumu gedər, sən narahat olma, mən yemə-
yini hazırlayar, səni tezdən oyadaram…
Elə o gündən sonra yuxu mənə haram oldu. O gündən sonra anam isti yatağımdakı rəngli
yuxularıma qənim kəsildi. Həftənin beş günü bəs eləmirdi, şənbə, bazar günləri də başımın üstü-
nü kəsdirirdi. Hər gün, hər səhər dan yeri ağarmamış alıcı quşlar kimi yorğanımı qapır, məni
silkələyirdi:
- Qalx, guzum! Qalx bir! Məhəllənin uşaqları məktəbə getmiş,
küçədə ins-cins yoxdu, qalx!
Məktəbə gecikərsən, yenə sənə qayıb yazarlar...
- Ana, bu gün istirahət günüdü! Məktəb yoxdu…
İstirahət günü məni oyatdığına görə min dəfə peşiman olub deyinərdi.
- Əvvəl malın, davarın dərdindən yata bilmədi quzularım, indi də məktəb… Mən başıbat-
mış ayı, günü, saatı bilsəydim nə vardı!
Şənbə, bazar günləri anamın əlindən qurtarmaq üçün fikirləşib bir çarə tapdım. Yatağımın
baş tərəfinə süpürgəni və xəkəndazı qoyurdum. Anam bunları görəndə məni durquzmaqdan vaz
keçirdi. Şənbə, bazar günlərini beləcə öyrəndi. Amma qış səhərlərində saatın neçə olduğunu nə
www.kitabxana.net
Milli Virtual Kitabxananın e-nəşri
bilsin. Kənddəki kimi günəş doğulmadan qalxırdı, küçədə kimsənin olmadığını görən kimi təlaş-
la məni oyadır, məktəbə özü gedəcəkmiş kimi tələsdirirdi:
-Qalx, guzum, qalx! Xalxın uşaqları çoxdan getmiş, məhlədə məktəb uşağı qalmamış, sən
yenə gecikdin, qalx!
Köz basılmış abdal kimi yatağımdan atılır, gözlərimi ovaraq divardakı saata baxıb donqul-
danırdım:
- Ana, hələ səhər açılmayıb! Allahı sevərsən, burax, xoruzlar oyanmamış sən oyanırsan! Bu
saatda təbii ki, küçədə kimsə olmaz! Bir saat sonra oyat, yaxşımı?
- Yarım saatmı? Yaxşı, guzum, yat, yaxşı.
On dəqiqə sonra anam yenə gəlirdi:
- Yarım
saat oldumu, guzum, qalx, saata bir də bax, amandı gecikmə…
- Ay Allah, ana! Hələ çox tezdi, qurban olum, qaranlıqda durquzma məni, yeddinin yarısın-
da oyat, yeddinin yarısında…
Qadın çarəsizdi:
- Mən saatı
bilmirəm, quzum, oyanıb qalxıram, küçəyə baxıram, kimsə yoxdu, camaatın
uşağının məktəbə getdiyini düşünürəm…
Bir gün məni lap səhər azanında oyatdı. Yataqdan qalxdıqda məhəllənin imamı azana baş-
ladı. O gün qərar verdim: anama sovxaya qalmış saatı öyrətmək lazımdı, amma necə…
Anama bir dəftər aldım, əvvəl ədədlərdən başladım... Anam artıq kiçik bir qız idi, mən
onun müəllimi…
- Ana, əvvəl ədədləri öyrənməyin lazımdı. İndi on ikiyə qədər say baxaq…
- Sayaram, canım, burda nə var. Bir, iki, üç … on bir, on iki..
- Yetər, on ikiyə qədər saydınmı, yetər. İndi bunların necə yazıldığını öyrənəcəyik. Bax,
indi, bu neçədi?
- Saymağa sayıram, yazmağı bilmirəm, oğulum.
- Bax, bu "bir", ana, söylə görüm, "bir" nəyə bənzəyir?
- Birmi? Oxlova bənzəyir...
- Yaxşı, bunu unutma, "bir" oxlova bənzəyir. Bu neçədi? Birdən sonra hansı ədəd gəlirdi?
- İki…
- Yaxşı, "iki" neyə bənzəyir, ana?
- Bu sovxanı
heç nəyə bənzədə bilmirəm, guzum.
- Sağ qolunu göstər, hansıdı?
- Bax, budu.
- Saata bax, bir hansıydı?
- Bax, budu, oxlova bənzəyən.
- Bəs oxlovun yanındakı? Bax, bu da "iki". Birin yanından sağ qoluna doğru get, "iki"di.
Yaxşımı? Necə oldu?
- Birin yanından sağ qoluma doğru gedəndə ikidi.
- İkidən sonra sağa doğru get. Bu da "üç"dü. Say görüm.
- Bir, iki, üç…
- Birdən başlayıb hansı tərəfə doğru sayacaqsan?
- Sağ tərəfə doğru.
…
- Oxlovun yanında bir də bir yuvarlaq xəmir kündəsi olsa, "on" olar. Elə deyilmi, guzum?
Cüt oxlov olsa, on bir, yanındakı da on iki…
On ikidən sonra, yenə bir gəlir…
- Bəli, ana, indi oxlovdan başla,
say baxaq, sağ tərəfə doğru…
- Bir, iki, üç, dörd… on bir, on iki?
- Bax, öyrəndin ana, gördünmü?
- Atam başı batmış o il müəllimlə dalaşmasaydı, öyrənərdim, oğlum. Əlif xalan üç il getdi
məktəbə, hər şeyi öyrəndi, saatı da bilir, pulu da... Denən, atan boynu sınmış, kafir kimi hər şeyi
bilsə də otuz ildə mənə bir şey öyrətdimi...